metodologia.doc

(605 KB) Pobierz

Nauka Jest jedna z form działalności ludzkiej obok pracy zabawy

Nauka jest jedną z form działalności ludzkiej obok pracy zabawy.

Znaczenie:

1. czynność uczenia się i nauczania

2. dziedzina badawcza, zmierzająca do obiektywnego zasadnego poznania rzeczywistości

3. dziedzina wiedzy (dziedzina, dyscyplina, specjalność)

4. wytwór działalności badawczej (rezultaty badawcze)

Nauka jest terminem wieloznacznym.

1. Nauka stanowi uporządkowany zasób wiedzy ludzkiej o rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej, prawidłowościach jej rozwoju oraz sposobu badań i przekształceń ujęty w system należycie uzasadnionych twierdzeń „CHALMERS”

2. nauka to społecznie zorganizowane działalność nastawiona na wytworzenie informacji (=badania naukowe) i ich rezultaty (=teorie naukowe) „MADSEN”

Rezultaty badań naukowych to wyrażone w określonym języku, na który składają się zadania (twierdzenia naukowe) oraz systemy zadań o badanym przedmiocie, czyli teorie naukowe.

Twierdzenie naukowe i teorie naukowe tworzą wiedzę naukową

Wiedza naukowa jest systemem twierdzeń uzasadnionych i sprawdzonych za pomocą odpowiednich metod badawczych TOMASZEWSKI

Badania naukowe- to procedura postępowa pojedynczego badania lub grupy badawczej mająca na celu:

1. stawianie istotnych problemów (pytań)

2. rozwiązywanie problemów , czyli udzielenia odpowiedzi na pytania

Problem- to pytanie badawcze na które poszukujemy odpowiedzi na drodze badań naukowych PIETER

Pytanie- wypowiedz (ustna lub pisemna) za którą ktoś domaga się udzielenia odpowiedniej informacji zwykle zidentyfikowana użyciem partykuły: czy, dlaczego, który, jak.

Wyróżnia się pytania:

1. Pytania zamknięte- wyznaczającą swoją budową kształt porządnej wypowiedzi tzw. odpowiedzi pośredniej. Wśród pytań zamkniętych wyróżnia się:

- pytania rozstrzygające- (pytania typu czy)które można wyrazić za pomocą zwrotu: Czy p? wyznaczające 2 możliwości odp. bezpośrednie p (tak) oraz ~p (nie)

- pytania dopełnienia (pytania typu który) wyznaczające możliwe odpowiedzi właściwe na nie zbudowane według pewnego schematu zdania za występującą w tym schemacie zmienną. Każda odpowiedz bezpośrednia powstaje mianowicie przez podstawienie wyrażeń odpowiedniego typu za zmienną występująca w schemacie właściwym dla danego pytania

2. Pytania otwarte (pytania typu: Jak to się stało)- to pytanie, które nie wyznacza swoim kształtem postaci odp. wskazuje tylko ogólnie temat na jaki pytający chciałby zasięgnąć informacji.

Pojęcie- znaczenie nazwy (terminu) Jest ono opisem istotnych cech przedmiotów reprezentowaną przez nazwę. Są to konsultacje logiczne służące formułowaniu praw generalizacji empirycznych zasad i teorii naukowych. Są subiektywne w formie i obiektywne w treści.

Mają kilka znaczeń:

v ontologiczna- wiernie odzwierciedlają rzeczywistość do której się odnoszą

v epistemologiczna- są cząsteczkami wiedzy będącymi podstawą myślenia teoretycznego

v metodologiczna- stanowią metodologiczną podstawę rozwiązywań problemów

v logiczne- służy do uzasadnienia twierdzeń

v regulacyjne- regulują działalność praktyczną (stosowaną wdrożeniową)

v historyczne- w procesie badań podlegają zmianie

v dydaktyczne- są przedmiotem nauczania

Definicje pojęciowe- opisująca pojęcia za pomocą innych pojęć. Wyróżnia się:

Terminy pierwotne- są konkretne i nie mogą być definiowane za pomocą innych pojęć

Terminy pochodne- konstruowane za pomocą terminów pierwotnych

Definicje pojęciowe- opisujące zbiór procedur które powinien przeprowadzić badacz w celu ustalenia przejawów zjawiska opisującego przez dane pojęcie. Są one stosowane wówczas gdy zjawiska nie można bezpośrednio obserwować.

Funkcje pojęć:

v dostarczają wspólnego języka pozwalającego naukowcom komunikować się miedzy sobą

v dają naukowcom perspektywę- sposób patrzenia na zjawiska

v pozwalają naukowcom klasyfikować własne doświadczenia i je uogólniać

v są składnikami teorii- definiują treść i własność teorii

Twierdzenia w naukach. Każda nauka jest systemem twierdzeń w naukach empirycznych tworzą go:

1. Twierdzenie o faktach: komunikaty postwożeniowe, sądy jednostkowe i generalizacje empiryczne

2. prawa naukowe

3. teorie naukowe

Budowanie teorii rozpoczyna się najczęściej od wykrycia jakiegoś faktu o charakterze nieprzypadkowym i postawienie pytania dlaczego ten fakt istnieje skoro nie jest on wytłumaczalny na gruncie teorii dotychczasowych

Stwierdzenie faktu polega na wykryciu elementów rzeczywistości oraz powiązań jakie między nimi zachodzą. Do tego potrzebne są jednak dane empiryczne pochodzące ze świata zewnętrznego i dane teoretyczne będące rezultatem działalność umysłowej badacza

fakt naukowy- to konkretny stan rzeczy stwierdzenia istnienia obiektu lub relacji między cechami obiektów starań zdarzeniem i procesami- zinterpretowany teoretycznie. jest to konstrukcja złożona z danych empirycznych (fakt pierwotny) i danych teoretycznych (niezbędnych do interpretacji teoretycznej)

Dane empiryczne - to wrażenie odzwierciedlające w świadomości badacza elementy strukturalne przedmiotu badań oraz jego cechy i stany a także zdarzenie procesy i relacje jakie między nimi zachodzą. Są one opisywane w języku protokólarnym

J. SKARBEK wskazał na 4 tego typu sądów:

1. opisowe twierdzenie empiryczne o jednostkowych faktach lub rzeczach

2. opisowe prawne naukowe stanowiące indukcyjne uogólnieniem tez jednostkowych w zasadzie nie wykluczająca poza fakty doświadczalne i nie będące hipotezami

3. hipotezy i teorie naukowe

4. twierdzenie metafizyczne

Dane teoretyczne i empiryczne tworzą fakt który może być tworzony na kilku poziomach.

Prawo nauki

Termin prawo naukowe w metodologii nauki ma 2 znaczenia:

- rodzaj prawidłowości zachodzącej między nazwami, oddziaływają lub ich cechami (zdarzeniami lub procesami)- istniejącej realnie jako składnik będącej rzeczywistości.

- zdanie opisujące powyższą prawidłowość będące (lub mogące być) składnikiem teorii naukowej.

Prawo naukowe - to twierdzenie o bezwyjątkowej zdolności faktów mające różne stopnie ogólności zależnie od zakresu przedmiotu badań do którego się odnosi oraz ilości warunkowości które ograniczają jego zasięg. Stwierdza ono że ilekroć występują określone warunki tylekroć zależność w nim wskazana. Każde prawo wyraża określoną prawidłowość jako pewną własność charakteryzującą wszystkie przypadki pewnego procesu lub pewnej klasy procesów cechującą się regularnością i powtarzalnością

Zadaniem nauki empirycznej jest odkrycie prawidłowości charakteryzującej układ empiryczny w badanej rzeczywistości. Taki układ ma postać:

(a, F1…Fn)

w którym a jest obiektem zaś F1, ….,Fn są wielkościami (czynnikami) charakteryzującymi obiekt a i zależnymi tylko od czasu.

Zależności zachodzące pomiędzy tymi wielkościami występuję regularnie w określonych warunkach- to prawidłowości

Prawo stwierdzające prawidłowości typu:

dla wszystkich X jeśli X jest W to zachodzi związek Z przy czym W jest opisem warunków działania prawa (przy tych zachodzi zależność Z) a Z jest formułą opisującą matematyczne stwierdzoną zależność- nazywamy procesem empirycznym

każde prawo składa się z 2 zadań:

- pierwsze podają zasięg prawa tj warunki w których dana prawidłowość opisana w ………………………..

- druga zaś- opis pewnej prawidłowości …………………..

Podstawowe założenia przyjmowane w nauce:

1. Natura jest uporządkowana- racjonalna koncepcja rzeczywistości. Zakłada się istnienie rozpoznawalnej regularności i porządku. W świecie. rzeczywistym- zdarzenia nie pojawiają się losowo. Istnieje określony stopień uporządkowania i ustrukturowana. Każda zmienna ma własny schemat i może być zrozumiana. Natura składa się z wszystkich empirycznie obserwowanych obiektów warunków i zdarzeń które istnieją namacalnie. Od ludzkiej interwencji u podstaw zjawisk leżą regularności.

2. Natura jest poznawalna- istoty ludzkie są na tyle częścią natury na ile są nią inne obiekty warunki zdarzenia. Zakłada się ze umysł ludzki może nie tylko poznać inne obiekty warunki zdarzenia lecz również poznawać siebie i umysły innych korzystając z tych samych metod za pomocą których badamy inne naturalne zjawiska. Jednostki i zjawiska społeczne wykazują wystarczającą powtarzalność, uporządkowanie i dające się empirycznie udowodnić wzorce aby zostały one poddane badaniu naukowemu.

3. wszystkie naturalne zjawiska mają naturalne przyczyny- zakłada się w nauce porządkowaniu regularności i porządku leżącego u podstaw zjawisk naturalnych regularność tzn. raz określone mogą służyć dowód związków przyczynowo-skutkowych

4. nic nie jest dowiedzione samo w sobie- wiedza naukowa nie jest prawdziwa sama w sobie jej prawidłowość musi być dowiedziona naukowcy akceptują zawsze możliwości popełnienia błędu za najprostsze wnioski wymagają obiektywnego dowodu myślenia naukowe jest więc sceptyczne i krytyczne

5. wiedza jest wprowadzana z nabywanego doświadczenia- nauka jeśli ma pomóc zrozumieniu świata musi być empiryczna oznacza to ze musi oprzeć się na spostrzeżeniach doświadczaniu i obserwacji. Spostrzeganie jest podstawową zasadą podejścia naukowego i zależy od naszych zmysłów. Wiedza nie jest jednak zdobywana wyłącznie na drodze percepcji zmysłowej wielu zdarzeń nie można bezpośrednio doświadczyć ani zaobserwować nauka zakłada przyjęcie pewnego punktu widzenia i postawienie problemów teoretycznych

6. wiedza przewyższa ignorancję- teza za wiedzą przewyższa ignorancje nie oznacza ze wszystko co dotyczy natury może zostać poznane. Wiedza ma charakter względny i się zmienia, prawda w nauce zależy od dowodów metod i branych pod uwagę teorii, zawsze dopuszcza modyfikacje, siła i słabość podejścia naukowego leży w naturze prawdy które nie jest pewna i ma charakter względny

Cele nauki:

1. Opis i wyjaśnienie rzeczywistości:

2. Opracowanie teorii projektowania rzeczywistości

· Koncepcyjne przygotowanie działań (zmiany)

Funkcje nauki:

Diagnostyczne- polegające na dostarczeniu wiedzy naukowej o stanie budowanego obiektu, opis i ocena starego obiektu

Prognostyczne- polegające na dostarczeniu wiedzy o prawidłowościach przebiegu zjawisk i procesów (trendów rozwojowych) umożliwiających przewidywanie przyszłości

Instrumentalno – techniczne - polegające na wykorzystaniu teorii operacyjnych i dyrektyw praktycznych w projektowaniu (a zatem i zmienianiu) rzeczywistości

Humanistyczne - polegające na dostarczaniu wiedzy umożliwiającej zaspokajanie potrzeb ludzi w zakresie kształtowania racjonalnego poglądu na świat.