LITERATURA
1. Regulamin działań wojsk lądowych DD/ 3.2, Dwląd 2006;
2. Regulamin działań taktycznych wojsk zmechanizowanych i pancernych batalion-kompania, Dwląd 2000;
3. Rozpoznanie wojskowe czI Podstawy teoretyczne, AON 2003;
4. Działania rozpoznawcze, Dwląd 2002;
5. Podręcznik walki pododdziałów zmechanizowanych, Dwląd 2000;
6. Geoffrey Regan „Błędy militarne” W-wa 1992.
Rozpoznanie wojskowe w Wojsk Lądowych jest stanem wiedzy dotyczącej działalności i możliwości prowadzenia działań przez aktualnego lub potencjalnego przeciwnika, obszaru prowadzenia działań i warunków atmosferycznych.
Rozpoznanie należy postrzegać w dwóch aspektach: rzeczowym i czynnościowym.
Rozpoznanie w znaczeniu rzeczowym to zespół sił i środków, przeznaczonych do zdobywania / pozyskiwania i gromadzenia informacji , przetwarzania ich w dane rozpoznawcze oraz rozpowszechniania tych danych do zainteresowanych odbiorców.
Tworzą je sztabowe komórki rozpoznawcze, oddziały i pododdziały rozpoznawcze oraz elementy rozpoznawcze.
Sztabowa komórka rozpoznawcza stanowi element struktury organizacyjnej sztabu związku taktycznego / oddziału i pododdziału Wojsk Lądowych. Jest przeznaczona do:
§ gromadzenia danych (faktów), przetwarzania ich w informacje i wiadomości rozpoznawcze oraz ich rozpowszechniania;
§ wspomagania dowódcy w procesie dowodzenia.
Oddziały i pododdziały rozpoznawcze to siły i środki Wojsk Lądowych przeznaczone do dozorowania obszaru, prowadzenia działań rozpoznawczych i wykrywania obiektów przeciwnika. Ich zadaniem jest pozyskiwanie / zdobywanie i dostarczanie wartościowych informacji o przeciwniku, terenie, sytuacji skażeń i warunkach meteorologicznych niezbędnych dowódcy do planowania i prowadzenia walki, ostrzeganie o działaniach przeciwnika, nawet spowalnianie jego ruchu w celu zapewnienia dowódcy czasu do podjęcia decyzji.
Rozpoznanie w aspekcie czynnościowym (działalność rozpoznawcza) to dynamiczny, ciągły proces zdobywania (pozyskiwania) i gromadzenia danych o przeciwniku, obszarze działań oraz warunkach terenowych i atmosferycznych.
Celem rozpoznania jest dostarczenie dowódcy wiadomości rozpoznawczych o przeciwniku, terenie i warunkach atmosferycznych niezbędnych do planowania i prowadzenia działań oraz potwierdzenie lub zaprzeczenie przyjętej oceny zagrożenia.
Działalność rozpoznawcza (ISTAR - Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance):
możliwość szybkiego otrzymywania informacji o składzie, sposobie działania i możliwościach przeciwnika w powiązaniu z terenem i warunkami atmosferycznymi jest istotna dla powodzenia działań wojsk. Przetworzone w wiadomości rozpoznawcze informacje dają dowódcy prawdopodobny obraz sytuacji, na bazie którego może on rozmieścić siły i środki, określić priorytety oraz ustalić kryteria jeszcze przed rozpoczęciem działań. Działalność rozpoznawcza to dynamiczny i ciągły proces zdobywania (pozyskiwania) i gromadzenia danych o przeciwniku, obszarze działań oraz warunkach terenowych i atmosferycznych. Zgromadzone dane podlegają przetwarzaniu i rozpowszechniania w formie informacji i wiadomości rozpoznawczych, niezbędnych do przygotowania i prowadzenia działań.
Elementami działalności rozpoznawczej (w ramach Sojuszu zwanej ISTAR) są :
a) proces informacyjny (intelligence) to działania prowadzone przez sztabowe komórki rozpoznawcze, w wyniku których zdobyte, pozyskane informacje poddaje się ocenie i analizie w celu ich interpretacji, a następnie ich rozpowszechnianiu do zainteresowanych odbiorców w formie wiadomości rozpoznawczych;
b) dozorowanie obszaru (surveillance) to systematyczny nadzór (przez obserwowanie) przestrzeni powietrznej, obszaru działania, osób lub rzeczy prowadzony przy wykorzystaniu technicznych lub osobowych sił i środków rozpoznania. Celem dozorowania obszaru jest:
§ dostarczenie ogólnych informacji o rozmieszczeniu, poziomie aktywności, możliwościach, zamiarach i działaniach przeciwnika;
§ ukierunkowanie działania sił i środków rozpoznania na wybrane obiekty;
§ zapewnienie w ograniczonym zakresie ubezpieczenia wojsk własnych w lukach, na skrzydłach lub strefie tyłowej;
§ wstępne rozpoznanie i identyfikacja obiektów.
c) wykrywanie obiektów (Target acquisition) to proces identyfikacji oraz ustalenia położenia obiektów (celów) z wymaganą dokładnością pozwalającą na efektywne użycie środków rażenia (oddziaływania). Obejmuje ono:
§ określanie obiektów (celów) dla potrzeb ognia bezpośredniego, zwykle w powiązaniu z określonym systemem uzbrojenia, dostarcza informacji o przeciwniku, który został wykryty, zidentyfikowany oraz zlokalizowany i może być związany walką;
§ określanie obiektów (celów) dla potrzeb ognia pośredniego, dostarcza informacji o przeciwniku będącym niedostępnym dla obserwacji wzrokowej dla jednego lub wielu pośrednich systemów broni;
§ określanie obiektów (celów) dla potrzeb pozostałych systemów oddziaływania (Np. psychologicznego, elektronicznego, itd.).
d) działania rozpoznawcze (reconnaissance) to zadania realizowane przez element rozpoznawczy z wykorzystaniem dostępnych sposobów prowadzenia działań, w celu zdobycia informacji o przeciwniku oraz obszarze a także warunkach terenowych i atmosferycznych. Działania rozpoznawcze mogą zostać zainicjowane w wyniku dozorowania obszaru lub wniosków z analizy informacji w ramach procesu informacyjnego.
Działalność rozpoznawcza jest prowadzona w czasie pokoju, kryzysu i wojny, a wszystkie jej elementy wzajemnie się uzupełniają i spełniają kryteria w zakresie:
a) przestrzeni przez pokrycie całego rejonu odpowiedzialności rozpoznawczej, umożliwiając wykrycie przeciwnika wszelkimi możliwymi środkami;
b) czasu przez zapewnienie ciągłości działań;
c) interoperacyjności przez zapewnienie zdolności do współdziałania z innymi podsystemami rozpoznania w całej przestrzeni operacyjnej;
d) różnorodności dzięki zastosowaniu różnych rodzajów sił i środków rozpoznania;
Zasady użycia:
§ w celu sprawnego dowodzenia i kierowania działalnością rozpoznawczą organizuje się podsystem rozpoznania. Obejmuje on rozwinięte i ugrupowane w przestrzeni i czasie siły oraz środki rozpoznania wszystkich rodzajów wojsk wraz z ich komórkami kierowania, powiązane więzami informacyjnymi i działające zgodnie z zamiarem dowódcy,
§ podsystem rozpoznania przygotowuje się i rozwija z takim wyprzedzeniem by zapewnić optymalne przygotowanie działań, ich skuteczne prowadzenie oraz dostarczanie niezbędnych wiadomości do planowania kolejnych przedsięwzięć,
§ wszystkie dostępne dowódcy elementy podsystemu rozpoznania powinny być kierowane i koordynowane przez najbardziej doświadczonych profesjonalistów, by zapewnić optymalne wykorzystanie ich możliwości rozpoznawczych. Różnorodność źródeł, działających według jednego planu zbierania informacji umożliwi weryfikację dostarczanych informacji oraz pozwoli pokonać systemy bezpieczeństwa działań przeciwnika,
§ działalność rozpoznawcza jest prowadzona w czasie pokoju, kryzysu i wojny, a wszystkie jej elementy wzajemnie się uzupełniają i spełniają kryteria w zakresie:
- przestrzeni przez pokrycie całego rejonu odpowiedzialności rozpoznawczej, umożliwiając wykrycie przeciwnika wszelkimi możliwymi środkami,
- czasu przez zapewnienie ciągłości działań rozpoznawczych,
- sił przez wydzielenie elementów stosownie do potrzeb realizowanych zadań,
- interoperacyjności przez zapewnienie zdolności do współdziałania z innymi podsystemami rozpoznania, w całej przestrzeni operacyjnej,
- różnorodności dzięki zastosowaniu różnych rodzajów sił i środków rozpoznania,
- celowości przez podporządkowanie działalności rozpoznawczej, ogólnej koncepcji działań z uwzględnieniem specyfiki możliwości sił i środków rozpoznania;
§ podsystem rozpoznania powinien być powiązany ze środkami rażenia, by umożliwić efektywne ich wykorzystanie, analizę skutków uderzeń, koordynowanie zadań stawianych środkom rażenia (unikniecie dublowania zadań) oraz ponowne określanie celów,
§ działalność rozpoznawcza musi być realizowana zgodnie z cyklem rozpoznawczym, co zapewni optymalne wykorzystanie pozyskanych/ zdobytych informacji,
§ elementy sztabowych komórek rozpoznawczych muszą dostarczać wartościowy produkt (informacje powinny być: wiarygodne, aktualne i pełne) w użytecznym dla odbiorcy formacie,
§ zadania dla elementów podsystemu rozpoznania powinny być stawiane w sposób umożliwiający ich realizację w jak najkrótszym czasie, z jednoczesnym zachowaniem ich bezpieczeństwa,
§ elementy podsystemu rozpoznania muszą być chronione, by zapewnić im przetrwanie i skuteczną pracę,
§ kierujący działalnością rozpoznawczą zawsze powinien pamiętać o pozostawieniu odwodu rozpoznawczego (element rozpoznawczy, który będzie zdolny do prowadzenia działań rozpoznawczych w zmienionej sytuacji);
Planowanie i realizacja:
§ plan zbierania informacji jest przedstawionym w formie graficznej zamiarem dowódcy w zakresie rozpoznania. Zapewnia on efektywne wykorzystanie wszystkich elementów systemu rozpoznania. W celu opracowania planu dowódca i jego sztab powinien:
- przeanalizować i określić zadania z zakresu rozpoznania,
- określić priorytety,
- przeanalizować dostępne siły i środki (pod względem możliwości pozyskiwania danych, oraz wybrać najbardziej odpowiednie),
- określić potrzeby informacyjne (z obszarów poza rejonem odpowiedzialności rozpoznawczej w tym od przełożonego i sąsiadów, z zachowaniem priorytetów);
§ zadania w zakresie rozpoznania - są stawiane przez dowódcę dla wszystkich dostępnych sił i środków po podjęciu decyzji. Jednakże należy dążyć do rozwinięcia systemu rozpoznania z wyprzedzeniem (w stosunku do pozostałej części ugrupowania bojowego) przez wydanie wcześniej wstępnych zadań dla sił i środków rozpoznania (Zarządzenie przygotowawcze, Wstępne zarządzenie operacyjne),
§ podsystem rozpoznania powinien umożliwiać szybkie opracowywanie zdobytych (pozyskanych) informacji i terminową dystrybucję wiadomości rozpoznawczych z zachowaniem wcześniej przyjętych priorytetów,
§ informacje niedostępne dla elementów własnego systemu rozpoznania pozyskuje się ze źródeł zewnętrznych na podstawie opracowanych Zapotrzebowań na informację.
Ocena realizacji zadań odbywa się na podstawie pierwotnych potrzeb rozpoznawczych, określonych w Planie zbierania informacji. W przypadku niepełnej realizacji, plan jest aktualizowany a elementy systemu rozpoznania zostają przekierowane do realizacji dodatkowych zadań. Dla zapewnienia ciągłości rozpoznania wprowadza się do działania nowe elementy rozpoznawcze (np. odwód rozpoznawczy)
ZAGADNIENIE 2: ROZPOZNANIE WOJSKOWE W ASPEKCIE HISTORYCZNYM.
Rozpoznanie wojskowe powstało równocześnie z powstaniem walki zbrojnej. W ciągu swego wielowiekowego istnienia zmieniało ono swoją wartość i zakres zainteresowania tak, jak zmieniał się zakres i charakter walki zbrojnej.
Już od zarania historii wojen, odpowiednio wczesne informacje o miejscu pobytu przeciwnika i jego zamiarach były ważnym elementem przy podejmowaniu decyzji, zwłaszcza dla tych dowódców, którzy wiedzieli jak je wykorzystać. Tego rodzaju informacje zawsze były, są i będą trudne do zdobycia.
Obserwowane przez wieki zmiany jakościowe rozpoznania z reguły nie ustępowały, a wręcz wyprzedzały rozwój środków walki, form i sposobów jej prowadzenia. Ta ze stron konfliktu zbrojnego, która nie doceniała rozpoznania i nie widziała potrzeby jego prowadzenia, z reguły przegrywała. Często nawet ze słabszym ilościowo i jakościowo przeciwnikiem. Stale zwiększający się zakres zadań rozpoznania, związany z rozwojem techniki, wzrostem ilościowym wojsk, prowadzenia walki zbrojnej na coraz większym obszarze, powodowały znaczne zwiększenie napływającej informacji rozpoznawczej. Z tego też względu powstały w XVII i XVIII w. pierwsze sztaby rozpoznawcze dając początek współczesnym wyspecjalizowanym sztabowym komórkom rozpoznawczym. Jako pierwsi mieli je w swoich pocztach Karol Gustaw i Napoleon Bonaparte.
Pierwszymi teoretykami z dziedziny wojskowości, którzy zajęli się sztuką wojenną, byli dwaj wodzowie SUN TZU i U TSY żyjący w Chinach w VI i V wieku p. n. e. Teoretycy ci, poza rozważaniami natury ogólnej, wiele uwagi poświęcili zagadnieniom rozpoznania, dając konkretne wskazówki, co należy przeanalizować, aby dogłębnie poznać przeciwnika i go zwyciężyć.
W początkach ery nowożytnej i wczesnym Średniowieczu (X - XV w.) można mówić o mongolskiej i tatarskiej teorii prowadzenia wojen oraz organizacji wywiadu i rozpoznania. Wodzowie tatarscy i mongolscy starannie studiowali przyszły teatr działań wojennych, organizowali i prowadzili rozpoznanie strategiczne, mające potwierdzić dotychczasowe dane o przeciwniku, umożliwić dokonanie ewentualnej korekty w planach wojny, jednocześnie dezorganizować przedsięwzięcia obronne wrogiego państwa
W Europie na przełomie XV i XVI wieku - wybitną postacią w prezentowanie teoretycznych poglądów na temat rozpoznania, był włoski pisarz zajmujący się zagadnieniami wojskowości Nicolo MACHIAVELLI. Mówił on między innymi o potrzebie posiadania w otoczeniu naczelnego wodza ludzi biegłych w rzemiośle wojennym, którzy mogliby dopomóc w ocenie przeciwnika, terenu i powzięciu decyzji. Jego zdaniem warunkiem koniecznym do osiągnięcia zwycięstwa w wojnie i bitwie jest wszechstronna ocena przeciwnika, wojsk własnych i terenu. Każde starcie z przeciwnikiem powinno być poprzedzone rozpoznaniem terenu, konfrontacją jego z mapą, wyborem dogodnej pozycji do walki, dającej więcej korzyści niż męstwo żołnierzy
Wieki następne charakteryzują się dalszym jakościowym rozwojem sztuki wywiadu i rozpoznania. Następuje dalsze oddzielanie spraw rozpoznania od spraw operacyjnych.
W tym miejscu warto zatrzymać się krótko nad tym, jak zagadnienia rozpoznania i wywiadu postrzegano w polskiej myśli wojskowej i praktyce wojennej.
Z kart historii wiadomo, że już Bolesław Chrobry doceniał rolę rozpoznania i wywiadu. Zorganizowany przez niego wywiad strategiczny z powodzeniem penetrował terytorium Cesarstwa Niemiec. Wywiadowcy rekrutowali się spośród sprzymierzeńców wroga, Niemców przekupionych przez króla polskiego, oficjalnych i nieoficjalnych wysłanników oraz ludów podbitych przez Cesarstwo Niemieckie.
Podobnie organizował wywiad i rozpoznanie inny król polski Władysław JAGIEŁŁO. Poza osobami wymienionymi wyżej, do pozyskiwania danych wywiadowczych angażował on również osoby duchowne, głównie zakonników. Natomiast zadania rozpoznawcze na korzyść wojsk polskich bezpośrednio przed bitwą pod Grunwaldem (15 lipca 1410 r.) zasadniczo wykonywały oddziały lekkiej jazdy litewskiej i tatarskiej.
Znaczenie rozpoznania doceniał także hetman TARNOWSKI. W swoim dziele „Rada sprawy wojennej” opublikowanym w 1558 r. podkreślał on duże znaczenie rozpoznania przeciwnika, wymagał też, aby sam hetman miał nad nim pieczę. W tym miejscu warto przytoczyć fragment tego dzieła dotyczący właśnie rozpoznania. Cytat: „ma się też pilnie wywiadywać sprawy nieprzyjacielskiej: jest li w jego wojsce więcej pieszych czy jezdnych, z jaką bronią są, którym obyczajem hufy swe szykują: jeśli działa mają, albo jako wiele je ku bitwie stawiają: którym obyczajem zwykli ciągnąć, jakim ordunkiem: w jakiej sprawie leżą: jeśli na swym leżeniu się okopują albo nie: jeśli są ostrożni, straż labo podsłuchy nocne od swego wojska jak daleko dzierżą. Hetman ma też o tym wielką mieć pieczę, aby zawsze o nieprzyjacielu wiedzieć mógł, gdzie jest, albo jak daleko...”.
Innym monarchą polskim posiadającym doskonały wywiad oraz kontrwywiad był Jan III Sobieski. Agenci jego wywiadu bacznie śledzili przegotowania Turcji do wojny, dzięki temu był on zorientowany co do celu i zamiaru Turków, którym było zdobycie Cesarstwa Austriackiego.
ZAGADNIENIE 3: MIEJSCE ROZPOZNANIA W SYSTEMIE WALKI ZBROJNEJ.
Walka zbrojna to całokształt przedsięwzięć realizowanych w czasie działań wojennych przez siły zbrojne przy użyciu broni. Zatem, aby można było mówić o walce zbrojnej, muszą istnieć dwie przeciwstawne strony wzajemnie na siebie oddziaływujące, mające ten sam cel, z tą jednak różnicą, że wektory ich działania będą miały przeciwnie skierowane zwroty
Nie ulega wątpliwości, że w systemie walki zbrojnej najważniejszy jest podsystem reakcji. Aby jednak reakcja mogła zaistnieć, musi zadziałać wyprzedzająco podsystem postrzegania oraz stale funkcjonować podsystem zasilania. Podsystem reakcji utożsamiany jest z podsystemem rażenia, podsystem postrzegania z podsystemem rozpoznania, a podsystem zasilania z podsystemem zabezpieczenia.
Podstawą sukcesu w walce zbrojnej jest precyzja rażenia i czas reakcji ogniowej. Przy założeniu, że dwa przeciwstawne systemy uczestniczące w walce zbrojnej dysponują porównywalnymi potencjałami rażenia, w podobnym czasie planują operacje, są w stanie równie precyzyjnie i z taką samą dokładnością razić cele oraz przemieszczać wojska, można przyjąć, iż ten odniesie sukces w walce, który szybciej i celniej razi przeciwnika. Innymi słowy, zwycięstwo będzie po stronie tego uczestnika walki zbrojnej, który będzie dysponował sprawniejszym systemem rozpoznania, co pozwoli mu szybciej pozyskać dane rozpoznawcze, zakłócić funkcjonowanie systemu rozpoznania strony przeciwnej oraz zapewnić bezpieczeństwo własnego systemu.
Interpretacja treści schematu pozwala stwierdzić, że to jakość rozpoznania decyduje o zwycięstwie lub porażce w walce zbrojnej. Tę jakość definiują głównie takie parametry jak czas uzyskania danych, który powinien być krótszy od analogicznego czasu strony przeciwnej, oraz dokładność (precyzja) umiejscawiania obiektów przeciwnika.
Dokładność rozpoznania (wielkość błędu rozpoznania) jak się okazuje, wpływa w sposób zasadniczy na precyzję rażenia, a tym samym na koszty prowadzenia działań bojowych. Wyliczono bowiem matematycznie, że każda krotność zwiększenia normatywnego błędu rozpoznania powoduje wzrost zużycia środków rażenia (amunicji artyleryjskiej, strzeleckiej, lotniczej itp.)
ZAGADNIENIE 4: GŁÓWNE ZADANIA ROZPOZNANIA WOJSKOWEGO.
...
si3q