Zakres ochrony ptaków OOS.pdf

Maciej Gromadzki

Jadwiga Gromadzka

Arkadiusz Sikora

Maria Wieloch

Zakład Ornitologii PAN

Zakres ochrony ptakw i zasady gospodarowania na obszarach proponowanych do

objęcia ochroną jako obszary specjalnej ochrony, powoływane w ramach systemu

NATURA 2000 w Polsce

Uznanie obszaru za obszar szczeglnej ochrony (OSO) pociąga za sobą zarwno pewne

ograniczenia, jak i ukierunkowania prowadzonej na tym obszarze gospodarki, wymusza także

podjęcie pewnych zabiegw ochrony czynnej. Stwierdzenie to nie odnosi się do tych

obszarw, ktre niezależnie od uznania za OSO, objęte są innymi formami ochrony przyrody,

takimi jak park narodowy, rezerwat przyrody czy park krajobrazowy. Na obszarach takich

obowiązują zapisy odpowiednich planw ochrony.

Jednakże znaczna część OSO, w tym przeważająca część zajętego przez tę formę ochrony

areału powierzchni, stanowić będzie odrębną formę ochrony, z ktrą będą się wiązać

określone wymogi i ukierunkowania. Ponieważ podstawą funkcjonowania OSO powinna być

zasada rwnoważności ochrony i gospodarki, wprowadzane ograniczenia powinny mieścić się

w zakresie ograniczeń przewidzianych dla parkw krajobrazowych, w ktrych rwnież

obowiązuje ta sama prawidłowość. Należy tu jednakże zwrcić uwagę na odmienny zakres

ochrony w parkach krajobrazowych, od tego ktry będzie wprowadzany w OSO.

Podstawowe rżnice formalne między parkiem krajobrazowym a OSO polegają na

odmiennym sposobie ich powoływania i odmiennym zakresie podejmowanej ochrony.

Sposb powoływania obu form ochrony w niniejszych rozważaniach można pominąć,

jednakże zakres ochrony jest tu niezwykle istotny. Zadaniem parku krajobrazowego jest tzw.

trjochrona, czyli ochrona występujących na jego obszarze elementw przyrody (w

odniesieniu do przyrody ożywionej wszystkich cennych elementw flory i fauny), ochrona

krajobrazu naturalnego i ochrona krajobrazu kulturowego. Zadaniem obszaru szczeglnej

ochrony (OSO) jest ochrona przestrzeni życiowej ptakw, w dodatku pojmowanej w

ograniczeniu do gatunkw wymienionych w załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej UE oraz innych

gatunkw ptakw przelotnych, czy też zimujących, występujących w dużych koncentracjach.

Zakres tej ochrony będzie zrżnicowany, w zależności od występujących na obszarze ptakw

oraz od reprezentowanych tu typw krajobrazu naturalnego, z ktrym ptaki te są związane.

Mwiąc o ochronie przestrzeni życiowej ptakw, mwimy zarwno o zachowaniu

określonego typu krajobrazu, jak i o zachowaniu bądź odtworzeniu niektrych elementw

tego krajobrazu, ultymatywnych dla określonych ptakw, a nawet elementw poszczeglnych

budujących go siedlisk. Wskazać tu należy, że w krajobrazie określone gatunki ptakw

wykorzystują tylko pewne jego elementy, przede wszystkim te, ktre zaspakajają ich (1)

wymogi gniazdowe, (2) wymogi pokarmowe (żerowiskowe) oraz (3) wymogi odpoczynku

(noclegowiska). Wymg (2) i (3) mają szczeglne znaczenie dla ptakw nielęgowych, wymg

(1) i (2) są istotne dla ptakw lęgowych, dla ktrych spełnienie wymogu (1) zazwyczaj

zaspakaja rwnież potrzeby wynikające z wymogu (3).

Występujące w Polsce ptaki, objęte załącznikiem 1 Dyrektywy Ptasiej, a także inne gatunki,

chronione na podstawie postanowień tej Dyrektywy, zamieszkują bardzo zrżnicowany

krajobraz, w ramach ktrego można mwić o krajobrazie leśnym, krajobrazie obszarw

wodno-błotnych, krajobrazie rolniczym oraz krajobrazie morskim. Podział gatunkw na

grupy związane z określonym typem krajobrazu jest w wielu przypadkach czysto umowny,

gdyż wiele z nich korzysta z siedlisk reprezentowanych w odmiennych krajobrazach, bądź to

rwnocześnie, bądź też w rżnych fazach swego cyklu rocznego. Przypisanie gatunku do

określonego typu krajobrazu, przedstawione w dalszej części tekstu, było więc sprawą

wyboru, ktrego dokonując kierowano się tymi wymogami, ktrych spełnienie decyduje

ultymatywnie o trwałym występowaniu danego gatunku w naszym kraju. W przypadku

gatunkw lęgowych za najważniejsze uznano wymogi decydujące o gniazdowaniu gatunku w

Polsce.

Ptaki krajobrazu leśnego przedstawiono w tabeli 1. Są to wszystko ptaki lęgowe, dla ktrych

warunkiem gniazdowania jest bądź to obecność jakiegoś elementu tego krajobrazu, bądź też

obecność tego krajobrazu jako całości, gdyż rżne ich wymogi są zaspokajane przez

odmienne, ale mieszczące się w ramach tego krajobrazu siedliska. W grupie tej znalazły się

zarwno gatunki typowo leśne, jak kuraki, dzięcioły czy niektre ptaki drapieżne, jak i

gatunki gniazdujące w lesie, a żerujące poza nim, jak np. inne ptaki drapieżne. Proponowany

zakres wymaganych sposobw gospodarowania zasobami przyrody krajobrazu leśnego w

zasadzie nie wykracza poza zapisy ustawy o ochronie przyrody oraz te, ktre wynikają z

zasad zagospodarowania lasw, objętych leśnymi kompleksami promocyjnymi.

Lęgowe w Polsce gatunki ptakw wodno-błotnych przedstawiono w tabeli 2. Ptaki te

podzielono na ptaki jezior i innych zbiornikw wody stojącej, ptaki dolin rzecznych, ptaki

zarośniętych zbiornikw i torfowisk oraz ptaki wybrzeża morskiego. Proponowane zasady

gospodarowania tymi siedliskami są bardzo zrżnicowane; jako działania wspomagające

zabiegi ochronne zaproponowane są programy rolno-środowiskowe, ktre powinny objąć

doliny rzek, zarwno w międzywalu jak i poza nim.

Lęgowe w Polsce ptaki krajobrazu rolniczego zestawiono w tabeli 3. Warunkiem

pomyślnego występowania tych ptakw jest zachowanie ekstensywnego krajobrazu

rolniczego, a drogą osiągnięcia tego celu jest podjęcie programw rolno-środowiskowych na

obszarach specjalnej ochrony obejmujących tereny rolnicze.

Gatunki wymienione w załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej, w Polsce nie gniazdujące, ale

pojawiające się w kraju regularnie w okresie poza lęgowym, lub gniazdujące sporadycznie,

zestawiono w tabeli 4. Obiektem ochrony w przypadku tych gatunkw powinny być

koncentracje wędrwkowe i zimowiskowe ptakw wodno-błotnych, występujące na

obszarach morskich (wody otwarte i wybrzeża), na śrdlądowych zbiornikach wodnych oraz

na obszarach błotnych.

Gatunki wymienione w załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej, w Polsce nie gniazdujące i

pojawiające się w kraju nieregularnie lub przystępujące do lęgw w Polsce wyjątkowo

zestawiono w tabeli 5. Proponowanym zakresem ochrony tych gatunkw jest ochrona

gatunkowa i nie widzimy tu celu proponowania innych zapisw lub działań.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: