witaminy wstęp A,D,E,K,PP.pdf

WITAMINY

wykłady 2007 by Nixon

Witaminy ogólnie:

Po pierwsze są to specyficzne składniki diety, które w organizmie pełnią funkcje

regulatorowe (obok wody i pierwiastków śladowych, które te funkcje również pełnią). Poza

tym warto dodać że są to substancje drobnocząsteczkowe, nie wytwarzane endogennie, ale

muszą być dostarczane z dietą lub są syntetyzowane egzogennie przez florę jelitową

(podkreślam egzogennie - flora bakteryjna to gość w świetle naszego przewodu

pokarmowego). No i mamy tu podział witamin na te rozpuszczalne w tłuszczach (A,D,E,K,F)

oraz w wodzie (witaminy z grupy B, witamina C), chociaż należy zauważyć, iż podział ten

klinicznie nie ma żadnego znaczenia, a jedynie uświadamia nam związki między pewnymi

schorzeniami a niedoborami witamin (np. cholestaza = niedobór witamin rozpuszczalnych w

tłuszczach). Do tego witaminy możemy podzielić na witaminy preformowane,(przyjmowane

z dietą lub wytwarzane przez bakterie), oraz prowitaminy – również przyswajane w diecie i

również wytwarzane przez bakterie - flora jelitowa pokrywa zapotrzebowanie na witaminy

B 1 , B 6 , B 12 , PP, H, K 2 oraz kwas foliowy.

Mechanizm działania:

1) jako kofaktory (aktywna witamina)

2) antyoksydanty (dodam że są to właściwości in vitro, potwierdzone badaniami w probówkach. In vivo właściwości

antyoksydacyjne są stosunkowo niewielkie)

- beta karoten – a nie witamina A jak państwo często mówią. B-Karoten po aktywacji

do witaminy A traci właściwości antyoksydacyjne

- C,E,K

3) oddziaływanie receptorowe (jak w przypadku pochodnych witaminy A - kw. Retinowego, oraz pochodnych

witaminy D)

przyczyny niedoborów (ogólnie):

1) brak w diecie

2) zaburzenia wchlaniania

1. trzustka - zaburzenia wchłaniania i trawienia – niedobory A,D,E,K,F

2. Defekty wchłanianie specyficznie wchłaniającej się witaminy, jak to jest w

przypadku witaminy B12

3) Zaburzenia aktywacji (brak enzymów aktywujących, jak na przykład 25-hydroksylazy i 1-hydroksylazy w przypadku

witaminy D (nie powstaje 1,25-dihydroksycholekalcyferol)

4) Zwiększone wydalanie

5) Zwiększenie zapotrzebowania (kobiety w ciąży, okres laktacji, ogólnie wszystko co zwiększa anabolizm w

naszym organizmie oraz po chorobach katabolicznych, kiedy organizm się odradza)

6) Małe przenikanie przez łożysko (jak w przypadku witaminy K, która praktycznie nie przechodzi przez łożysko, a

do tego noworodek ma zupełnie jałowy przewód pokarmowy, więc rodzi się z niedoborem witaminy K)

7) Antywitamin ( czasami sami stosujemy antywitaminy – np. przeciwkrzepliwa pochodna dikumarolu)

1. analogi strukturalne jako inhibitory kompetencyjne:

- hydrazyd kwasu izonikotynowego - jest antymetabolitem kwasu nikotynowego

z którego powstaje amid kw. nikotynowego (czyli witamina PP).

Nazwa handlowa – izoniazyd – w leczeniu gruźlicy

2. inhibitory enzymów aktywujących (znany nam już trimetorpim i metotrexat)

8) wiązanie witamin w nierozpuszczalne kompleksy i wydalanie

na przykład izoniazyd (hydrazyd kw. Izonikotynowego) nie dość że nie dopuszcza do powstawania wit PP to jeszcze

łączy się z witaminą B6 i powoduje jej wydalanie. Osoba leczona tym hydrazydem powinna dostawać dodatkowo B6 i

WITAMINA D

ergokalcyferol cholekalcyferol

prowitamina ------------ UV ---------> witamina

D 2 (od roślinek)

ergosterol

ergokalcyferol

D 3 (synteza w skórze lub w

formie preformowanej -np. tran)

7-dehydrocholesterol

cholekalcyferol

Budowa :

kalcyferole to grupa związków chemicznych o charakterze steroidów (układ

cyklo-pentano-perhydro-fenantrenowy pisane oczywiście razem:)

UV ciepło organizmu

7-dehydrocholesterol prewitamina D 3 cholekalcyferol

wątroba, jelito: 25-hydroksylaza

krąży w osoczu związany białkiem DBP 25(OH)-cholekalcyferol

nerki, łożysko,kości: 1-hydroksylaza

1,25(OH) 2 D 3 (kalcytriol)

Ważne jest to, że w wątrobie hydroksylacja przy 25C zachodzi zawsze, natomiast w nerkach

jest indukowana przez swoiste aktywatory (wymienione w kolejności „ważności działania”):

1. Hipofosfatemia (!)

2. hipokalcemia

3. PTH

4. spadek ilości 1,25(OH) 2 D 3

5. estrogeny (estradiol)

6. androgeny

7. STH

8. T4

9. kortyzol

10. insulina

Inne hyrdoksylacje zachodzą przy różnych atomach węgla (24, 26, 27, 23) ale ich rola nie jest

jeszcze poznana (wiadomo tylko, że w jelicie i kościach powstaje 24,25(OH) 2 D 3 )

Teraz krótko o aktywnej postaci witaminy D czyli 1,25(OH) 2 D 3 . Jest to cytokina działająca

w głównej mierze na jelito cienkie, ale też i kości, nerki, przytarczyce i trzustkę.

Receptory dla witaminy D – VDR

mRNA

Zn Zn aktywna D 3

Jelito – powoduje wytworzenie CaBP (Calcium binding protein) i jest to jedyny

hormon działający na jelito, który powoduje zwiększenie absorpcji Ca.

Pozostałe powodują jedynie zwiększoną osteolizę, albo wpływają na jelito za

pośdednictwem1,25(OH) 2 D 3

Kości – indukuje syntezę osteokalcyny oraz (i to nie jest błąd) powoduje wzrost osteolizy

Nerka – zatrzymuje wydalanie Ca

Przytarczyce – hamuje sekrecje PTH

Naczynia krwionośne - witamina D3 powoduje preferencyjne wiązanie wapna w

śródbłonku (przez wzrost ekspresji genów białek, które wiążą Ca w naczyniach

– na przykład osteokalcyna, osteopontyna i osteonektyna ), przez co dochodzi

do zwapnienia. Ma więc działanie promiażdżycowe.

Niedobór:

– złe wchłanianie (np. cholestaza)

– choroby wątroby -> osteodystrofia wątrobowa

– choroby nerek -> osteodystrofia nerek

– brak receptora

– brak efektora

w tych ostatnich dwuch przypadkach pozostaje się jedynie modlić, gdyż nie znamy metod

leczenia tych niedoborów.

Niedobór witaminy D3

brak CaBP

hipofosfatemia/hipokalcemia

wzrost PTH

demineralizacja kości

krzywica u dzieci/osteomalacja (rozmiękczenie) u dorosłych

inna możliwość:

starzenie się organizmu = starzenie się enzymów (spadek aktywności)

spadek aktywnej D 3

wzrost PTH

spadek masy kości

Jak mamy pacjenta z uszkodzeniem nerek to nawet przy podaniu dużej ilości witaminy

D 3 nie powstanie w jego organizmie forma aktywna. Dlatego warto wiedzieć co i jak jest z

pacjentem, gdyż zamiast faszerować go nieaktywnymi postaciami czasami trzeba podać

gotowe, farmakologicznie aktywowane witaminy (do kupienia w aptece). Do tego należy

pamiętać o zbawiennym wpływie UV (w przypadku osób starszych, w okresie zimy/małej

ilości słonecznych dni, możemy również podawać aktywną postać D 3 )

Słów kilka o r

egulacji gospodarki Ca-P

- biorą w niej udział 3 główne hormony:

1. PTH

– osteoliza

– nerka -> pobudzenie 1-hydroksylazy

– podawanie PTH stałe w równych ilościach powoduje osteolizę (właściwości katabiliczne)

– podawanie PTH pulsacyjnie daje efekt ANABOLICZNY! Pobudza osteoblasty do syntezy

kości (metoda stosowana gdy nie ma nadziei na nic innego)

2. KALCYTONINA

- produkowana przez komórki C systemu APUD (jak ktoś powie że przez tarczycę to

wylatuje;), które zjandują się m.in. w płucach, wątrobie, OUN, tarczycy i przytarczycach

------> katakalcyna

powstaje z prekalcytoniny

-------> kalcytonina (właściwości przeciwbólowe, przeciwmiażdżycowe,

obniża łaknienie, no i oczywiście hamuje osteolizę)

3. Witamina D 3

PTH

Kalcytonina

2,25

2,75

stężenie Ca

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: