Rozdział VII
1. Pieniądz - jest to cokolwiek , co służy za powszechnie przyjęty środek
przenoszenia wartości w przestrzeni lub w czasie . Podstawową cechą pieniądza jest
płynności, którą możemy zdefiniować jako cechę aktywów, która oznacza stopień
możności ich natychmiastowej wymiany bez straty na inne dobra czy usługi.
Inna definicja pieniądza określa tę kategorię jako pewien powszechnie
akceptowalny towar za pomocą którego dokonywane są płatności za dostarczone dobra lub kontrahenci wywiązują się ze swoich zobowiązań.
2. Funkcje pieniądza:
a) środek wymiany lub inaczej środka transakcji - jest pośrednikiem transakcji
i umożliwia ich dochodzenie do skutku
b) miernika wartości czyli jednostki rozrachunkowej - dzięki istnieniu pieniądza dobra mają swoją cenę
c) środka tezauracji, czyli przechowywania wartości - dzięki pieniądzu możemy
oszczędzać
2. Stopa procentowa - możemy nazwać ceną pieniądza. Z jednej strony jest to
cena, jaką skłonny jest zapłacić biorca pieniądza za dysponowanie przez pewien czas
pożyczonym pieniądzem, z drugiej natomiast strony jest to cena, za jaką dawca
pieniądza jest skłonny zrezygnować z dysponowaniem pieniądzem.
Jej wysokość zależy od:
- wysokości stóp bazowych banku centralnego
- popytu na pieniądz i podaży na pieniądz
- jakość biorcy pieniądza
4. Rodzaje pieniądza:
a) pieniądz gotówkowy - czyli banknoty i monety emitowane przez banki
centralny, będącego w posiadaniu gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
b) pieniądz bezgotówkowy - który istnieje w formie zapisu na rachunkach
rozliczeniowych klientów banków
c) pieniądz elektroniczny - czyli elektroniczny odpowiednik znaków
pieniężnych przechowywany na elektronicznych nośnikach informacji i przyjmowany
jako środek płatniczy.
5. Agregaty pieniężne definicje pieniądza służące w celu analizy statystycznej
jego ilości.
a) baza monetarna - kategoria pieniądza banku centralnego na którą składa się gotówka i depozyty na rachunkach w banku centralnym MB,
b) M1 dotyczy pieniądza w postaci gotówki będącego w dyspozycji podmiotów nie bankowych oraz wkładów płatnych na żądanie w bankach lub innych instytucjach
nie będących bankami.
b) M2 zawiera w sobie M1 oraz rachunki oszczędnościowe terminowe,
rachunki rynku pieniężnego, czyli aktywa o wysokim stopniu płynności.
c) M3 obejmuje agregat M2 oraz wkłady mniej płynne, które możemy nazwać
depozytami długoterminowymi.
* Agregat M1 podkreśla rolę pieniądza jako środka wymiany, podczas gdy M2
jest miarą zasobów pieniądza jako potencjalnej siły nabywczej. W Polsce do 2002 roku podstawową miarą ilości pieniądza był agregat M2, od marca 2002 roku NBP przyjął
jako główną miarę ilości pieniądza agregat M3.
6. System bankowy - rozumie się ogół jednostek organizacyjnych, zajmujących się działalnością bankową w kraju, a także cele, reguły i procedury według których jest ona wykonywana oraz wzajemne więzi występujące między nimi.
Klasyczny system bankowy składa się z:
- banku centralnego
- banków komercyjnych
7. W gospodarce rynkowej w każdym systemie bankowym, banki pełnią trzy
podstawowe funkcje ekonomiczne:
- kreują pieniądz centralny
- kreują zdecentralizowany pieniądz wkładowy, jako instrument kredytowy i
środek płatniczy
- pośredniczą pomiędzy posiadaczami zasobów pieniężnych
8. Bank centralny - pełni funkcje regulacyjne, która mają na celu zapewnienie
bezpieczeństwa banków i zgromadzonych w nich wkładów pieniężnych oraz
zachowanie płynności w systemie bankowym. Jest odpowiedzialny za funkcjonowanie całego systemu finansowego państwa.
Podstawowe funkcje banku centralnego:
a) banku emisyjnego - jest jedyną instytucją, mającą wyłączne prawo
emitowania znaków pieniężnych, będących prawnym środkiem płatniczym w danym
kraju. Bank centralny kontrolując emisję pieniądza, ma wpływ na bazę monetarną.
b) bank banków - organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące
rozrachunki międzybankowe, aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku
pieniężnym, a przy tym jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego
systemu bankowego.
c) centralnego banku państwa - prowadzi obsługę bankową budżetu państwa,
jak też rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych
funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia
płatnicze.
9. Zadania banków centralnych:
-emisja banknotów
- definiowanie i realizacja polityki pieniężnej
- kształtowanie polityki kursowej, dewizowej, oraz zarządzanie rezerwami walutowymi
- zapewnienie bezpieczeństwa obiegu pieniądza gotówkowego
- gwarantowanie bezpieczeństwa i stabilności pieniądza gotówkowego
- regulowanie płynności banków i ich refinansowanie
- świadczenie usług bankowych na rzecz państwa
* Inne kwestie dotyczące NBP w notatkach od finansów !
10. Polityka pieniężna - celem polityki pieniężnej jest osiągnięcie stabilizacji
poziomu cen, a więc ograniczenie wahań wewnętrznej wartości pieniądza. Od 1999 roku w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się strategię bezpośredniego celu
inflacyjnego ( obecnie 2,5% +/- 1 punkt procentowy ).
Z punktu widzenia makroekonomicznych konsekwencji funkcje autonomicznej polityki pieniężnej można opisać za pomocą swoistej triady "trzech s":
- stabilizowanie poziomu cen krajowych
- stanie na straży stabilności systemu finansowego
- stabilizowanie procesów i zmiennych ekonomicznych
11. Instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego można podzielić na
trzy grupy:
a) Instrumenty kontroli ogólnej
b) instrumenty kontroli selektywnej ( skierowane do określonego segmentu
sektora bankowego)
c) oddziaływanie przez perswazję ( dokonujące się w interakcjach zachodzących pomiędzy różnymi podmiotami)
12. Instrumenty kontroli ogólnej - do nich zaliczamy:
a) stopy procentowe banku centralnego, które bank centralny wyznacza dla transakcji realizowanych z bankami komercyjnymi:
- stopa lombardowa stosowana przy udzielaniu kredytu lombardowego
bankowi komercyjnemu 6%
- stopa redyskontowa - według której bank centralny skupuje weksle handlowe
od banków komercyjnych. 4,75%
- stopa referencyjna - która określa dochodowość bonów pieniężnych sprzedawanych przez bank centralny bankom komercyjnym. 4,5%
- stopa depozytowa - która jest wyznacznikiem oprocentowania jednodniowych lokat banków komercyjnych w banku centralnym.3%
b) rezerwy obowiązkowe - polityki rezerw obowiązkowych polega na ustalaniu przez
banki centralny minimalnych rezerw banków komercyjnych na rachunku banku
centralnego oraz rezerw w gotówce, jakie muszą posiadać banki . Ma ona na celu
łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy
procentowe na rynku międzybankowym.
c) operacje otwartego rynku - to zestaw transakcji kupna i sprzedaży
skarbowych papierów wartościowych pomiędzy bankiem centralnym a bankami
komercyjnymi. Wyróżniamy wśród nich:
- bezwarunkowe operacje otwartego rynku polegają na nieuwarunkowanych
zakupach bądź nieuwarunkowanej sprzedaży papierów wartościowych.
- warunkowe operacje otwartego rynku wśród nich wyróżniamy:
*operacje repo- bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków
komercyjnych, a te drugie z kolei zobowiązują się do ich ponownego nabycia
w określonym terminie w przyszłości, po z góry ustalonej cenie.
*operacje reverse repo - bank centralny sprzedaje papiery wartościowe
bankom komercyjnym z równoczesnym zawarciem umowy ich odkupu w określonym
terminie w przyszłości, po z góry ustalonej cenie.
d) polityka refinansowa - polega ona na udzielaniu kredytów przez bank
centralny innym bankom, na ogół pod zastaw ich aktywów, które w ten sposób są
upłynniane.
- kredyt redyskontowy zaciągnięcie kredytu redyskontowego przez bank
komercyjny odbywa się na zasadzie przekazania bankowi centralnemu do redyskonta
zdyskontowanych przez banki komercyjne weksli. Banki te przyjmują do dyskonta
weksle swoich klientów, które następnie mogą przed terminem ich wykupu przedstawić do redyskonta w banku centralnym, aby w ten sposób je upłynnić, tzn. odzyskać
określone środki pieniężne, które wypłaciły swoim klientom.
- kredyt lombardowy - jest on udzielany według ustalonej przez bank
centralny stopy procentowej, a jego zabezpieczeniem jest zastaw papierów
wartościowych. Jest to kredyt krótkoterminowy, udzielony na okres nie przekraczający 90-ciu dni ( szczegółowo opisane w notatkach od finansów!)
13. Jak bank centralny wpływa na podaż pieniądza:
a) jeśli chce zwiększyć podaż pieniądza to może:
- obniżyć stopę redyskontową w celu zwiększenia rozmiarów pożyczek udzielanych bankom komercyjnym.
- zakupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku
- obniżyć poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych
b) jeśli chce zmniejszyć podaż pieniądza to może:
- ograniczyć ogólną sumę kredytów udzielanych bankom komercyjnym poprzez podwyższenie stopy redyskontowej
-sprzedaż posiadane w wyemitowane przez rząd papiery wartościowe
- podwyższyć poziom wskaźnika rezerwy obowiązkowej
14. Ekspansywna (miękka) polityka pieniężna - ma miejsce gdy bank
centralny podejmuje któryś z trzech pierwszych rodzajów działać, i gdy wzrost
podaży pieniądza zostaję przyspieszony.
15. Polityka restrykcyjna (twarda) - ma miejsce gdy bank centralny podejmuje jeden z trzech następnych typów działań i podaż pieniądza się zmniejsza lub tempo jego wzrostu spada.
16.Polityka kursowa - polega na kupnie, bądź sprzedaży walut w celu stabilizacji kursu walutowego danego pieniądza.
...
michal19860