Postępowanie administracyjne procesowe

Literatura :

1. KPA zaktualizowane na dzień 31.12.1998 Dariusz Kijowski  

    wydawnictwo białostockie ;

2. Ordynacja podatkowa , Postępowanie egzekucyjne

     w administracji

3. Prawo administracyjne – E. Ochendowski

4. Komentarz do Ordynacji podatkowej – Muszalski

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE :

1.       Formy działania administracji :

a ) akty administracyjne – decyzja , postanowienie ,

     porozumienia administracyjne , ugody,

b ) czynności cywilnoprawne – umowy,

c ) czynności faktyczne .

2.       Postępowanie administracyjne ogólne :

a ) pojęcie postępowania administracyjnego ,

     geneza i rozwój ,

b ) zakres obowiązywania KPA ,

c ) zasady postępowania administracyjnego ,

d ) postępowanie przed organami I instancji ,

e ) postęp. w sprawach ubezpieczeń społecznych ,

f ) udział prokuratora w postęp. administracyjnym ,

g ) postęp. w sprawach wydawania zaświadczeń ,

h ) koszty i opłaty postęp. administracyjnego ,

i ) rozstrzyganie sporów o właściwość między organami

    administracji oraz między  tymi organami a sądami .

3.       Postępowanie skargowe :

a )  instytucja skarg i wniosków ,

b )  rozpatrywane i załatwianie skarg i wniosków ,

c )  nadzór nad załatwianiem skarg i wniosków .

4.       Postęp. w sprawach podatkowych – wybrane zagadnienia :

a)      zakres stosowania Ordynacji podatkowej ,

b)      definicje ustawowe ,

c)      organy podatkowe i ich właściwość ,

d)      zobowiązania podatkowe ,

e)      postępowanie podatkowe ,

5.       Wyłączenie organu i pracownika .

6.       Strona

7.       Załatwianie spraw

8.       Wszczęcie postępowania

9.       Dowody

10.   Decyzje i postanowienia

11.   Odwołania i zażalenia ,

12.   Wzruszanie decyzji podatkowych :

a ) wznowienie postępowania ,

b ) zmiana decyzji ,

c ) stwierdzenie nieważności

13.   Wygaśnięcie decyzji .

14.   Odpowiedzialność odszkodowawcza .

15.   Kary porządkowe .

16.   Czynności sprawdzające i kontrola podatkowa .

17.   Tajemnica skarbowa .

18.   Przepisy karne

19.   Postępowanie egzekucyjne w administracji :

a ) stan prawny i przedmiot postęp. administracyjnego

     w administracji ,

b ) podmioty postęp. egzekucyjnego ,

c ) zasady postęp. egzekucyjnego ,

d ) tok postęp. egzekucyjnego ,

d ) środki przymusu ,

e ) środki zabezpieczające .

20.   Postęp. przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (NSA)

a ) geneza sądu administracyjnego ,

b ) właściwości NSA

c ) ogólne zasady postęp. przed NSA

d ) szczególne uprawnienia NSA .

PODZIAŁ NORM PRAWA

Normy prawa dzielimy na materialne i prawa formalnego . Każdemu prawu materialnemu odpowiada procedura . Stosowanie norm zawartych w ustawach wymaga wydawania aktów , indywidu­alnych decyzji . Najpierw ustala się stan faktyczny , następnie stosuje się odpowiednią normę prawna dla określenia stanu faktycznego           i prawnego sprawy indywidualnej dotyczącej indywidualnie ozna­czonego podmiotu .

Początki procedury administracyjnej można upatrywać                   w państwie absolutnym . Miała ona postać instrukcji , regulującej postępowanie urzędników i ewentualnie współudziału poddanych . Nie  przewidywano w nich żadnych praw procesowych dla podda­nych , stąd mogli  oni  jedynie składać prośby , skargi , żale ,  la­menty . Jednakże nie  nakładały one  żadnych obowiązków na urzęd­ników wobec poddanych . Dopiero państwo prawne skrępowało sa­mowolę administracji , nadało prawa obywatelom wobec administra­cji i ustanowiło pewne gwarancje procesowe dla obywateli . Na staży praw obywatelskich zaczęto stawiać sądy i tu nie ograniczano kon­troli aktów administracyjnych do sadów powszechnych , ale zaczęto tworzyć specjalne trybunały administracyjne . I tak np. w krajach ,         w których rozwój nauk administracyjnych był największy ( Austria , Niemcy ) tworzono takie sądy . W Austrii utworzono w 1876 roku Trybunał Administracyjny , który w niezmiennej prawie postaci funkcjonuje po dzień dzisiejszy . To jego orzecznictwo , wespół           z dorobkiem nauki administracji pozwoliło w 50 – tą rocznice jego istnienia dopracować się kodeksu postępowania administracyjnego .

I tak w 1925 roku uchwalono w Austrii 4 ustawy :

1.      o ogólnym postępowaniu administracyjnym ,

2.      o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ,

3.      o ogólnych postanowieniach prawa karno – administracyjnego         i postępowania karno - administracyjnego ,

4.      przepisy wprowadzające ustawę o postępowaniu administracyj­nym .

W ślad za Austrią w 1928 r. kodeksy takie pojawiły się w Cze­chosłowacji , Polsce , Jugosławii , a po II wojnie światowej w USA , Bułgarii , Niemczech , Hiszpanii , do dnia dzisiejszego nie ma ta­kiego kodeksu postępowania administracyjnego.  Przy ograniczonym dorobku nauk administracyjnych ogólne zasady postępowania admi­nistracyjnego tak zostały wdrożone do praktyki , że funkcjonują jak naturalne prawo zwyczajowe .

W Polsce po odzyskaniu niepodległości rozpoczęto tworzenie  jednolitego systemu prawnego , spośród  trzech  zaborczych . Z uwagi na szczególny dorobek austriacki a także na rzesze urzędni­ków. posłów , studentów uniwersytetu w Lizt–u  kadry naukowe uniwersytetów , możliwe było przyswojenie na polskim gruncie in­stytucji austriackich . Stąd też Prezydent RP korzystać a konstytucyj­nej delegacji do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy  22 marca 1928 r. wydał 3 rozporządzenia odwzorowane na austriackich usta­wach :

1.      o postępowaniu administracyjnym (Dz. U. Nr 36 , poz. 341)

2.      o postępowaniu przymusowym w administracji ( Dz. U.  Nr 36 , poz. 342 )

3.      o postępowaniu karno – administracyjnym ( Dz. U. Nr 38 ,        poz. 365 ) .

Jakość prawnej regulacji rozporządzeń Prezydenta RP świadczy      o długowieczności tych aktów , bowiem wypracowane do 1925 r.        w Austrii , przeniesione do Polski a następnie inkorporowane ( prze­niesione do KPA ) w dniu 14 czerwca 1960 r. , funkcjonują po dzień dzisiejszy , bowiem KPA przygotowywane było od roku 1958 przez specjalnie powołany przez Radę Ministrów zespół , który w swoich pięciu projektach zamieszczał podstawowe instytucje wcześniej usta­nowione i funkcjonujące . Vacatio legis ( okres od ogłoszenia ustawy do jej wejścia w życie ) od 14 czerwca do 31 grudnia 1960 r. wyko­rzystano na odpowiednie przygotowanie administracji do stosowania tego aktu . Zespół powołany przez RM wydał pod red. Dr Bogumir­skiego wzory pism procesowych do KPA .

Do dnia dzisiejszego aktualizowane wzory te zamieszczane są          w komentarzach do KPA , ułatwiając pracownikom redagowanie aktów administracyjnych i innych pism procesowych , chroniąc jed­nocześnie przed popełnieniem błędu .

              Po 1960 r. istotne nowelizacje KPA związane były ze zmia­nami ustrojowymi administracji . Dotychczas posługujemy się tek­stem znowelizowanym jednolitym z 1980 r. , bowiem w dniu 31 stycznia 1980 Sejm uchwalił ustawę o NSA oraz o zmianie ustawy Kodeksu Postępowania Administracyjnego . Premier obwieścił tekst jednolity 17 marca 1980 r. ( Dz. U. Nr 9 , poz. 26 ) .

              Kolejna istotna zmiana wprowadzona została do KPA po 10 – latach , w 1990 r. w związku z odtworzeniem samorządu terytorial­nego . W 1995 r. uchwalona została nowa ustawa  o NSA , co spo­wodowało kolejną zmianę w postaci skreślenia przepisów o zaskar­żaniu decyzji ostatecznych do NSA , Kolejną zmianę wprowadzono następną ustawą z 1997 r. – Ordynacja podatkowa ( skreślone zostały przepisy o postępowaniu podatkowym ) . Obecnie przygotowywane zmiany związane są z tworzeniem dwuinstancyjnym sądownictwa administracyjnego .  Winno  to nastąpić do dnia 17 października 2002 r. , wynika to z Konstytucji . Zmiany mogą być istotne w przy­padku rezygnacji z dwuinstancyjnego postępowania administracyj­nego , jeżeli wykładnia przepisów Konstytucji wyraźnie nie będzie się temu sprzeciwiała . W przypadku zachowania dwuinstancyjności postępowania administracyjnego zmiany mogą być nieistotne lub nieznaczne .

              Podobnie jak ogólne postępowanie administracyjne trwałym okazało się rozporządzenie o postępowaniu przymusowym , z któ­rego dekretem z 28 stycznia 1928 r. o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych wyłączono ten rodzaj postępowania a pozo­stałe części obowiązywały aż do roku 1966 , bowiem w tym to roku uchwalona została ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w admini­stracji . Jest to ustawa  z dnia 17 czerwca 1996 r. , która po pół roku vacatio legis weszła w życie 1 stycznia 1967 roku . Ustawa ta obo­wiązuje do dzisiaj , mimo sygnalizacji potrzeb jej zmiany . W spra­wach karno – administracyjnych zmiany zostały wprowadzone ustawą z 15 grudnia 1951 roku o orzecznictwie karno – administra­cyjnym . Przepisy te wprowadziły w życie postanowienia o kolegiach ds. wykroczeń , funkcjonujące od kwietnia 1952 najpierw przy orga­nach administracji a obecnie przy sądach .

Nadzór nad tymi kolegiami sprawuje Minister Sprawiedliwości .

Po nowelizacjach z lat ’80 , ’90 , ’95 , ’97 KPA uregulował po­stępowanie :

-          jurysdykcyjne – orzecznicze w sprawach indywidualnych , roz­strzyganych w drodze decyzji administracyjnej , mówi o tym art. 1 § 1 ,

-          rozstrzygania sporów o właściwość między organami administra­cji publicznej oraz między tymi organami a sądami

-          w sprawach wydawania zaświadczeń ( nie ma w nich strony ) są to czynności materialne nie przejawiające woli , zaświadczenie o niczym nie rozstrzyga ,

-          w sprawach skarg i wniosków .

Postępowanie jurysdykcyjne a także w sprawach wydawania za­świadczeń może toczyć się przed organem administracji publicznej        i to wszystkich stopni a także organami niepaństwowymi i niesamo­rządowymi , jeżeli owe wykonują zadania administracji i są upoważ­nione do wydawania decyzji ( np. organy samorządów zawodowych wydają  decyzję o wpisaniu  na  listę  adwokatów ,  radców prawnych itp. ).

Akt administracyjny z reguły wydaje organ . Może on być uj­mowany w znaczeniu ustrojowym jak i funkcjonalnym . W pierw­szym przypadku przepisy ustrojowe określają kompetencje i wska­zują właściwy organ upoważniony do wydawania aktów prawnych . W drugim zaś przypadku mamy do czynienia ze zjawiskiem zlece­niem zadań administracji i w związku  z nim przenoszeniem kompe­tencji np. organizacja społeczna powołana  w celu ochrony przyrody może zostać upoważniona do nakładania kar administracyjnych .

Celem postępowania jurysdykcyjnego jest załatwianie spraw administracyjnych i to w określonej formie , aby uchronić obywateli przed unikaniem przez organy administracji stosowania właściwych form , z którymi związane są prawa procesowe stron .

Ustawodawca w art. 104 KPA postanowił , że sprawy administracyjne załatwia się w formie decyzji . NSA w swoim orzecznictwie przyjmuje , że uchybienie obowiązku formy decyzji nie pozbawia strony prawa do złożenia odwołania od stanowiska or­ganu , mimo nienadania mu właściwej formy .

...