OGÓLNE REGUŁY DEKLINACYJNE
Do której deklinacji zaliczyć należy jakiś rzeczownik, poznajemy z zakończenia genetivu singularis, a mianowicie:
I deklinacja – ae
II deklinacja – i
III deklinacja – is
IV deklinacja – us
V deklinacja – ei
DEKLINACJA I
Do deklinacji I należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone w genetivie na -ae oraz niektóre rodzaju męskiego np. agricola – rolnik, scriba – pisarz, nauta – żeglarz, poeta – poeta.
SINGULARIS
PLURALIS
N.=V. porta
Gen. portae
Dat. portae
Acc. portam
Abl. porta
N.=V. portae
Gen. portarum
Dat. portis
Acc. portas
Abl. portis
DEKLINACJA II
Do deklinacji II należą rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w nominativie na -us oraz -er oraz rodzaju nijakiego zakończone na -um, a w genetivie na -i.
Wzór odmiany na -us
N. hortus
Gen. horti
Dat. horto
Acc. hortum
Abl. horto
V. horte
N. horti
Gen. hortorum
Dat. hortis
Acc. hortos
Abl. hortis
V. horti
Wzór odmiany na -er
N.=V. magister
Gen. magistri
Dat. magistro
Acc. magistrum
Abl. magistro
N.=V. magistri
Gen. magistrorum
Dat. magistris
Acc. magistros
Abl. magistris
Wzór odmiany na -um
N.=V. verbum
Gen. verbi
Dat. verbo
Acc. verbum
Abl. verbo
N.=V. verba
Gen. verborum
Dat. verbis
Acc. verba
Abl. verbis
DEKLINACJA III
Do tej deklinacji, należą rzeczowniki, które mają w genetivie końcówkę -is. Te deklinację dzielimy na trzy grupy:
a.) spółgłoskowa
Do tej deklinacji należą rzeczowniki nierównozgłoskowe, tzn te które mają więcej sylab w genetivie niż w nominativie, mające zarazem przed końcówką genetivus singularis tylko jedną spółgłoskę.
Rodzaj męski
N.=V. homo
Gen. hominis
Dat. homini
Acc. hominem
Abl. homine
N.=V. homines
Gen. hominum
Dat. hominibus
Acc. homines
Abl. hominibus
Rodzaj żeński
N.=V. natio
Gen. nationis
Dat. nationi
Acc. nationem
Abl. natione
N.=V. nationes
Gen. nationum
Dat. nationibus
Acc. nationes
Abl. nationibus
Rodzaj nijaki
N.=V. corpus
Gen. corporis
Dat. corpori
Acc. corpus
Abl. corpore
N.=V. corpora
Gen. corporum
Dat. corporibus
Acc. corpora
Abl. corporibus
Do tej grupy należy tzw. rodzina z pieskiem: pater, patris – ojciec; mater, matris- matka; frater, fratris – brat; senex, senis – starzec; iuvenis, iuvenis – młodzieniec; vates, vatis – wieszcz; canis, canis – pies.
b.) samogłoskowa
Tworzą ją rzeczowniki rodzaju nijakiego zakończone w nominativie na -e, -ar, -al.
N.=V. mare
Gen. maris
Dat. mari
Acc. mare
Abl. mari
N.=V. maria
Gan. marium
Dat. maribus
Acc. maria
Abl. maribus
c.)mieszana
Do tej grupy należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego: nierównozgłoskowe mające dwie lub więcej spółgłosek przed zakończeniem genetivusa singularis oraz rzeczowniki równozgłoskowe zakończone w nominativie na -is, -es.
N.=V. ars
Gen. artis
Dat. arti
Acc. artem
Abl. arte
N.=V. artes
Gen. artium
Dat. artibus
Acc. artes
Abl. artibus
Ogólne różnice w odmianie:
spółgłoskowa
samogłoskowa
Drakiusz