audiologia_06.pdf

AKCJA COMENIUS 2.1

Kwalifikacje personelu edukacyjnego

pracującego z dziećmi z uszkodzonym

słuchem (QESWHIC)

List szkoleniowy 6

Gottfried Diller

Usprawnianie i rehabilitacja

dzieci

Spis treści

Warunki wstępne ..............................................................................................................3

“Głuche – ale słyszące” ............................................................................................................. 3

Czynniki wpływające na rozwój słuchu i mowy ................................................ 3

Środki pedagogiczne/audiologiczne ............................................................................... 5

Podsumowanie ................................................................................................................................. 11

Integracja/Włączenie ...................................................................................................12

Zapotrzebowanie na specjalną interwencję i jej miejsce ........................... 13

Szkoła dla osób niedosłyszących .................................................................................... 14

Szkoły masowe ............................................................................................................................... 15

Funkcje pedagogiczne ............................................................................................................... 16

Podsumowanie ................................................................................................................................. 17

Edukacja audytywno-werbalna ......................................................................19

Kładzenie nacisku na słyszenie ........................................................................................ 20

Aspekty nabywania języka i mowy .............................................................................. 22

Interwencja oparta na rytmie i muzyce ...................................................................... 28

Podsumowanie ................................................................................................................................. 30

Czytanie .....................................................................................................................................31

Czynniki wpływające na umiejętność czytania .................................................. 31

Składniki systemów funkcjonalnych ........................................................................... 32

Podsumowanie ................................................................................................................................. 40

Literatura .................................................................................................................................41

Projekt QESWHIC - List szkoleniowy 6

Habilitation and Rehabilitation of Children

Warunki wstępne

Habilitacja wiąże się z rozwijaniem i wzmacnianiem umiejętności, których dziecko

jeszcze nie posiada. Z kolei rehabilitacja polega na odbudowywaniu umiejętności, które

dziecko już posiada, jednak wskutek różnych okoliczności pozostają one nierozwinięte.

Oba pojęcia mogą mieć zastosowanie w odniesieniu do dziecka niesłyszącego, które

straciło słuch okołoporodowo lub w pierwszych miesiącach życia. Konieczna jest

rehabilitacja, tj. przywracanie słuchu np. przez interwencję medyczną oraz zapewnienie

(I optymalne dopasowanie) urządzeń wspomagających słuch takich jak aparaty

słuchowe i implanty ślimakowe, prowadzących do umożliwienia dziecku słyszenia. Inna

przyczyną dla której możemy mówić o rehabilitacji jest fakt, że ośrodkowy układ

nerwowy – prawdziwy „narząd słuchu” – jest w stanie wykonywać swoje zadanie w

98% przypadków. W związku z tym dziecko z uszkodzonym słuchem ma możliwość

słyszenia właściwą ośrodkowemu układowi nerwowemu, a my, z naszego

pedagogicznego/terapeutycznego/audiologicznego punktu widzenia przywracamy mu tą

umiejętność poprzez wyposażenie go w aparaty słuchowe lub implant ślimakowy.

Następnie, opierając się na tych podstawach, możemy zająć się habilitacją pozostałych

zdolności niedosłyszącego dziecka.

“Głuche – ale słyszące”

Dla nauczyciela głuchych bądź terapeuty oznacza to: w przypadku głuchoty lub

głębokiego niedosłuchu punktem wyjścia nie powinna być już niemożność słyszenia, ale

umiejętność słyszenia. W tym kontekście słyszenie oznacza w warunkach idealnych

możliwość postrzegania, rozpoznawania, różnicowania, rozumienia i używania języka

mówionego, najbardziej złożonego fenomenu słuchowego. To pozwala dziecku stać się

osobą „głuchą lecz słyszącą” (Wallin 1995) – nie pozostaje ono w świecie ciszy.

usprawnianie nie jest określeniem dobrym dla tych dzieci, ponieważ będą one w stanie

w pełni rozwinąć wszystkie swe umiejętności dzięki skutecznemu włączaniu do życia

codziennego zmysłu słuchu. Procesy poznawcze oraz inne procesy umysłowe są

wówczas oparte między innymi na słyszeniu. Dzieci „głuche lecz słyszące”,

wyposażone w implanty ślimakowe lub najwyższej jakości aparaty słuchowe stanowi

całkowicie nową grupę w habilitacji i rehabilitacji słuchowej.

Czynniki wpływające na rozwój słuchu i mowy

Badania wykazują, że średnio 50% dzieci niesłyszących używających implantów

ślimakowych osiąga poziom języka mówionego porównywalny z dziećmi słyszącymi

(Diller et al. 2000; Szagun 2001). Te wyniki są niemal sensacją kiedy zdamy sobie

sprawę, że wcześniej dzieci niesłyszące były w stanie osiągnąć takie wyniki jedynie w

wyjątkowych przypadkach.

Projekt QESWHIC - List szkoleniowy 6

Habilitation and Rehabilitation of Children

Jaka może być przyczyna tego, że pozostałe 50% nie udaje się tego osiągnąć? W grę

może wchodzić wiele czynników. Ogólnie jednak brak mocnych naukowych dowodów

dotyczących tego, czy i w jakim stopniu wpływają one na rozwój mowy.

Wczesne leczenie i opieka

Istnieją przekonujące dowody, że wiek w jakim dziecko otrzymuje implant lub aparaty

słuchowe oraz jakość tych urządzeń mają znaczący wpływ na słyszenie i rozwój języka

mówionego. Innymi słowy, im wcześniej tym lepiej! Dzieci mogą otrzymać aparaty

słuchowe już w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia. Wszczepianie implantu

ślimakowego nie jest obecnie zalecane przed ukończeniem sześciu miesięcy.

Dzieci zbyt późno zdiagnozowane i bardzo późno wyposażone w aparaty słuchowe lub

implant (lub mające z nich niewielkie korzyści) mogą mieć większe potrzeby specjalne,

zarówno pod względem ilości jak i jakości, w kwestii rozwoju słuchu i mowy.

Znaczenie programu interwencji

Komunikacja z rodziną ma ogromne znaczenie dla rozwoju słuchu i mowy. W

przypadku dzieci, których rodziny mówią innym językiem niż ten, który stosowany jest

w edukacji specjalnej lub w terapii, np. jeśli język narodowy nie jest ich językiem

ojczystym, może to wpłynąć na wybór metody interwencji; to samo dotyczy dzieci,

których rodzice komunikują się przede wszystkim przy użyciu języka migowego.

Ruben (2000) zauważa, ze w przypadku dzieci normalnie słyszących zachowania

komunikacyjne osób, które je otaczają (tj. to czy osoby te są bardziej czy mniej

komunikatywne) mają niewielki wpływ na ich umiejętności słuchowe i związany z nimi

rozwój mowy. Jednakże dzieci, które mają problemy ze słuchem a jednocześnie niezbyt

dobry model lingwistyczny, wykazują gorszy rozwój mowy i języka. Wskazuje to

jednoznacznie iż w programie interwencyjnym dziecka z uszkodzonym słuchem model

językowy zapewniany przez osoby ze sfery społecznej dziecka, sposób w jaki dziecko

jest wychowywane oraz język ojczysty rodziców muszą być brane szczegółowo pod

uwagę.

Czynniki związane z dzieckiem

Warunki specyficzne dla każdego dziecka oczywiście odgrywają równie istotną rolę co

warunki zewnętrzne. Szczególnie ważne są wszelkie dodatkowe niepełnosprawności lub

trudności, z jakimi musi borykać się dziecko, takie jak

• Problemy w innych obszarach percepcji i przetwarzania;

• Nieprawidłowy rozwój umysłowy;

• Nieprawidłowy rozwój psychospołeczny;

• Nieprawidłowy rozwój motoryczny (szczególnie w zakresie motoryki małej; oraz

• Neurogeniczne zaburzenia procesów uczenia.

W takich przypadkach pomimo dobrze rozwiniętej umiejętności słyszenia zarówno

ogólny rozwój jak i nabywanie mowy i języka mogą być zakłócone.

Projekt QESWHIC - List szkoleniowy 6

Habilitation and Rehabilitation of Children

Te dodatkowe upośledzenia lub trudności zazwyczaj nie ujawniają się w pierwszych

miesiącach życia dziecka. Aby dać dziecku jak najlepsze szanse jedyną opcją jest więc

zapewnienie mu w pierwszych latach życia tak zwanej edukacji audytywno-werbalnej.

W świetle licznych czynników wpływających na proces nabywania mowy i języka, w

okresie wczesnej interwencji mogą pojawić się rozliczne trudności zakłócające ten

proces. W takich przypadkach należy się zastanowić jakie dodatkowe wsparcie może

być odpowiednie pod względem wieku i poziomu rozwoju dziecka aby zwiększyć jego

możliwości komunikacyjne. Mogą do nich należeć czytanie z ust, język pisany, alfabet

palcowy, gesty wspomagające język mówiony oraz język migowy.

Środki pedagogiczne/audiologiczne

Jednym z podstawowych zada rehabilitacji jest zapewnienie urządzeń wspomagających

słyszenie. Wszystkie środki interwencyjne opierają się na odpowiednio dopasowanych

aparatach słuchowych lub implantach ślimakowych.

Środki poprawiające słyszenie są rezultatem współpracy interdyscyplinarnej pomiędzy

foniatrią, pediatrią, otolaryngologią, audiologią, akustyką i edukacją słuchową. Ze

współpracy tej rozwinęła się nowa dziedzina „audiologii edukacyjnej”. Oparta na

wiedzy audiologicznej, dziedzina ta wymaga zarówno dogłębnych podstaw

teoretycznych edukacji niedosłyszących jak i praktycznego doświadczenia specjalnej

interwencji pomagającej dzieciom częściowo słyszącym.

Ważne jest, aby diagnoza słuchu oraz mowy wykonywane w ramach audiologii

edukacyjnej były powiązane przez cały czas z realiami stosowanej interwencji. Oznacza

to, że personel edukacyjny znający dzieci jest zaangażowany w przeprowadzanie

niezbędnych badań. Te procedury diagnostyczne mogą być określane jako interwencja

diagnostyczna sprawdzająca działanie procesu edukacyjnego.

Na audiologię edukacyjną składają się takie zadania jak uzyskiwanie danych na temat

stanu słuchu i sprawdzanie, czy urządzenia wspomagające są dobrze dopasowane i w

pełni sprawne. Podczas oceny zachowań słuchowych dziecka należy pamiętać o

następujących punktach:

• Ogólny poziom rozwoju dziecka;

• Jego potencjał udzielania odpowiedzi;

• Jego potencjał przetwarzania intelektualnego;

• Możliwe nieprawidłowe zachowania oraz sprzężone niepełnosprawności; oraz

• Jego umiejętności w kwestii słuchu, mowy i języka (patrz Bund Deutscher

Hörgeschädigten 2000, 5).

Badania są przeprowadzane przez wyspecjalizowany zespół w różnych odstępach czasu

(co rok, co pół roku, co miesiąc lub co dzień) w zależności od wieku i poziomu rozwoju

dziecka. Audiologia edukacyjna zawiera jednak również zadania, które muszą być

wykonywane przez każdego terapeutę/nauczyciela.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: