Francoise Sagan-Witaj smutku.pdf

Françoise Sagan

Witaj, smutku

(Przełożyły: Anna Gostyńska i Jadwiga Olędzka)

Żegnaj mi smutku

Dzień dobry smutku

To ty wpisany w kwadrat sufitu

To ty wpisany w najdroższe oczy

Nie jesteś niedolą jedynie

Jeżeli cię wargi zgnębionych

Głoszą uśmiechem

Dzień dobry smutku

Kochanku ciał powabnych

Dominanto miłości

Której urok urasta

Jak bezcielesny potwór

Głowo z nadziei wyzuta

Smutku o pięknej twarzy.

P. ELUARD

[Le vie immédiate]

CZĘŚĆ PIERWSZA

Waham się nazwać pięknym, poważnym słowem “smutek", to obce mi dotąd uczucie, którego łagodna,

bolesna gorycz dręczy mnie nieustannie. Jest ono tak wyłączne, tak egoistyczne, że nieomal wstydzę się go, a

uczucie smutku wydawało mi się przecież zawsze godne szacunku. Nie znałam go do niedawna. Znałam raczej nudę,

żal, rzadziej wyrzuty sumienia. Teraz coś jak gdyby rozsnuwa się wokół mnie, niby miękka, denerwująca jedwabna

zasłona, i oddziela mnie od innych.

Tamtego lata miałam siedemnaście lat i czułam się zupełnie szczęśliwa. Ci “inni" to był mój ojciec i Elza,

jego kochanka. Muszę od razu wyjaśnić sytuację, która może wydawać się fałszywa. Ojciec przekroczył właśnie

czterdziestkę i był wdowcem od piętnastu lat. Był to człowiek młody jeszcze, pełen żywotności, o dużych

możliwościach. Gdy dwa lata temu, po ukończeniu szkoły, wróciłam do domu, nietrudno mi było zrozumieć, że

ojciec ma kochankę. O wiele trudniej było pogodzić się z tym, że zmieniał je co pół roku. Lecz niebawem i do tego

przywykłam: urok osobisty ojca, nowy i łatwy tryb życia i moje własne skłonności wpłynęły na to w niemałym

stopniu. Był to człowiek lekkomyślny, zdolny do interesów, zawsze wszystkiego ciekaw i szybko się wszystkim

nużący, z dużym powodzeniem u kobiet. Łatwo mi było kochać go, i to czule, bo był dobry, wspaniałomyślny,

wesoły i miał dla mnie dużo uczucia. Nie wyobrażam sobie lepszego i bardziej zajmującego przyjaciela. W

początkach owego lata był nawet aż tak delikatny, że zapytał mnie, czy nie mam nic przeciwko temu, by spędzić

wakacje z jego obecną kochanką, Elzą. Ze swej strony mogłam tylko namawiać go do tego, gdyż wiedziałam, że nie

może żyć bez kobiety i że zresztą Elza nie będzie nam przeszkadzała. Była to duża, ruda dziewczyna, trochę

prymitywna i jednocześnie pozująca na damę, która statystowała w kabaretach i w barach na Champs-Elysées. Była

sympatyczna, dość prosta i bez specjalnych pretensji. Zresztą za bardzo cieszyliśmy się z ojcem na ten wyjazd, by

stwarzać sobie jakieś przeszkody.

Ojciec wynajął na Riwierze dużą, białą, śliczną willę, o której marzyliśmy od pierwszych ciepłych dni

czerwca. Stała ona na cyplu górującym nad morzem, a sosnowy lasek zasłaniał ją od drogi. Wąska ścieżka biegła w

dół do małej, złotawej zatoczki, otoczonej brunatnymi skałami, o które rozbijały się fale morskie.

Pierwsze dni były zachwycające. Spędzaliśmy na plaży całe godziny, obezwładnieni upałem, a ciała nasze

nabierały stopniowo zdrowego, złotego koloru. Tylko Elza opalała się na czerwono i obłaziła boleśnie ze skóry.

Ojciec, robiąc skomplikowane ruchy nogami, usiłował pozbyć się zaczątków brzuszka, tak nie licujących z jego

usposobieniem Don Juana. Od świtu kąpałam się w morzu. Woda była przezroczysta i świeża. Zanurzałam się w niej

i pławiłam wykonując szereg nieskoordynowanych ruchów, aby zmyć z siebie wszelkie ślady i cały kurz Paryża.

Wyciągałam się jak długa na plaży, brałam w rękę garść piasku, i pozwalałam mu przeciekać przez palce żółtawym,

łagodnym strumieniem. “Ucieka jak czas – mówiłam sobie. – Jaka prosta myśl! Jak przyjemnie jest mieć

nieskomplikowane myśli". Było przecież lato.

Szóstego dnia pobytu zobaczyłam po raz pierwszy Cyryla. Płynął małą żaglówką wzdłuż wybrzeża i

wywrócił się właśnie przed naszą zatoczką. Pomogłam mu się pozbierać. Zaśmiewaliśmy się oboje i powiedział mi,

że ma na imię Cyryl, że jest studentem prawa i spędza wakacje w sąsiedniej willi, z matką. Miał smagłą szczerą

twarz południowca, w której było coś zrównoważonego i opiekuńczego, co mi się podobało. Zazwyczaj unikałam

studentów. Byli brutalni, zajęci tylko sobą, a zwłaszcza swoją młodością, znajdując w niej zawsze temat do dramatu

lub pretekst do nudy. Nie lubiłam młodzieży. O wiele bardziej interesowali mnie przyjaciele ojca, mężczyźni pod

czterdziestkę, którzy prawili mi komplementy i słodkie słówka i okazywali czułość ojca i czułość kochanka.

Ale Cyryl mi się podobał. Był wysoki i chwilami piękny tą urodą, która budzi zaufanie. Chociaż nie

podzielałam niechęci mego ojca do brzydoty, co często skłaniało nas do przestawania z ludźmi ograniczonymi,

odczuwałam wobec osób zupełnie pozbawionych fizycznego wdzięku pewien rodzaj zażenowania, niepokoju. Ich

rezygnacja z chęci podobania się wydawała mi się jakąś nieprzyzwoitą ułomnością. Bo czegóż innego chcieliśmy niż

podobać się? Do dziś nie wiem, czy ta chęć powodzenia kryje w sobie nadmiar sił żywotnych, pragnienie

zaborczości czy też potajemną niewypowiedzianą potrzebę upewnienia się o własnej wartości, uznania dla samego

siebie.

Cyryl odjeżdżając zaproponował mi, że nauczy mnie żeglować. Wróciłam na kolację tak zajęta myślą o

nim, że prawie nie brałam udziału w rozmowie. Zaledwie zauważyłam zdenerwowanie ojca. Po kolacji

wyciągnęliśmy się jak co wieczór w fotelach na tarasie. Niebo było usiane gwiazdami. Wpatrywałam się w nie z

cichą nadzieją, że już teraz – przed czasem – zaczną spadać, tworząc świetliste smugi. Ale był dopiero początek lipca

i gwiazdy tkwiły nieruchomo w górze. W żwirze pokrywającym taras śpiewały koniki polne. Było ich chyba tysiące.

Pijane księżycem i upałem, wydawały te dziwne dźwięki po całych nocach. Wytłumaczono mi kiedyś, że pocierają

tylko o siebie skrzydełka, ale ją wolałam wierzyć, iż ów śpiew dobywa się z ich gardziołek, podobnie jak

instynktowne miauczenie kotów w marcu. Było nam dobrze. Tylko drobne ziarenka piasku, które dostały się pod

bluzkę, nie pozwalały mi zapaść w słodką drzemkę. Wtedy właśnie ojciec chrząknął i wyprostował się na leżaku.

– Mam dla was nowinę. Przyjedzie nowy gość – powiedział.

Z rozpaczą przymknęłam oczy. Za dobrze nam było, za spokojnie, to nie mogło długo trwać!

– Kto? Powiedz prędko! – krzyknęła Elza, zawsze żądna nowin z wielkiego świata.

– Anna Larsen – powiedział ojciec i odwrócił się do mnie.

Patrzyłam na niego, zbyt zdziwiona, by zareagować na tę wiadomość.

– Prosiłem ją, żeby przyjechała do nas, gdy zmęczy ją praca w domu mód, i właśnie... właśnie przyjeżdża.

Nie przyszłoby mi to nigdy do głowy. Anna Larsen była dawną przyjaciółką mojej biednej matki i rzadko

widywała ojca. Niemniej jednak, gdy przed dwoma laty wróciłam z internatu, ojciec, który nie bardzo wiedział, co

ze mną robić, posłał mnie do niej. W ciągu tygodnia ubrała mnie gustownie i nauczyła dobrych manier. Wzbudziła

we mnie namiętny podziw dla siebie, który zręcznie skierowała na pewnego młodego człowieka ze swego otoczenia.

Zawdzięczałam jej więc moje pierwsze eleganckie stroje i moją pierwszą miłość. Przy swoich czterdziestu dwu

latach była kobietą pociągającą i wytworną. Twarz jej, piękna i dumna, miała wyraz znużonej obojętności. Ta

obojętność to jedyna rzecz, jaką można jej było zarzucić. Anna była uprzejma i daleka. Biła z niej jakaś uparta siła

woli i spokój serca, który onieśmielał. Nie słyszało się, by miała kochanka, chociaż była rozwiedziona i niezależna.

Zresztą obracaliśmy się w różnych środowiskach. Ona spotykała się z ludźmi mądrymi, dobrze wychowanymi,

dyskretnymi, a my z osobami hałaśliwymi, żądnymi rozrywek, bo ojciec wymagał od ludzi jedynie tego, żeby byli

ładni lub zabawni. Mam wrażenie, że Anna pogardzała trochę ojcem i mną, bo przywiązywaliśmy zbyt dużą wagę do

zabaw i błahostek – jak pogardzała wszelkim brakiem umiaru. Spotykaliśmy się tylko na przyjęciach dla załatwiania

interesów, ona prowadziła bowiem salon mód, a ojciec zajmował się reklamą. Łączyło nas jeszcze wspomnienie o

matce i moje starania, żeby się z nią spotykać, bo choć mnie onieśmielała, podziwiałam ją bardzo. Ten nagły

przyjazd wydawał się poza tym niefortunny, gdy się pomyślało o obecności Elzy i znało wymagania towarzyskie

Anny.

Elza zadawała mnóstwo pytań dotyczących pozycji Anny w świecie i poszła spać. Gdy zostałam sama z

ojcem, siadłam u jego stóp na schodach. Pochylił się ku mnie i położył mi ręce na ramionach.

– Dlaczego jesteś taka chuda, maleńka? Wyglądasz jak dziki kotek. Chciałbym, żeby moja córka była ładną,

tłuściutką blondynką o porcelanowych oczach i...

– Nie o to chodzi! – przerwałam. – Dlaczego zaprosiłeś Annę? Dlaczego zgodziła się, tu przyjechać?

– Może dlatego, żeby zobaczyć twego starego ojca. Nigdy nic nie wiadomo.

– Ty nie jesteś typem mężczyzny, który może interesować Annę – odpowiedziałam. – Jest na to zbyt

inteligentna i za wysoko się ceni. A Elza? Czy pomyślałeś o Elzie? Czy ty możesz sobie wyobrazić rozmowy Anny z

Elzą? Bo ja nie!

– Nie pomyślałem o tym – przyznał. – To straszne doprawdy! Cecylko, moje dziecko, a gdybyśmy tak

wrócili do Paryża?

Śmiał się cicho, gładząc mi kark. Odwróciłam się i spojrzałam na niego. Wokół jego ciemnych,

błyszczących oczu tworzyły się małe, śmieszne zmarszczki, kąciki ust uniosły się w górę. Przypominał fauna.

Zaczęłam się śmiać z nim razem, jak zwykle, gdy ściągał sobie na głowę jakieś kłopoty.

– Mój stary druhu! – powiedział. – Co ja bym począł bez ciebie?

I ton jego głosu brzmiał tak przekonywająco, tak czule, że pojęłam, iż rzeczywiście byłby nieszczęśliwy.

Do późnej nocy mówiliśmy o miłości i jej komplikacjach, które ojciec zresztą uważał za wyimaginowane.

Odrzucał systematycznie takie pojęcia jak wierność, głębia uczuć, obowiązek. Tłumaczył mi, że są one jałowe i

krępujące. Gdyby to mówił kto inny, byłabym oburzona. Ale znałam go. Wiedziałam, że u niego nie wykluczało to

ani czułości, ani przywiązania. Uczucia te okazywał tym łatwiej, że wiedział, iż są one przemijające, i chciał, by

takie były. To mi odpowiadało: miłość nagła, gwałtowna i nietrwała. Nie byłam w wieku, w którym wierność

pociąga. Spotkania, pocałunki, znudzenie – to były moje miłosne doświadczenia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: