03-Podstawy demografii.rtf
(
65 KB
)
Pobierz
Podstawy demografii
Demografia jest nauką o populacji ludzkiej, o jej rozwoju, strukturze biologicznej i społecznej.
Dlaczego demografia jest ważna w medycynie?
Pracowników służby zdrowia interesuje głównie stan zdrowotny populacji ludzkiej jako całości i jej poszczególnych grup biologicznych, zawodowych i społecznych. Istnieje ścisła współzależność między zjawiskami zdrowotnymi a zjawiskami demograficznymi, dlatego opierając się na informacjach demograficznych można właściwie oceniać przyczyny wpływające na stan zdrowia ludności.
I. Statystyka ludności
n
statystyka demograficzna albo ilościowa rejestracja faktów demograficznych. Wyróżnia się tutaj dwie części:
Ia. Statystykę stanu ludności
n
dane o liczebności oraz strukturze populacji pod względem płci, wieku, grup zawodowych, grup społecznych, stanu cywilnego i miejsca zamieszkania,
Ib. Statystyka ruchu ludności
n
dane dotyczące ruchu naturalnego i migracyjnego ludności. Do ruchu naturalnego zalicza się procesy reprodukcyjne, więc rozrodczość i umieralność. Do ruchów migracyjnych zalicza się migracje wewnątrz kraju (stałą i okresową), emigrację i imigrację
II. Teoria rozwoju ludności
n
w której określa się łączność przyczynowo-skutkową, a więc mechanizmy rozwoju ludności. Nauki medyczne mogą mieć tu poważny wpływ na rozrodczość, średnią przeciętną długość życia, oświatę zdrowotną, np. w zakresie niektórych zawodów (z czynnikami narażenia).
n
Opracowania tego działu mają duże znaczenie dla perspektywicznego planowania profilaktyki i organizacji służby zdrowia.
III. Polityka demograficzna
to dział, w którym na podstawie danych demograficznych, poziomu ekonomicznej i społecznej sytuacji państwa oraz socjologicznych poglądów społeczeństw określa się normy i wskazania regulujące rozwój ludności (np. popieranie modelu rodziny „dwa plus trzy").
Opracowania i tendencje w tym zakresie mają duże znaczenie dla polityki zdrowotnej, szczególnie jej planowania na krótsze i dłuższe okresy.
Źródła informacji o ludności
n
Spisy ludności- jest to pełne badanie statystyczne, ustalające stan liczebny i strukturę ludności według określonych cech w określonym momencie czasu, na określonym terytorium w drodze indywidualnego uzyskania informacji o wszystkich jednostkach podlegających badaniu.
n
Dane spisowe są zbierane według stanu istniejącego w pewnym, ściśle określonym momencie, zwanym momentem krytycznym
Spis powszechny
n
Jako moment krytyczny spisu ustala się zwykle moment w okresie możliwie małej ruchliwości przestrzennej ludności.
Spis powszechny
n
Cechy charakterystyczne spisu to
powszechność
— co znaczy, że spis obejmuje całą ludność określonego terytorium;
n
imienność
— co znaczy że poszczególne osoby spisywane są z podaniem imienia i nazwiska (umożliwia to uniknięcie powtórzeń lub ewentualnych pominięć);
Spis powszechny
n
bezpośredniość
— co znaczy, że dane wpisuje się do formularza na podstawie bezpośredniego wywiadu z osobą spisywaną lub członkiem rodziny;
n
zagwarantowanie tajemnicy statystycznej
— co oznacza, że uzyskane informacje będą spożytkowane wyłącznie do opracowań statystycznych i nie mogą być udostępnione w pierwotnej postaci władzom, instytucjom, lub osobom prywatnym.
Źródła informacji o ludności
n
Ewidencja bieżąca -rejestruje podstawowe fakty graficzne powodujące zmiany w stanie i strukturze ludności pod wpływem i naturalnego (urodzenia, zgony, małżeństwa, rozwody) oraz wędrówkowego -zmiana miejsca zamieszkania ludności. Ewidencja bieżąca dotycząca urodzeń, zgonów i małżeństw oraz migracji jest prowadzona w naszym kraju w sposób ciągły przez Urzędy Stanu Cywilnego oraz Biura Meldunkowe.
Ewidencja bieżąca
Wynika to z przepisów prawnych i administracyjnych nakładających od 1946 roku obowiązek zgłaszania tych faktów odpowiednim organom administracji państwowej.
Dane ewidencyjne dostarczają niezbędnych informacji o ludności w okresach międzyspisowych.
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
•
Liczebność populacji
•
Gęstość zaludnienia
•
Wiek w populacji -Struktura taka w znacznym stopniu rzutuje na zapadalność na określone choroby oraz na intensywność; różnych procesów demograficznych, a znajomość jej jest niezbędna przy planowaniu zabezpieczania ochrony zdrowia, np. inne potrzeby ma populacja "młoda", a inne populacja w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym.
Liczebność populacji
n
Dane o liczbie jednostek i o strukturze populacji są niezbędne dla administracji państwowej i instytucji służby zdrowia w celu prawidłowego zarządzania, planowania sieci instytucji i kadr profilaktyczno-leczniczych oraz sanitarnych i przeciw epidemicznych.
n
Liczebność populacji w kraju z dużą dokładnością określana jest w czasie spisów powszechnych, które stanowią podstawową metodę poznawczą w tym zakresie.
Ludność Polski
n
Ogólna liczba ludności Polski w latach 1945 - 1998 zwiększyła się z 23895 tys. do ok. 38667 tys., co oznacza wzrost zaludnienia o ponad 60%. Większość tego przyrostu przypadała na pierwsze dwudziestolecie 1945 - 1965, w którym ludność Polski powiększyła się o 33,1%. W latach 1965 - 1990 przyrost wyniósł ok. 20%, wraz z upływem czasu ulegał obniżeniu, np. w latach 80-tych obniżył się do 6,9 %, a pod koniec lat 90-tych i obecnie urodzenia nie wyrównują naturalnych ubytków i jesteśmy od 1999 r. w tzw. dołku demograficznym.
Ludność Polski
n
W końcu 2001 r. ludność Polski liczyła niewiele ponad 38632 tys. osób,
tj. o około 450 tys. osób więcej niż na początku lat 90-tych, ale
o blisko 12 tys. mniej niż w 2000 r.
Pod względem liczby ludności Polska znajduje się na 29 miejscu wśród krajów świata i na 8 w Europie.
Wiek w populacji
Według klasyfikacji ONZ i WHO populacja uważana jest za
?
„młodszą”, jeżeli osoby w wieku powyżej 65 lat stanowią nie więcej niż 4%,
?
za „dojrzałą”, jeżeli 4—7% populacji stanowią ludzie powyżej 65 roku życia
?
za „starą", jeżeli więcej niż 7%' populacji przekroczyło 65 lat.
?
Polską populację zalicza się do tej ostatniej grupy.
Podstawowe typy piramid wieku i płci ludności:
n
progresywna - niska
n
progresywna - wysoka
Podstawowe typy piramid wieku i płci ludności:
n
zastojowa
Podstawowe typy piramid wieku i płci ludności:
n
regresywna
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
n
Płeć w populacji- Struktura populacji według płci ma również ważne znaczenie epidemiologiczne, gdyż wpływa na rodzaj i intensywność zapadalności na określone choroby, na urlopy macierzyńskie, na absencję w pracy, a więc znajomość tej struktury jest niezbędna do planowania ochrony zdrowia matki i dziecka i prognozowania zjawisk zdrowotnych.
Płeć w populacji
n
np. w miastach o znacznej przewadze kobiet zatrudnionych w przemyśle włókienniczym, tkackim, krawieckim, spożywczym. Strukturę populacji według płci liczbowo można przedstawiać w odsetkach (procentach) lub za pośrednictwem
współczynników maskulinizacji (feminizacji) uwzględniających liczbę osobników danej płci na 100 osób
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
n
Stan cywilny w populacji- Udowodnione są statystyczne związki między stanem cywilnym a licznymi chorobami, np. nerwice, psychonerwice i choroby psychiczne (także samobójstwa) częściej stwierdzane są wśród osób samotnych, wolnych, szczególnie w wyższych przedziałach wiekowych.
Stan cywilny w populacji
n
Układ stosunków społecznych w miastach sprzyja dezintegracji małżeństw, co potwierdzają badania demograficzne i socjologiczne. Zjawisko to przybiera największe rozmiary w dużych miastach; wraz z koncentracją ludności rośnie liczba i natę-1 żenię rozwodów. Ponadto,
„żywioł napływowy jest bardziej podatny na dezintegrację pożycia małżeńskiego, niż element zasiedziały"
Stan cywilny w populacji
n
Utrwalone związki nieformalne kobiet i mężczyzn, z medycznego punktu widzenia można traktować jak małżeństwa. Ponad połowa populacji ludzkiej pozostaje w związku małżeńskim, w tym najwięcej osób w przedziale 30 - 60 lat. Wiek zawierania małżeństwa zależny jest od klimatu, obyczajów i sytuacji społeczno-ekonomicznej. W Polsce przypada on na 20 - 30 lata życia.
Małżeństwa w Polsce
n
W 2001 roku powstało niewiele ponad 195 tys. nowych związków małżeńskich
(o 16 tys. mniej niż w poprzednim roku)
- co oznacza zahamowanie wzrostu obserwowanego w latach 1997-1999.
Współczynnik małżeństw obniżył się do poziomu 5,0‰. W latach 90-tych na 1000 ludności przypadało około 6 nowo zawartych małżeństw, zaś w ostatnich kilku latach niewiele ponad 5.
Rozwody w Polsce
n
Przyczyną ok. 22% przypadków ustania małżeństwa jest rozwód. Przeciętnie na 1000 istniejących małżeństw 4–5 zostało rozwiązanych na drodze sądowej. Poziom taki utrzymuje się od szeregu lat. Współczynnik rozwodów w Polsce kształtuje się na poziomie 1,1-1,2‰ i jest to jeden z najniższych wskaźników w Europie.
Rozwody w Polsce
n
W miastach natężenie rozwodów jest wyraźnie wyższe i wynosi 1,5‰, na wsi zaledwie 0,4‰.
Do 1993 obserwowano spadkową tendencję rozwodów (ok. 32 tys. rocznie), ostatnio kształtuje się na poziomie 43-45 tys.
Stan cywilny w populacji
n
Znacznie wyższa jest dzietność (liczba dzieci przypadających na jedną kobietę) wśród kobiet zamężnych. Także znacznie częściej zainteresowania ze strony pracowników opieki społecznej wymagają ludzie samotni.
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
n
Migracje w populacji- migracje ze wsi do miast, z regionów rolnych do miast przemysłowych, migracje zawodowe np. do miejsc specjalistycznych budów zakładów przemysłowych.
Migracje w populacji
n
Migracje „stałe" jednokierunkowe są przyczyną takich negatywnych zjawisk, takich jak starzenie się opuszczonej przez młode roczniki populacji, a więc zmniejszenie się urodzeń, zwiększenie liczby rozwodów, zwiększenie umieralności. Zmieniają się takie cechy, jak intensywność i struktura zapadalności na określone choroby zarówno w populacji „opuszczanej" jak i w populacji „zaludnianej".
Migracje w populacji
n
Migracje okresowe, jak np. turystyka, wczasy, sanatoria, wędrówki piesze i rajdy samochodowe po kraju także mobilizują, szczególnie działy sanitarno-epidemiologiczne, do profilaktyki i zwalczania np. zatruć pokarmowych
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
n
Urbanizacja- jest to stan i proces rozwoju cywilizacji i kultury miejskiej, a w szczególności proces wzrostu i rozprzestrzeniania się postaw i form życia typu miejskiego.
Urbanizacja
n
Stanowi to przede wszystkim zjawisko przede wszystkim o charakterze socjologicznym. Inaczej, jest to proces koncentracji działalności ludzkiej na stosunkowo niewielkich powierzchniach i w ośrodkach, gdzie praca jest najbardziej efektywna.
Urbanizacja
n
W rozumieniu statystycznym, pod pojęciem procesu urbanizacji przyjmuje się wzrost liczby i odsetka ludności zamieszkującej w miastach, w stosunku do ogółu mieszkańców badanego obszaru (województwa, kraju, kontynentu) Urbanizacja w rozumieniu socjoekonomicznym oznacza wzrost liczby osób utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych.
Ludność w Polsce
n
W przypadku gęstości zaludnienia plasujemy się w grupie średnio zaludnionych państw europejskich. Na 1 km2 powierzchni mieszkają 124 osoby; w miastach około 1127, na terenach wiejskich 51. Ludność miejska stanowi 62% ogółu populacji.
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
n
Urodzenia w populacji- W Polsce podstawowym dokumentem urodzenia dziecka jest metryka wystawiany przez położną lub lekarza i zarejestrowana w księdze urodzeń miejscowego USC. Współczynnik urodzeń dla danego roku (rodności efektywnej), współczynnik płodności rzeczywistej, itp.
Urodzenia w populacji
n
W Polsce podstawowym dokumentem urodzenia dziecka jest wystawiane przez położną lub lekarza świadectwo urodzenia, zarejestrowane jako metryka (akt urodzin) w księdze urodzeń miejscowego Urzędu Stanu Cywilnego.
Urodzenia w Polsce
n
W 2001 roku urodziło się 368 tys. dzieci, tj. o 10 tys. mniej niż w 2000 r.
oraz 1/3 mniej niż w 1990 r.
(dla porównania - w 1983 r., który był szczytowym rokiem ostatniego wyżu demograficznego, urodziło się ponad 723 tys. dzieci)
.
n
Współczynnik urodzeń obniżył się do poziomu ok. 9,5‰ i jest o 4,8 punktu niższy niż w 1990 r. Zmniejszanie się liczby urodzeń dotyczy zarówno rodzin zamieszkałych w miastach jak i rodzin wiejskich.
Urodzenia w Polsce
n
Od 1989 r. nastąpił okres - wciąż pogłębiającej się - depresji urodzeniowej, obserwowany jest poziom reprodukcji nie gwarantujący prostej zastępowalności pokoleń. W 2001 r. współczynnik dzietności osiągnął wartość 1,29 (w 1990 r. wynosił 2,04).
n
Według najnowszej prognozy nie przewiduje się w Polsce, w perspektywie do 2010 roku, wystąpienia wyżu demograficznego, tj. znacznie zwiększonej liczby urodzeń.
Cechy struktury ludności istotne w medycynie
n
Umieralność w populacji - ogólny współczynnik umieralności; obliczany następująco: w liczniku liczba wszystkich zgonów, w mianowniku średnia liczebność populacji, po przeprowadzeniu dzielenia mnoży się wynik przez dziesięć tysięcy, współczynnik umieralności dla populacji powyżej pierwszego roku życia.
Umieralność niemowląt
n
Pojęciem tym objęto
wszystkie zgony dzieci od momentu urodzenia do ukończenia 1 roku życia
.
Za oddzieleniem od umieralności ogólnej przemawia szereg przyczyn takich jak:
n
wysoki poziom rejestracji i rozpoznawania przyczyn zgonu,
n
względy psychologiczno-społeczne,
n
możliwość wprowadzenia przedsięwzięć profilaktycznych,
n
możliwość precyzyjnej oceny jakości opieki położniczej przed- i okołoporodowej, pediatrycznej opieki okołoporodowej,
n
ogólnej opieki nad matką ciężarną,
Za oddzieleniem od umieralności ogólnej przemawia szereg przyczyn takich jak:
n
możliwość wykrywania (i później zapobiegania) rzadkich chorób genetycznych, chorób z oddziaływania środowiska (pobieranie leków przez matkę w ciąży).
Klasyfikacja i nazewnictwo zgonu
n
Zgodnie z ustaleniami specjalistów ŚOZ (WHO) za przyczynę śmierci należy uważać wszystkie te choroby, stany patologiczne i urazy, które doprowadziły do zgonu lub pośrednio przyczyniły się do niego, a także okoliczności nieszczęśliwego wypadku lub akty przemocy powodujące urazy.
Za główną przyczynę zgo...
Plik z chomika:
kasiula264
Inne pliki z tego folderu:
01-Epidemiologia.ppt
(180 KB)
01-Epidemiologia.rtf
(70 KB)
02-metody pomiaru zdrowia.ppt
(1030 KB)
02-metody pomiaru zdrowia.rtf
(56 KB)
04-Epidemiologia chorób zakaźnych.ppt
(2562 KB)
Inne foldery tego chomika:
PLANY
TESTY
ZALICZENIE 1
ZALICZENIE 2
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin