Wykład 4
Rośliny lecznicze o działaniu osłaniającym – c.d.
Rumianek pospolity Chamomilla recutita
- Działanie osłaniające i przeciwzapalne na błony śluzowe przewodu pokarmowego, rozkurczowo w obrębie żołądka i jelit oraz zapobiegająco wzdęciom i normalizujące wydzielanie soku żołądkowego i żółci.
- Stany zapalne przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
- Mieszanka apteczna GASTROSAN: Chamomillae anthodium RUMIANEK 50%, Alhaeae radix PRAWOŚLAZ 33%, Menthae piperitae foliumMIETA 17% -- normalizacja trawienia
Agar- agar
- Stężały wysuszony żel pozyskiwany ze ścian komórkowych plech krasnorostów, m.in. galaretówki – Gelidium, Gracilaria, Pterocladia.
- Galaretówki to morskie krasnorosty występujące u wybrzeży Ameryki Północnej i u wybrzeży Półwyspu Indyjskiego i Japonii. Lek o działaniu powlekającym i przeczyszczającym.
- Główny składnik: GALAKTOZA trudno przyswajalna przez człowieka
- Działanie powlekające i lekko przeczyszczające
Kłącze kosaćca ( Rhizoma – kłącze)
- Surowiec skrobiowy i śluzowy;
- Ma działanie moczopędne, wykrztuśne i powlekające.
Bulwa storczyka (Tuber - bulwa)
- Są obecnie wycofane ze względu na ochronę całkowitą storczyków.
- Jest to surowiec śluzowy.
Babka płesznik (Plantago psyllium)
- Wykorzystywane są nasiona.
- Surowiec śluzowy o działaniu powlekającym. Działa łagodnie, ale skutecznie przeczyszczająco.
Rośliny lecznicze o działaniu przeczyszczającym
Surowiec leczniczy: CORTEX – KORA
Kora kruszyny pospolitej Frangula alnus
- Roślina pod ochroną częściową.
- Surowiec zawiera antrazwiązki.
- Stosowany jako środek przeczyszczający. Surowiec musi leżakować 3-4 lata (związki trujące muszą mieć czas na rozkład - proces ten skraca się w procesie prażenia).
- Tabletki przeciw niestrawności: 60mg Frangulae cortex, 60mg Menthae folium, 50 mg Carvi fructus, 100mg Teraxaci radix. Preparat pobudza wytwarzanie i przepływ żółci. Wzmaga perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie.
- Wskazaniem do stosowania jest zgaga, uczucie pełności w żołądku, wzdęcia, pomocniczo w usuwaniu nadwagi.
Liście i strąki senesu ostrolistnego Folium sennae
- Wzmaga perystaltykę jelita grubego, hamują wchłanianie wody. Ma silne działanie przeczyszczające, które następuje po 6-12 godzin od chwili podania preparatu.
- Zastosowanie w zaparciach, przed badaniem rentgenowskim.
- Rośnie głównie w Nubii - dwa razy w roku jest ścinana, suszona na słońcu, cięta i pakowana w torebki z liści palmowych.
Rącznik pospolity Ricinus communis
Oleum ricini – olej rycynowy z nasion
- Ma silne działanie przeczyszczające
- Pochodzi z Afryki lub Indii
Fucus – plecha morszczynu
- Morszczyn pęcherzykowaty Fucus vesiculosus i Morszczyn piłkowany Fucus serratus
- Surowcem jest wysuszona czarno-brunatna plecha brunatnic.
- Zawiera śluz, organiczne połączenia jodu, fukoksantynę, kwas alginowy, mannitol, witaminy z grupy B i C, sole mineralne.
- Działa przeczyszczająco
- Stosowany w niedoczynności tarczycy i zaparciach u osób otyłych.
- W wielu krajach europejskich prowadzi się badania nad wykorzystaniem ich do pasz dla zwierząt, zastosowaniu przeciwrobacznym dla zwierząt i jako nawóz naturalny.
Rośliny lecznicze o działaniu p/robaczym
Bylica piołun Artemisia absinthium
- Artemisol – nalewka piołunowo – wrotyczowa z kwasem octowym (2-3,2%).
- Stosowana przeciw pasożytom zewnętrznym, głównie wszom. Jeżeli stosuje się wewnętrznie to leczy lambliozę.
Kora Granatowca właściwego Cortex Granati
- Działa trująco na robaki płaskie w przewodzie pokarmowym.
- Związkiem czynnym jest peletieryna.
Szczyty pędów cisa Summitas Taxi
- Wykorzystywany jest szczyt pedów.
- Zawiera alkaloidy, np., taksynę i efedrynę.
- Dawniej stosowany jako środek p/robaczny.
- Obecnie trwają badania nad taksyną jako lekiem p/nowotworowym.
Rośliny lecznicze o działaniu moczopędnym
Sok ze świeżego ziela pokrzywy (pokrzywa zwyczajna)
- Ma działanie moczopędne i spazmolityczne. Nasila wydalanie chlorków, mocznika i szkodliwych metabolitów.
- Źródło magnezu, krzemu i witamin
- Stosowany wspomagająco w dolegliwościach reumatologicznych i w celu wymuszenia diurezy w stanach zapalnych pęcherza.
Napar z liści brzozy brodawkowatej, brzozy omszonej – FOLIUM BETULAE
- Surowiec zawiera flawonoidy, garbniki, saponity, żywice, terpeny, kwasy organiczne, sole mineralne, karotenoidy, witaminy.
- Ma działanie moczopędne, napotne, przeciwzapalne, odtruwające, osłaniające, bakteriobójcze, przeciwobrzękowe, przyspieszające gojenie.
- Napar z liści stosowany jest z przewlekłych dolegliwościach nerek (kamicy nerkowej, egzemach, …)
„Kłącze” perzu Rhizoma Agropryri (podziemne rozłogi)
- Ma działanie moczopędne, czyszczące krew (obniż poziom tłuszczów i cholesterolu we krwi), p/gorączkowe, ochronne na skórę, błony śluzowe, tkankę łączną, narządy wewnętrzne i naczynia krwionośne dzięki obecności krzemionki.
- Ma cenne właściwości bakteriobójcze i grzybostatyczne.
- Środek dietetyczny w cukrzycy (fruktoza)
Znamię słupka (Stigma) kukurydzy (Zea mays) – Stigma Maydis
- Jedna z najstarszych roślin na świecie uprawiana przez Majów i Azteków. Do Europy trafiła w XVI wieku.
- Surowcem są nitkowate znamiona wystające z kolby w czasie kwitnienia.
- W surowcu znajdują się: saponiny, barwniki, żywice, olejek eteryczny, glikozyd goryczowy, sole mineralne, flawonoidy, fitosterole.
- Wywar ze znamion kukurydzy działa moczopędnie i p/zapalnie (stosowany w chorobach układu moczowego), pomocny z kamicy nerkowej, zwiększa wydzielanie żółci i działa p/cukrzycowo (początki choroby). W lecznictwie ludowym stosowany jako lek zwiększający popęd płciowy i regulujący miesiączkowanie.
- W Polsce są trudności z uzyskaniem surowca.
SPORAE LYCOPODII – zarodniki widłaka goździstego
- Lycopodium clavatum w Polsce chroniony!
- Surowiec zawiera ok. 50% jasnożółtego, niewysychającego oleju, kwasy tłuszczowe, celulozę, ślady alkaloidów.
- Wykorzystanie farmaceutyczne – głównie do obtaczania i posypywania pigułek w homeopatii – w schorzeniach pęcherza, nerek, wątroby, żołądka.
- W przemyśle metalurgicznym – s produkcji precyzyjnych odlewów.
- W pirotechnice – do produkcji ogni sztucznych.
Kłącze paprotki zwyczajnej Rhizoma Polypii
- Zawiera mannit, tłuszcz, skrobię, garbniki.
- Stosowane w chorobach przewodu pokarmowego, zwłaszcza wątroby, jako lek odwadniający w chorobach nerek, w chorobach stawów, lek moczopędny
Zaburzenia klimakteryjne
Surowiec leczniczy: CORTEX VIBURNI OPULI (kora kaliny koralowej)
- W medycynie oficjalnej stosowana w zaburzeniach klimakteryjnych, wchodzi w skład czopków przeciw hemoroidom.
Działanie przeciwkrwotoczne
Kłącze pięciornika Rhizoma Tormentillae
- Surowiec garbnikowy
- Działanie p/krwotoczne i antyseptyczne, ściągające, zapierające
- W średniowieczu i w czasie I wojny światowej – do tamowania krwotoków.
Żywica gwajakowa Resina Guajaci
- Wycieka z Gwajaka lekarskiego
- Nalewka powszechnie stosowana jako odczynnik chemiczny do wykrywania znikomych ilości krwi w kale.
Surowiec lekarski: SECALE CORNUTUM -sporysz
- Ciemne przetrwalniki grzyba w kształcie rożków – Buławinki czerwonej Claviceps purpurea
- Znany z powodu masowych zatruć. Schorzenia wywołane przez nie nazywano: dżumą ognistą, świętym ogniem, chorobą św. Wita.
- W medycynie ludowej stosowany był sproszkowany sporysz do hamowania krwotoków poporodowych.
- Substancje czynne to: ergotamina (- silne skurcze mięsni gładkich), ergozyna, ergokornina, ergokrystyna. Są nadal stosowane w położnictwie i ginekologii. Także w leczeniu migreny i stanów nadpobudliwości nerwowej.
- Ergotamina + kofeina – na migrenę (Coffecorn)
- Ergotamina + środki uspakajające – w leczeniu stanów nadpobudliwości nerwowej
- Pochodne ergotaminy: bromokryptyna, LSD
- ...
AGMateusz