Postępowanie administracyjne - solidny skrypt.doc

Charakterystyka KPA.

KPA składa się z 3 części administracyjnych:

1.      Postępowanie administracyjne ogólne (art. 1 – 163);

v     to zbiór przepisów, które regulują postępowanie organów względem obywateli
i obywatela względem organów w trakcie załatwiania sprawy indywidualnej
w drodze decyzji administracyjnej;

v     sprawa indywidualna – dotyczy osoby fizycznej oznaczonej z imienia i nazwiska, miejsca zamieszkania i miejsca pobytu albo jednostka organizacyjna oznaczona
z nazwy oraz siedziby (np. przedsiębiorstwo);

v     powodem wszczynającym postępowanie może być obywatel;

v     przedmiotem sprawy indywidualnej jest przyznanie uprawnień lub nałożenie obowiązków;

2.      Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń (art. 217 – 220);

v     Zaświadczenie – to urzędowe potwierdzenie stanu prawnego lub stanu faktycznego albo tych dwóch stanów łącznie;

v     Zaświadczenie występuje w prawie administracyjnym pod różnymi nazwiskami (dowód osobisty, indeks, odpis skrócony aktu urodzenia itp.);

v     Zaświadczenie wydaje się na żądanie strony, a nie z urzędu;

v     Jeżeli organ żąda zaświadczeń, musi powołać się na przepis prawa;

3.      Postępowanie w sprawie skarg, petycji oraz wniosków (art. 221 – 260);

v     Skarga zwykła – jest wyrazem niezadowolenia z przewlekłego biurokratycznego załatwiania sprawy, niewłaściwego stosunku urzędnika do petenta, naruszania zasad praworządności;

o       Wniesienie skargi nie jest ograniczone terminem;

o       Nie ma wskazanej wyraźnej drogi instancyjnej;

v     Petycja – to skarga większej grupy osób;

v     Wnioski – dotyczą usprawnienia funkcjonowania organu bądź usprawnienia obsługi interesantów;

Zakres stosowania przepisów KPA (czyli do czego się je stosujeJ)

                            KPA stosuje się:

                                          - w sprawie załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych;

- w sprawie wydawania zaświadczeń (nie dotyczy to zaświadczeń wydawanych przez

organy skarbowe, bo te zaświadczenia są wydawane w oparciu o przepisy ordynacji podatkowej);

- w sprawach skarg i wniosków;

- w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami administracji

publicznej rządowej i samorządowej itp.;

Przepisy KPA powinny być stosowane wszędzie tam, gdzie załatwia się sprawy z zakresu administracji publicznej – tej dyspozycji nie ma zawartej w KPA, ale zakres stosowania przepisów należy rozumieć szeroko, bo wiele spraw z zakresu administracji publicznej zostało przekazanych podmiotom prywatnym.

KPA nie stosuje się:

              - w sprawach karnych skarbowych;

              - w sprawach uregulowanych przepisami ordynacji podatkowej ( z wyjątkiem

rozdziałów 4,5 i 8);

              - w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych

i organów konsularnych (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej);

- w sprawach nadrzędności i podległości organizacyjnej pomiędzy organami

państwowymi a innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi;

- w sprawach nadrzędności i podległości służbowej pomiędzy pracownikami organów

państwowych a innych państwowych jednostek organizacyjnych;

KPA nie narusza szczególnych uprawnień wynikających z immunitetów dyplomatycznych
i konsularnych oraz umów i zwyczajów międzynarodowych..

Terminy używane w KPA maja inne znaczenie w postępowaniu administracyjnym a inne
w prawie administracyjnym i tak na przykład: w KPA minister to kierownik urzędu centralnego, a samorządowe kolegium odwoławcze to państwowa jednostką organizacyjna, chociaż w nazwie występuje wyraz „samorząd”.

Organy uprawnione do prowadzenia postępowania administracyjnego

Zasady postępowania administracyjnego

Ø      Zasady to pewne reguły, dyrektywy o podstawowym znaczeniu, które odnoszą się do całego postępowania.;

Ø      Maja taka sama moc prawną jak pozostałe przepisy KPA;

Ø      Naruszenie zasady może spowodować uchylenie, zmianę lub stwierdzenie nieważności decyzji;

Ø      Zasady pełnią role dyrektyw interpretacyjnych;

Ø      Zasady zostały ujęte w odrębnym rozdziale KPA (art. 6 – 16);

Ø      Zasady znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie chociażby posiłkowo stosuje się przepisy KPA np. ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;

Zasada praworządności.

§         organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa
i w granicach przez to prawo zakreślonych;

§         organy administracji publicznej w sferę życia obywatela w sposób władczy (nakazy i zakazy) mogą ingerować jedynie wówczas, jeżeli przepis prawa tak stanowi;

§         jeżeli przepis prawa nie reguluje określonej dziedziny ingerencja administracji jest bezprawna;

§         do administracji nie ma zastosowania reguły „co nie jest zabronione –
jest dozwolone”;

§         zasad praworządności kierowana jest przede wszystkim do organów administracji, ponieważ administracja dysponuje środkami przymusu państwowego;

Zasada prawdy obiektywnej

ü      organ prowadzący postępowanie ma dążyć do ustalenia stanu faktycznego tak,
jak się on miał w momencie zdarzenia prawnego lub zdarzenia faktycznego i ma
w tym celu podjąć wszelkie niezbędne kroki;

ü      do ustalenia tej prawdy służą środki dowodowe – dowód z dokumentu, dowód ze świadków itp.;

ü      obecnie ustalenie prawdy nie jest utrudnione z uwagi na to, że w prawie administracyjnym obowiązuje zasada pisemności (utrwalanie wszelkich czynności dowodowych w formie pisemnej);

Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego (grupowego) oraz słusznego interesu obywatela (indywidualnego) (z artykułu 7)

o       organ prowadzący postępowanie ma obowiązek ustawowy sprawdzić, ustalić,
czy nie dochodzi do kolizji powyższych interesów;

o       zasada ta ma duże znaczenie praktyczne;

o       zasada ta jest natury politycznej – należy uwzględnić interes grupowy, ale zwrócić uwagę, aby w danej sytuacji nie uszczuplić niesłusznie interesu obywatela;

o       wg orzecznictwa NSA organ administracji publicznej ma obowiązek uwzględniać interes indywidualny aż do granic kolizji z interesem społecznym, a w przypadku kolizji – pierwszeństwo ma interes społeczny;

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (z artykułu 8)

¨      organ prowadzący postępowanie ma je prowadzić tak, aby obywatel niezadowolony z rozstrzygnięcia nie mógł zarzucić organowi stronniczości (np. przekupstwa);

¨      organ informuje uczestników postępowania o planowanych czynnościach procesowych oraz o tym, że mogą brać w tym udział, wyjaśnia również przesłanki
i motywy, którymi kierował się wydając rozstrzygnięcie lub decyzję odmowną;

¨      decyzja, w której nakłada się na strony obowiązek musi być starannie uzasadniona, aby strona nie miała możliwości zarzucenia niedbalstwa lub stronniczości organowi;

Zasada pogłębiania świadomości i kultury prawnej obywateli (z artykułu 8)

Ä     organy gminy mają obowiązek prowadzić zbiory aktów prawa powszechnie obowiązującego na terenie kraju, a także obowiązującego na terenie gminy
i bezpłatnie udostępniać je obywatelom;

Ä     przepisy prawa miejscowego muszą być starannie opublikowane, by w szczególnie dotkliwych sprawach niezwłocznie docierały do obywateli (np. obwieszczenie);

Zasada udzielania informacji (pomocy prawnej) stronom oraz innym uczestnikom postępowania (artykuł 9)

ª     postępowanie administracyjne jest postępowaniem inkwizycyjnym – organ procesowy skupia w swoim reku wszystkie bądź znakomita większość funkcji procesowych;

ª     organ wszczyna postępowanie, prowadzi to postępowanie (organ śledczy), udziela informacji (organ obrończy), wydaje rozstrzygnięcie (organ sądzący), wszczyna egzekucję, gdy na strony nałożono obowiązek, a strona go dobrowolnie nie wykonuje (organ wykonawczy);

ª     organ prowadzący postępowanie ma obowiązek informować uczestników o faktach
i okolicznościach mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,
o przysługujących im prawach i wynikających obowiązkach oraz o skutkach owych praw i obowiązków;

ª     organ czuwa nad tym, by nikt z powodu nieznajomości prawa nie poniósł z tego powodu szkody;

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym (artykuł 10)

F     organ ma obowiązek informować stronę o dokonywanych czynnościach procesowych, o tym, że strona może być obecna przy czynności oraz o tym, że może się ustosunkować do tyj czynności, a tym samym gwarantuje stronie czynny udział
w każdym stadium postępowania i prawo wypowiedzi strony w każdym stadium;

F     zaświadczenie o dokonywanej czynności procesowej powinno być wysłane z takim wyprzedzeniem, aby do rąk adresata trafiło na minimum 7 dni przed planowanym terminem czynności (art. 92 KPA);

F     czynny udział strony jest jej prawem, a nie obowiązkiem – jeżeli strona nie bierze udziału w postępowaniu, o tylko z tego powodu nie można wydać niekorzystnej decyzji;

F     jeżeli organ zakończy postępowanie wyjaśniające, to ma obowiązek poinformować
o tym stronę, pouczyć o prawie do przejrzenia akt i złożenia ewentualnych wniosków dowodowych;

F     od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu organ może odstąpić, gdy sprawa jest niecierpiąca zwłoki, ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego lub ze względu na możliwość zaistnienia poważnej szkody materialnej, ale uzasadnienie nie przestrzegania tej zasady musi być podane w drodze pisemnej adnotacji do akt;

Zasada przekonywania

▫       organ ma obowiązek przekonać stronę aby zechciała dobrowolnie wykonać nałożony obowiązek bez stosowania środków przymusu, a jeżeli obywatel nie chce owego obowiązku spełnić – organ ma prawo wszcząć postępowanie egzekucyjne na koszt zobowiązanego;

▫       organ ma obowiązek wyjaśnić stronom zasadność przesłanek;

Zasada szybkości i prostoty postępowania

®    organ ma działać wnikliwie i szybko posługując się najprostszymi środkami;

®    organ nie powinien prowadzić postępowania wyjaśniającego, jeżeli rozstrzygnięcie może wydąć na podstawie zabezpieczonych materiałów;

®    jeżeli czynności procesowej czy też innej urząd nie może dokonać szybciej w trybie urzędowym tok ten czynności nie powinien obciążać stron;

®    organ  powinien rozwiązać sprawę niezwłocznie o ile sprawa nie wymaga zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień;

®    szybkość postępowania uregulowana jest terminami załatwiania spraw;

Zasada nakłaniania do ugody stron, które mają sporne interesy w sprawie (artykuł 13)

§  organ ma obowiązek podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody,
po to by uniknąć przewlekłości postępowania oraz uniknąć posądzenia organu
o stronniczość (np. przekupstwo);

Zasada pisemności (artykuł 14)

◊       sprawy załatwia się w formie pisemnej;

◊       wszystkie decyzje i rozstrzygnięcia muszą być doręczone na piśmie;

◊       fakty i okoliczności mające istotne znaczenie dla sprawy musza być utrwalone
w formie pisemnej;

◊       formy pisemnej nie można zastąpić innymi formami utrwalania czynności;

◊       od zasady pisemności możliwe jest odstępstwo ze względu na ważny interes stron, można wtedy załatwić sprawę ustnie, lecz przyczyny odstąpienia od zasady pisemności muszą być utrwalone formie protokołu lub adnotacji urzędowej, którą podpisuje również strona;

Zasada dwuinstancyjności

²     postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne – od każdej decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji służy odwołanie do instancji drugiej (organu odwoławczego);

²     instancyjność jest z reguły powiązana z hierarchicznym podporządkowaniem;

²     odwołanie wnosi się do organu niezwiązanego bezpośrednio ze sprawą;

²     w przypadku wniosku odwołanie wnosi się do tego samego organu (osoby),
który zaskarżoną decyzję wydał;

²     od zasady dwuinstancyjności są wyjątki – jeżeli decyzję w I instancji wyda SKO lub właściwy w sprawie minister, to od tej decyzji odwołanie nie służy, przepisy KPA przewidziały w takim wypadku środek quasi – odwoławczy tzw. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 § 3)

Zasada trwałości decyzji ostatecznych

û       decyzje, od których nie służy odwołanie stają się decyzjami ostatecznymi i podlegają wykonaniu;

û       decyzja staje się ostateczna z dwóch przyczyn – strona wyczerpała środki zaskarżenia i decyzja się ostała albo strona nie skorzystała z odwołania w określonym terminie
(14 dni);

û       decyzji takiej nie można wzruszyć zwykłymi środkami zaskarżenia,
a nadzwyczajnymi – tylko, jeżeli przepisy prawa tak stanowią;

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnej

        decyzje mogą być zaskarżone do sadów administracyjnych z powodu ich niezgodności z prawem;

        sąd nie bada poprawności rozstrzygnięcia, tylko czy zostało wydane zgodnie
z przepisami prawa materialnego i procesowego;

        sady sprawują kontrole, a nie nadzór, więc nie mogą ingerować w działanie organu;

Zasada prawomocności decyzji administracyjnych.

»        prawomocnymi są tylko takie decyzje, na które nie służy skarga do Sądu Administracyjnego;

...