Faszyzm włoski.doc

Faszyzm włoski, hitleryzm niemiecki- analiza porównawcza.

W potocznym rozumieniu słowo „demokracja” oznacza rządy większości i jest jednocześnie synonimem wolności. W historii jednak istnieją przypadki kiedy większość społeczeństwa pragnie podporządkować się woli dyktatora. W moim referacie zajmę się dwoma właśnie takimi przypadkami- pojawieniem się faszyzmu we Włoszech i hitleryzmu w Niemczech.
Demokracja parlamentarna w okresie międzywojennym miała dobrze zorganizowanych przeciwników, cieszących się poparciem dużej części opinii publicznej. Największym zagrożeniem stały się dla tego systemu dwie ideologie: faszyzm i powstały na podstawie tego, hitleryzm. Oba te ustroje są ustrojami totalitarnymi.

FASZYZM WŁOSKI
Faszyzm ma skrajnie nacjonalistyczny charakter. Jest ustrojem totalitarnym. Nazizm niemiecki był jego radykalną odmianą, był mu bliski politycznie, lecz dystansował się ideowo. Faszyzm był zapoczątkowany przez założenie związków kombatanckich, nawiązujących do tradycji starożytnego Rzymu, przekształconych w 1921 r. w Narodową Partię Faszystowską. Na początku idea ta była bardziej metodą zdobywania władzy, dopiero potem zaczęto do niej „dorabiać” ideologię. Powstał on i rozwinął się jako protest przeciwko rezultatom I wojny światowej. Było to wyznanie wiary ludzi pokonanych, rozczarowanych i rządnych odwetu, przez faszyzm wyrażony był niepokój i niezadowolenie.
W 1922 r. Benito Mussolini zdobywa władzę- odbywa się to poprzez „marsz na Rzym”. Wprowadza on program negacji wersalskiego ładu politycznego w Europie. Poddaje krytyce system demokratyczny, jako niezawodnie prowadzący do osłabienia siły i autorytetu władzy. Faszyści uważali się za kontynuatorów imperialnych osiągnięć starożytnych Rzymian.
W ideologii tej nigdy nie została stworzona zamknięta ani spójna teoria, nigdzie nie zostały spisane wartości najważniejsze dla wyznawców tego ustroju (Hitler nigdy nie spisał zasad swojego ustroju, Mussolini zrobił to dopiero w 1932 r.). Głosił on pogardę dla wysiłku intelektualnego. Faszyzm był nie tylko systemem rządzenia, lecz również miał być ogólnym systemem myślenia. Wg jego założeń to państwo tworzy naród- ten drugi nie może istnieć bez państwa. Mussolini głosił kult państwa totalnego- monopartyjnego i policyjnego (wszystko nadzorowała policja polityczna). Państwo miało kontrolować wszystkie sfery życia publicznego, prywatne życie jednostek, ingerować w naukę i kulturę, miało być ono jedynym pracodawcą. W faszyzmie wyznawany był kult państwa, natomiast pogarda dla jednostki. Jedynym wyjątkiem był tu wódz (panowała zasada wodzostwa), który był również postacią kultową. Wódz był bardzo charyzmatyczny, był utożsamiany z państwem, był najwyższym przywódcą partyjnym, wojskowym i najwyższym sędzią- twórcą prawa. Zasada ta umacniała bardzo dyktaturę jednostki. Masy były mobilizowane do agresywnych celów tylko i wyłącznie.
Występuje dużo i różne interpretacje faszyzmu (np. specyfikująca, generalizująca, heteronomiczna, autonomiczna), pojawia się też wiele wyjaśnień pojawienia się tej ideologii.
Po II wojnie światowej pokonany i skompromitowany faszyzm nie odrodził się już w dawnych formach i rozmiarach, jednak w wielu krajach powstały partie bezpośrednio nawiązujące do tradycji włoskiego faszyzmu.

HITLERYZM
Główną ideologią hitleryzmu był nazizm. Hitleryzm to ustrój totalitarny. Rozwinął się on w latach 1933-1945. Głównym głosicielem tej ideologii było NSDAP, ale spore znaczenie miały również partie nazistowskie na Węgrzech, Węgrzech Austrii oraz partia Niemców Sudeckich. Hitler przypisywał Żydom antyniemieckie działania podczas konferencji wersalskiej i opracowanie głównych założeń traktatu. Dlatego też skierował on swą nienawiść głównie na Żydów.
Po dojściu Adolfa Hitlera, przywódcy Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej, 30 stycznia 1930 roku do władzy, Niemcy stają się państwem antysemickim i rasistowskim. Program partii opiera się głównie na książce Hitlera „Mein Kampf” („Moja walka”). Wprowadzona zostaje polityka silnej ręki. Niemcy przestają być państwem federacyjnym- teraz stają się państwem militarnym. Państwem totalitarnym wyższość policyjnym. Porządku pilnują SS (sztafety ochronne) oraz Gestapo (policja polityczna). Głoszona jest wyższość rasy germańskiej nad innymi. Państwo jest scentralizowane i jednolite („jeden lud, jedna Rzesza, jeden wódz”). Następuje połączenie urzędu premiera i prezydenta- Hitler zostaje Fuehrerem. Podobnie jak w faszyzmie, na pierwszym miejscy postawione jest państwo, negowana jest wolność jednostki i wyznawana jest zasada wodzostwa. NSDAP, jedyna partia, kontroluje wszystkie dziedziny życia. Od 1935 roku rozpoczyna się nagonka na Żydów- niszczone są ich synagogi, ich domy i sklepy. Hitler wydaje ustawy norymberskie, w których opisuje zasadę czystości rasy nordyckiej. Tworzone są obozy koncentracyjne, rozwija się propaganda (Josef Goebels) i kultura masowa. Rozwija się przemysł ciężki i zbrojeniowy- przygotowania do wojny trwają. Ograniczone jest bezrobocie, z powodu wprowadzenia obowiązku pracy.
Hitler dążył do rewizji postanowień traktatu wersalskiego:
o Zwolnienie Niemiec z płacenia reperacji wojennych
o Przejęcie zagłębia Saary
o Remilitaryzacja Nadrenii
o Anschluss Austrii
Na powstanie hitleryzmu bardzo duży wpływ wywarły postanowienia traktatu wersalskiego. Wielki nacisk na kraj doprowadził go do kryzysu ekonomicznego i zubożenia. Po II wojnie światowej hitleryzm spotkał taki sam los jak faszyzm.
Sztuka nazistowska
Po dojściu Hitlera do władzy twórczość artystyczna w Niemczech została poddana ścisłej kontroli państwa. Całą dotychczasową sztukę uznano za „inspirowaną i kierowaną przez żydowskich, politycznie bolszewizowanych prowodyrów”- jak twierdził Hitler. Artyści oddani reżimowi byli hojnie wynagradzani, najlepsi otrzymywali wysokie honoraria, wille i pracownie. Twórcy, którzy nie poddali się polityce musieli wybrać między milczeniem a emigracją.

PORÓWNANIE
W faszyzmie pomijane są kwestie rasy, podczas gdy w hitleryzmie dochodzą one niemal do obsesji, zwłaszcza jeśli chodzi o Żydów. W faszyzmie nie wprowadzono obozów zagłady i zanotowano mniejszą ilość aresztowań na tle politycznym, więc myślę, że faszyzm można nazwać ustrojem „mniej krwawym”. Hitleryzm był antyreligijny podczas gdy faszyzm szukał oparcia w Kościele. No i w końcu w faszyzmie inne kraje podbijane były w imię agresywnego imperializmu, a w hitleryzmie były one podbijane pod hasłami obsesyjnego rasizmu.

PODSUMOWANIE
Myślę, że oba te ustroje odcisnęły wielkie piętno na losach świata. Doprowadziły przecież do wybuchu najkrwawszego konfliktu zbrojnego w historii świata... Osobiście uważam, że były one „chore”, a ludzie, którzy je stworzyli nigdy nie powinni byli dojść do władzy.