Szacka - 137-139 i 152-155 - Socjalizacja.PDF - Socjologia - vinz_inp

1. Poicie socia|izacji

socjalizacja to zloony, wie]ostronny Proces uczenia si, dziki ktremu

cz;wiek,-istota biolo;iczna,5iaie si istot5Po]eczn, czonkiem okrelo.

n<xo .pol"./.n.|sd i..p*...,".*.

r.rkim chcen b mieL ndsle otocrcnre sPole'zne rV '

o|ts'on"' kJ|(uly' J.$ Lu P!.'cs

',"L""L

"i"

!d,<:m,

lewska 1973).

Tak rozumiana soqalizacja jest Przedmioten " aintc'esorvanra Psvcno-

lopil. anrropoloq'r 5pole./nej i 'o.ioloSrr' Knda z ty(h dy"yPLin kon-

."".e.i" '."g n" '*y. jejasPeI.Cie.

D|a P5ycholo8J sPrawa Podstawo.

* 1""i 'o"*ij ina1"uliuainej sotowosci, jej hmonijne ukszialtownnie

l d. aostoJowanie do wymogw stawianych P.zez oto.zenie sPoecz

ne' Jest to uwaane za istohly walunek fdlolvia Psy.hiczne8o. Dla anko.

ooli^.: -pok'cz.'gu socj'lli7icjJ Pllcd" N"7vst].l.l pric"az ktl1tury'

"""]i^" ' r"r.iro.z mecn"r;znl'l p|1P"'l7LLulLury wldli $ "o.iJ]'

,o.l, pi,y.'yn pudobi.(Ltv l rcgrJlJmoci

/]chowJn c/]oakw fb'ol^.

-.i *i,r"-"uit. -"'.echan'm utrwdIaniJ Po17idkL'Polec7r"/o

sootrlizaqa.iest

iJI i rl"7amiel7onv'h' NJ c?lo.

n l.:''ply.vr1: agerdvi . l)tucie' kt|" wvC\o$.ln'e{Jw:.j'.ob' /J

ie.ie" ze.s-vclr celr'v rodzina, szkola, Kocil olaz wszystkie inne,

z ktowni cziorvick ma do czrnicnia !v cig! swoje8o ycja, a iakewszysf-

uo to, z cz1,n si styka w swoim otoczeniu' wplrv socjalifaciny n6

cztowieka ma 8ruPa rwienicza, grono Prziaci}, organizacje' do kt.

rvch nalev,miiiscr. w klry.h PrJcuie, to, .o czyta i co o8ldJ nJ ekrJnie

t!l"*i'"..'orc..u'"tl*owvc

bi)boarda zapelniJjcy.h wsPolczesne

miasta Gillman 1996)

\r'f toku sojalizaqi cflowiek poznaje i Przyslvaja sobie:

. Umiejtnoci, ktre leu Podstaw wszeLkich interak.ji sPolecznycl ',

|akieiak ;aiomo spoecznie konstruowanych systemw znacze, zdoL-

iozumienie aaiow, !v tym jzyka o.az syboli; takeumicjtno

PoIu8iwdniJ sis niml olJ, PofnJn|c plo.cdur.nh.rPret.(ny,Jcho

wa innych Ludzi.

. Normv i wzorY zachowa' zarwno sPo]ecznie akccPtolvnc 1 kut.

turowo okelone wzor"y z.spok.jania bioloBicznych Potrzeb i PoPdw

r./ulLJlPm7arowno wPlMdw 70mr7o.y.h, o|rc

lanv.h,c,',J m:arem ,,\rychowJniJ',,

Rozdzirl Vl so.irh,i.ra

lre

c7q!lil !i .r1Dlvi.k w l|)oIt.ZrsLvit

(glodu, popdu scksualneso e|c'),jak i wzory Leakcjieln&jonJlnych' Uczy

5i, jak facholvy]Ya si iv okrclonychsyruacjachi jak |c sytuacrozpo.

Zachowa, tv znacznej nierze dlate8o, eotoczcnie sPoiccznc sPodzics'a

5i po nlm Inne8o roJzJ]u achow}dinIJ 5|

Za.holvania odno'7'l' I s.s do lo7m.'ily'\!5y.

'"";;; :il;'l;

.ri",.""'.i' r'' *ca"e"'i" -z)dili ror'misporecz

. Umiejino Poslu8iwania si rozmaityni Przdmiotami, ktra jest

koniccha do spralvne8o funkcjono'vania w danej claviliracji, a nawet

wlcz do Peycji, W sPo]cczeshvach ieracko.nryliwskich byla to

na PrzyHad uInjejtno

Polotvania, w cFviLizacji wsplczesnejza n1oe

2. osobowo

czenia5iz Iternciem 0asiska Kani. 1991:91)'

Ponadto w toku socjaLizacji cz]o!viek kszta]fujc srvoj osobow

i okrela wasntosao'

Uczcnie si tych \'sfysikich unricjtnociopie(.] sie ni irzcch nc.

chanizmach' ]ednym z nich jesi wfa.nilnie. Zachowania ,,wlaciwe,,

fostaj naBrodzonc i w ten sPosb skojarzone z Przyjemoci, niePo.

c]aneza ukaranc i skojarzone z Przykloci' Ili dotknicn]y rcPalonej

L'ach' to poPnrzymy sobie rk i rviccj te8o robi nic bdfieny, nie

clrccnaiaasi na b]' w PrzyPadku sPolecznie Podanych fachowa

pozytywnym wzmocnicniem jest Pochwala, szacunek otoczcnia, niekiedy

g.atyfikacja nraterialna, a w rodzinie zadowolcnie natki czy oj.a wy

raoncumjechembd uciskien'Ne8atywnym wz.nocnieniem jest nie-

doPuszcfenie Przez ko]cgrv do lvsPlncj zaba\ly Czy odmowa matki

pocalolvania na dobranoc.

Dru8im mechanjzmm jestnaladowanie' Widf., jak }vokl nas 2a:

chowujsi imi ludzie, zacz}nmly Zachowlva 5i Podobnie' Ma]a dfiew-

czyntQ, plzyPatrujc si mamie za8niatajcejciasto na kluski, balvi si,

Przygotowuiqc Podobne ciasto srvoi lalkonr z 'vwroszonej od matki

mki lub z Piasku rv Piaskownicy'

Trzecin wres7cie ncchanizmem uczcnia si, N'Iacii{ynr tylko czlo-

wiekowi, jest Pekaz symboli.zny' Czowiek znaczn cz wiedzy

o tym, co jest dobre, a co zle, i jak si nalcy zachow}rya w rnych

sytuacjach,uzyskuje przez pouczenia slowne ze strony innychludzi, a tak-

edziki rozmaitym tekstom Pisanym.

Tak rozwiana socjalizaqa jest Procesem, ktry ni8dy si nie koczy

i trwa tak dlu8o, jak dlugo ie czlowiek. Dorastajc,a nastPniesiarzejc

si osobnik musi Prfyswaja sobie coraf io nowe wzory zacholva' To, co

,,wypada" nastolatkowi (na przyklad obejmowanie i calowanie dziew-

czyny vr'miejscu Publiczlym zy szalecze iace w dyskotcce) nie ucho-

dzi siaruszkowi. Wzory zachowania wiaciwe sh]deniowi nic s w]a.

ciwe dyrektorowi PrzedsibioFtwa' Inne wzory zachowania obowizuj

barmank, a inne zakonnic' Kady z nas w ioku swojego ycia,idc do

szko|y' zaczynajc Plac, awansujc, przechodzc na emerytur, enlc

sie cfy ilYclrodzc za m, musi uczy si coraz to nowy wzorw

fl .-#J..J:ili

;:::J'iT^.T:"ffi::;.J:.-l";

nibyumiej|no

fi"."l::i:l;""Tffi

:'i.':":::}!."lr::!i;

*:-'.x.:";x"xl.jx;::il'5J'1J:il;",'fi

jl1t.."""ffi

."lji"#:::'.]

J=:;

-f"i#fu

*iiijt"J.,.#s#i:'l*:#;

[.jl#ii!l;:li1;!iT'1l.:.,;lii;.'t;;:;;;

i;Jt"u

tozz'

osl'

w p.y

j: :lxl :;:::fi

lT "*;::::";

::j*j(i

:"ff

::il:.JJ

:*,:* :lii *mIl Hl:lff.

-:1T:[',:

Jil]:i;ill:i":i

-'",ff

n.rwowymi umohviajcymi Polvstante ta

."i."***-i"

:TJ;xilili:"j:::"il$",,,,*ii*n:l.1ii*).,H1llI:

""'i.".ami

." o"

i,"i"r.,,,

n:*::^#filffiX

"1i:Jil,:'::xl[:]T:;ili,iri

illil::'ll.}ff;*

:::ffi.,:liil:;:;l:,;il".H:i[:i".","'ki,''77:

"i'1ul'*l

{. :i',

8'r)o-Uooh

5i 7czJ.cn'

*;3mlll';*';*;i;;ffi

:;!il':lffi

#ffi*.

:{r:T::l'T:xlj jjf '1 ;;;;;; - po't.c

isl hc.

l.",.";".:i:f

j.ru;:l*.:*iT""[,'iil"f#il:il"fi

J$"T:':i;:;

{":*

;. ;n:n n:m Ij;,;#]:'..f

:T':.:[:-j"Ti.J:::*i:i

::***i*i.:;:"..l'ii

Ji"",ii,iJ'11l'l.i]"j:J##:!;lff

::";

.'ronlLsurJcewzolw

**fx;::xt:.::n*

:il;;;; ;il:.".";;

j.?l" ;"'i'*l.*'"r"" Ianaod zrrania, rle ksztatuje

|52

czJit|8a'c7lowitk w spolc.z!slwio

l{od,ial vl so.jrli,r.ir

153

czesnych sPo}cczeilshlJch Przenyslo}vydl tak kluc2olv rol icst fa-

fwyr,aj lo|J f.twodowa i ona naiczcieidccydL|ie o j(so Ubl'l,lc 5'lmc8o

j.rko !viat,,lv o81c','Dziecko nie nla wybo.u tlidfy rfnynri znacz.

cymi innymi i czy chce czy nie chce,ie tv wicciezctefiniolvany'n Przez

5. Rodzaiesocializacii

Ma to powanckonsekwcncje. Ja k Pisz Bcr8er iLuckmann,,,to wa-

nie dlate8o wiatzintemalizotvany !v so<jalizai Pierwotnej iest o tviele

lePie' zako.zeniony w lviadomocini wiaryternalizolvane w socja-

lizacii wtmej,, (Be.8r, Luckmann 1983;210)' Prawda ta daivno zostali

dostrzeona Pez mdloludow, cze8o wyrazem icst znane Przysio

wie: ,,czym skoruPka za m|odu nasiknie, tym na starotrci,'.

Za kocow faz socjalizacji Pjcrwotnej uznawane jesi Pojawicnie si

w wiadomoci iednostki Pojcia uo8lnione8o inne8o. W socjalizacji

PieMotni Pouczenia Pocztko}vo Pochodz od konkretnych osb i do-

tycz konkletnych sytuacji. Matka PeWne8o dnia kae umy rcc przerl

obiadem. Inne8o dnia ojcic nie Pozwala ivejz brudnymi butani na

kanap. stopniotvo okazuje si, e Pewne rzeczy naley robic, a innych

nie 'obi nie rylko dane8o dnia, ale zlvsze, oraz e Podobne lvynlaganja

maj takcinne maiki i inni ojcolvie, jak !wnie swoi i cudzy dziadko-

wie,wuikowie i ciocie. Wreszcie dochodzi do odkrycia, eto nie tylko oni

maj takie wyma8ania, ale e ,,w o8|e ta 5i nie .obi,,' odkryic o\ve8o

9i jest odkryciern istnienia o8lnosPolecfnych rsul, to 'cst uo8lnio.

ngo inne8o. lv tym momencie koczy si socjalizacja Pienvotna'

TNaica Przez caleycie salizacia nie zawsz Przebiega tak samo.z

!vz8|duna rnice Prfebie8u socjalizacji odrnia si socializaci Pier.

woin i socjalizacjwtrn' Kadaz nich dokonujesi ina.z.; i.-

wadzaw ime obszaryyciazbiotoweBo(Bet8er,

swojonychlvartoci,

norm j wzorw zachowao*" ""'-"^i" ".*".ti'

socjilizaqi,,,oduczenia,,

Socjalizacta pierwotna

socjalizqa Pierwotnajst socializaci, ktrczlowiek Przechodzi w dzie-

cistwlci d7ikiktrej stajc5tc'onkiem sPo|ecze5rwa'W |el toku ucfv

5ielementamychwforw zJChowa i podstawowych rl ipolecznyc.

UCzysi Poslu8iwajfykicm i 8cstcm, ucfy si,e icst dzieckiem,dziew.

czynkbdchloPcem, uczysi,enienaleybimlodszego rodzestiva,

rylkooPiokowa sinim' Uczy sitake, erodzicemainad nim wadze

i naley ich shlcha,es wanijsi od innych otaczaicych 80 ludzi,

s znaczcyDi innymi' Iednym slowem, w socjalizaqi Pirwotnj cflo.

wiek u(zy.si abcadasPoleczne8o. Dlate8otejest on; najwaieisza

w yciu jednostki.

W P.ocesie socjalizacii Pievotncj ksztaliuje si takecharakierys.y-

czna dla danej kulfuy osobowo Podstawowa, |a, na ktrej kanwie roz-

v.ijajsi PniejPoszcze8Ine zrnicowane osobowoci

sociaIifaciawtrna

socjalizac'a ivtrna dotyczy jednostki, ktra ma i! za sobso.jalizacj

Pierwotn i zna w ivrsji wyniesionj z domu abecadloyciasPoleczne'

8o' socjllizaqa wtrna uczy, jak si nifi Pos]ugiwa' Wanacz

nauki zdobywanr jestrv szkole.

socilizacjawtma wProwadzaczlowiekaw Poszcze8|ne scsnnty

yciasPoIeczne8o'w jej toku cz]owiek nabywa wieduniezbdndo

PoPrawne8o od8rywaniarl wyiPujych

rowoci.

socia|izaga Pierwotna Pebie8a w atrnosfeenasy(onej uc2uciami.

silna wiemocjonalna lczy dziecko z rodzicami, ktrzy . dla nieto

najwaniejszymi

czlonkw io.

lv ich obrebie.W so!i.lizacji

wtmej u(zy si iak byuczniem,kole8,stolarzem. zje.k, Przewod'

niczcymstudenckiegokolanaukowe8o, Pilkarzem rePrezentaqinarodo.

wej,a takemem,cioci,dziadkiem. Placielem'

osobami, Przekazujcymi wiedz o otaczaic}'rn wie.ie

i je8o re8ulach.s oni dla nie8o takimi znaczcymi inn},'ni;z ktrymi

Iczy ie si|ny zwizek emociona|ny. zwifek ten sPrawia, edziecko lat-

wo utozsamiasi 2 rodzicami i bz h!du, wr.z automatycznie Przei

muje i intemalizuie ich sPosb widzenia wiata,

-W socjalizacji wtmei cflowiek ma do czynieniaf witoma wiatami

sPolecznymioraz rnorodnymi ProPozycjarni ich inteiPreta(ji'wrd

ktrych moewybiera.Na je8o wybory w znacznymstoPniu wPywn

wczeniejsza

i wzory z-achowa'

. Ponadto rodzice, |acy iacy s' s dla dzicka iedynymi znaczc}mi

ich wartoci, postawy

socjalizacia Pierwotna, nad ktr salizacia wtrnajestnad'

budowywana.socjaliz2cja

lvtma nie iest jednakze Prostym, mechanicz.

nym ufuPeinieniemsocjaLizacji

innymi, na ktrych jest nieodwoialnie skafane.w rzultacie wiatsPo'

leczny w takig Postaci w jakiej rodzice to dowiadcz.j po6trze8aj

Pierwohej' Przekazywane$,jejtokurre'

i oce.

nia', prfeds|awia dziecku jako iedynie istniejcy i jedFie moliwy,

zintmalizowanych w tokusocjalifacji Pjer'

woinei, a cfasami wrcf sprzeczne z nimi- so<jalizaga Pierwotna wPt'.wa

l-".t.un" rrd:)'

Niekiedy Pojawia sirwnie Potrzeba resocializacii, to jest wymaza"

nii r.fultitw wlzeni.]szcj

dotychczas Przy.

ci b}'wai odmienne od treCi

ltsj

cf!'dru8] c'|owi|'! w Yl)lt./c'nlic

vl. so.'rl'trqi

lsi I

na sPosb o(|bioru trccisocjalizacji lvtrnci' Jcdne z rych tL((i5qprzyj.

mowanef inne odrzucan, jeszcze inne zadoPasowywan. do wczenicj

zjnternalirowanych. Nickicdy wymaBn to rewiclowania, rnodyfikowania,

a nwct eliminowania niektrych trecinabyiych !v toku socj.lizacji Pier

wotnej' W sumie w |oku socjalizaqi wtmej tclaniejszo

i zmiana tofsamoci'

Aby resocjalizaabyla skuteczna, musz Ponownie, tak jak w socja.

]izacji pierlvotnej,dokonywa jej Znaczcy inni i musi Po'vsta silna iden'

ryrikacja eogonalna z nimi.

P.zy wszystkich Podobiestwach resocjalizacji do socjalizai Pienvot'

nej istnieje midzy nimi zasadnicza rnica. W socializacii Picnvotnci

wszystko zaczyna si od "era. Malekie dziecko jest }v sensie umiei|no'

interPretoiva'

na jst Przez czlowieka tak, aby by|a w zaodzie z je8o p.zcszloci.

w socializai wtmei cz|owiek moe decydowa o rym, kto bdzie

dla nie8o znaczcym inn}'.n' w z.nicoivanym \vie.iesPolcznym ina.

czej ni w rodzinie, ktra jestjedi.nym wiatcmmae8odziecka, czlowik

moenie wie]u lnych znaczcych innych'

co wicej, Pomylha socjalizacjaw!rna nie wy!]la8a ivizi emoqo-

nalnci ze znaczcymi innvmi, a nawet ich samyh' socjlizujCe Be.i

mo8 by Przekazylvane aonimorvo. Wi.lu tzccz' lcznie ze wzorani

zachowa okreIanyh jako ,,dobre maniery,,' monanauczy si z Pod.

.cznikw i Prfekafw medialnych'

chocia socjalizacia wtma nie rnusi by zabar\iona emocjonalnie,

b}va, e ma takie fabaMienie' Dobrze 8ra w Pi]k ^o,ncz'y fizwizy.

wa zadania matematyczne mo nauczy tn a|bo inny trene. i ten albo

inny nauczyciel.Ich wymiana nie w?lywa na sku teczno

ci sPo]ecznych niezaPisan kartq' osobnik resocjalizowany |o karta zaPi.

sana, niekiedy bardzo 8sto' I'roblm Po]ega na Poradzeniu sobie z lvy'

tarciem tej karty, aby zrobi mieiscc dla nowych treci'

Potvoduic to koniecznorcinterPretacii biosrafii wc7eniciszci' J.k

w przyPadku relacii midzy socializ.cj Pie.wotn a wtrn Przcsflo

w znacznei micrze dCyduje o teraniejszoci'

czyli to, co jest wynicsionc

z donu, o iym, co jest wchaniane i Przyswaiane Pniej, tak iv Przy'

padku lcsocjalizacji 7alcno

ta Ulcga odwrceniu' TclanieFzo dccy.

duje o Przesz]oci -Przyswojone notv tleciwyma8aj oducenia tr!ci

p.zyswojonyh wczeniei, nowe8o sPol.zenia na wlasn przeszloi jej

occny f8odnic Z nowo Pyjtymi tvirlociami'

salifacji wtF

nej, w ktrej liczy 5i Pruede wszystkim rola, a nie osoba' Ni wyklucza

to w adnym razie moliwociwy|worzenia si wizi mocjonalnei, nie-

kiedy bardzo silnej, midfy danym irlncrcln a jego druyn czy danym

nauczycielPm a je8o uczniami. Dobrze han jestzjawisko uczcnnic, krre

,,kochai si,, w nauczycielce, nie m}vic ju o nauczyciclu. Powstanie

takiei wizi emocionalnei Powoduie wiksz Podatno na Pekaz}ryane

tteci,

'wnie takie, ktre nie s zwizane z dan rol. Trenef Pilkarski

nlo ivplyn na to, jak szkoleni Przez nie8o pi]karze bd glosowa

w wyborach, a nauczyciclka - jakie rryf!ry bd nosi i jJk si ubierajej

ucznni. czsio zcszt wPl}.waj mimo woli, wcal do tc8o n]e zmie"

W socjalizacjiwtmei nie.zadko wiadomiedysi do naladowania

mechanizmw sociakaqi Pienvotnei i stosui techniki Pozwalaice za-

barwi j emocjonalnie'Dziej si tak, Ponicwaz bez te8o socializaga wtr.

na jest wPrawdzie skuteczna' ale treci nabyte w jej toku bywaj slabiej

zintemalizowane i rruiej tri'ale ni tlecinabyte w procesie zabarwionej

emonalnie salizacii Pierwotni.

Resocializacja

Naladowaniemechanizmwsalizacji Pierwoine' jest szczeslnieistot-

ne w P.ocesie resocjalizacji,

ltuzdzial

tvych; calko\!l|t przcksztalccnie jc8o dotychczaso\vc8o obrizu lvi.lti)

oraf siebie sam{8o, Przebudolva osoborvoci

ktrej ce]em jest Przemiana czowieka:wy-

E'azani z ie8o wiadomoridotychczasowych trci i wProwadzenie no.

Szacka - 137-139 i 152-155 - Socjalizacja.PDF

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: