Katarzyna Kozłowska                                                                                                   Warszawa dnia 31.05.2008

PRACA ZALICZENIOWA

                Przedmiot : Psychologia rozwojowa i kliniczna

                           Semestr :    Czwarty

Tematy :      Psychospołeczne problemy osób

                                    Niewidomych

W rozwoju osób niepełnosprawnych bardzo ważne jest  prawidłowo ukształtowane relacje społeczne. Nabywanie poszczególnych umiejętności społecznych dokonuje się w trakcie całego rozwoju psychicznego człowieka. Dosłownie można to rozumieć  jako pojawianie się odpowiednich cech psychicznych oraz umiejętności społecznego funkcjonowania , które umożliwiają mu zajęcia swego miejsc w społeczeństwie. Podobnie jak ogromna większość Polaków, niewidomi z nadzieją witali przemiany ustroju społecznego i ekonomicznego naszego państwa. Bardzo wielu z nich jednak spotkało gorzkie rozczarowanie. Spółdzielnie Niewidomych, stanowiące główną bazę zatrudnienia i rehabilitacji inwalidów, jedna po drugiej załamywały się, dokonywały drastycznych redukcji wśród inwalidów wzroku. Rynek pracy nie oferuje szybkiej alternatywy. Zwolnionym pozostaje życie w bezczynności o najniższych rentach, które nierzadko muszą wystarczyć na utrzymanie całej rodziny. W 1995 r. 14.762 osoby niewidome posiadały zatrudnienie, natomiast na koniec roku 1999 zatrudnienie zmniejszyło się o 54,6%. Wprawdzie niewidomi i słabo widzący podejmują pracę w nowych zawodach. ale w żadnej mierze nie równoważy to spadku zatrudnienia osób z wadą wzroku. Wraz z upadkiem zakładów widocznym stopniu ogranicza się baza rehabilitacji. Nadchodzi czas, aby zdać sobie sprawę z istoty systemowych rozwiązań na rzecz osób niewidomych. Trzeba stwierdzić, że Polska nie jest na to  przygotowana.  by zadać Postępowi rehabilitanci europejscy i światowi dostrzegają potrzebę interdyscyplinarnego traktowania osób niepełnosprawnych. Zwracają uwagę również  na to, aby w budowanych założeniach polityki społecznej nie było wyższości instytucji nad człowiekiem jako indywidualnością-człowiekiem. Trafnym przykładem może być humanitaryzm w medycynie, o potrzebie leczenia człowieka a nie chorego  serca czy innego organu. Człowiek jest jednostką ,która potrzebuje odpowiedniego działania społeczników, służb medycznych i urzędników na różnych szczeblach.
Innym narastającym z roku na rok zagadnieniem jest problem dzieci z poważnymi problemami wzroku uczących się w szkołach ogólnodostępnych. Brakuje szkoleń metodycznych i pomocy dydaktycznych dla nauczycieli. W opłakanym stopniu jest również

Poziom zaopatrywania młodzież w sprzęt rehabilitacyjny ,brajlowski, komputery i powiększalniki,  piórniki brajlowskie, kostki do nauki brajla, cyrkle, przybory do geometrii i kreślenia, folie i tablice do rysunków wypukłych, układanki fakturowe itd.
Co gorsza w podręczniki z brajlowskim powiększonym drukiem. Należy wspomnieć ,że przeznaczone środki finansowe z Ministerstwa Edukacji Narodowej są kropla w morzu potrzeb. Wśród osób z dysfunkcją wzroku 10-15 % - to dzieci całkowicie niewidome. Większość zatem stanowią dzieci w różnym stopniu słabowidzące, wymagające indywidualnie dobranych pomocy optycznych oraz regularnych ćwiczeń usprawniania widzenia. Rehabilitacja prowadzona jest przez ośrodki szkolno- wychowawcze i okręgi PZN. Z danych PZN wynika, że ok. 40 proc. ogólnej liczby młodzieży zrzeszonej w PZN w wieku od 16 do 25 roku życia nie uczy się i nie pracuje. Wśród tej liczby młodzieży są osoby zarówno z wykształceniem wyższym, średnim zawodowym i ogólnokształcącym, jak też osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym, podstawowym i podstawowym niepełnym. Dla tej grupy młodych ludzi ciągle brakuje propozycji, które podnosiłyby ich status społeczny i jakość życia.
Pozytywnym zjawiskiem, jest wzrastająca liczba studiującej młodzieży. Zdecydowana większa liczba studentów studiuje w normalnym rytmie i zakresie materiału Zdecydowanie największym zainteresowaniem cieszą się nauki humanistyczne i społeczno-ekonomiczne, w tym: historia, prawo, psychologia, administracja i zarządzanie. Na drugim plasuje się pedagogiczne i lingwistyczne. Wzrost liczby studiującej młodzieży może świadczyć o coraz powszechniejszym korzystaniu z nowoczesnych technik ułatwiających uczenie się inwalidom wzroku, takich jak techniki komputerowe czy różnego rodzaju pomoce optyczne i powiększalniki. Trzeba zauważyć, że potencjał intelektualny wykształconej młodzieży nie jest wykorzystywany w działalności Związku. Powodem jest brak zachęcających form współdziałania ,współuczestnictwa z  niewidomą i słabo widzącą młodzieżą .
Jedną z najcenniejszych form rehabilitacji wypracowanych przez Związek Niewidomych są turnusy. Warto podkreślić, że w ostatnich latach stale wzrosła liczba dzieci i ich rodziców uczestniczących w turnusach rehabilitacyjnych. Są to turnusy o bardzo zróżnicowanym programie i dla różnorodnej grupy dzieci i młodzieży, przeważnie wakacyjne - dla dzieci w wieku 3-6 lat, dla dzieci z podstawowych szkół ogólnodostępnych, turnusy lingwistyczne dla młodzieży z ostatnich klas szkoły podstawowej i szkoły średniej, turnus dla dzieci niewidomych z porażeniem mózgowym dziecięcym, głuchoniewidomych i turnusy dla młodzieży niewidomej z dodatkowymi ograniczeniami o charakterze warsztatów terapii zajęciowej. Aby dzieci niewidome mogły w pełni wykorzystywać swoje możliwości w rozwoju psychospołecznym, konieczna jest samoakceptacja. To właśnie samoakceptacja jest główną zasadą rehabilitacji. Ważne jest to , by dziecko akceptując swoją niepełnosprawność dążyło do poprawy tego, co jest do poprawienia, aby nie cierpiało z powodu ograniczeń. Akceptacja samego siebie jest nie tylko celem rewalidacji ze względu na skutki dla społecznego funkcjonowania jednostki i jej komfortu psychicznego, ale jest również instrumentem realizacji celów rewalidacji.
Pedagogizacja rodziców i specjalistów pracujących z dziećmi niewidzących to jedno z priorytetowych zadań. Ważne są również organizowane przez PZN szkolenia dla nauczycieli i specjalistów pracujących z dziećmi niepełnosprawnymi cieszą się ogromnym zainteresowaniem i jest na nie ogromne zapotrzebowanie. Świadczy  o tym ilość chętnych do uczestnictwa w tym projekcie Rozmowa z instruktorem jest dla tych osób najlepszą formą późniejszej komunikacji z niewidomymi. Szkolenia są prowadzone dla pracowników wojewódzkich ośrodków metodycznych, poradni psychologiczno-pedagogicznych, powiatowych centrów pomocy rodzinie, szkolenia dla osób diagnozujących niewidome i słabo widzące dzieci na temat nowych metod diagnozy i rehabilitacji, szkolenia dla nauczycieli z ośrodków szkolno- wychowawczych dla niewidomych i słabo widzących oraz dla nauczycieli ze szkół ogólnodostępnych kształcących dzieci niewidome i słabo widzące. Obecnie ze wszystkimi niemal sprawami finansowymi osoby niepełnosprawne muszą kierować się do placówek pomocy społecznej. Tam jednak nie mogą rozumieć potrzeb edukacyjnych, kulturalnych, rehabilitacyjnych itp. osób o różnych rodzajach niepełnosprawności. Nie mogą rozumieć potrzeb osób dorosłych nowo ociemniałych i dzieci z poważnymi wadami wzroku oraz zapewnić odpowiednich szkoleń rehabilitacyjnych czy odpowiednich podręczników, pomocy szkolnych czy naukowych. Nie maja tez możliwości zapewnić odpowiedniego sprzętu umożliwiającego dostępu do literatury, nie zaopatrzą w ani jedno czasopismo, książki brajlowskie, czy dokument pisany pismem brajla.
W  takich placówkach ma miejsce gruntowna kontrola dochodów, aby pokazać ,że są ludzie bardziej potrzebujący. Często jest tak, że   jeżeli nawet zostanie udzielone wsparcie, to ta pomoc wielokrotnie pokreślona. Z tego wynika, że pomoc społeczna w dotychczasowym kształcie i czasach nie ma charakteru interdyscyplinarnego i nie może zadowolić. Trzeba  spróbować znaleźć inne rozwiązanie.
Bez pełnej współpracy służb państwowych i organizacji pozarządowych nie da się prawidłowo rozwiązać problemów osób niepełnosprawnych, organizacje te mogą  pomagać  w rozwiązywaniu problemów osób o nietypowych potrzebach dzięki odpowiednim funduszom. Istotnym problem jaki można zaobserwować to  jak nasze państwo broni się przed partnerstwem z takimi organizacjami. Ma to miejsce w sytuacji o staranie się o fundusze z sektora publicznego. Można mieć wrażenie, że władzom państwa nawet  zależy, aby organizacjom  zajmującym się sprawami osób niepełnosprawnych dać możliwie mało, albo wcale n pomoc rehabilitacyjną.
Środowiska osób niepełnosprawnych od dawna ubiega się o możliwość  korzystniejszego  usytuowania pełnomocnika do spraw osób niepełnosprawnych i o powołanie jego odpowiedników na niższych szczeblach administracji. Jak na razie nie znalazło to żadnego odzewu ze strony państwa.

Bibliografia;

Dykcik W. (red.), Pedagogika specjalna, Poznań 2001.

Wojciechowski F., Proces rehabilitacji w kontekście edukacyjnym, Rzeszów 2001.

1