2
Akademia Techniczno-Rolnicza
w Bydgoszczy
PRACA DYPLOMOWA
NARODOWE FUNDUSZE INWESTYCYJNE
Praca dyplomowa napisana Wykonał:
pod kierunkiem KrystianBartkowski
dr Zdzisława Jaskulskiego
Panu
dr Zdzisławowi Jaskulskiemu
za pomoc i cenne wskazówki
- dziękuję
WSTĘP
CEL PRACY
ROZDZIAŁ I. Narodowe Fundusze Inwestycyjne w Programie Powszechnej Prywatyzacji...... .....
1.1. Program Powszechnej Prywatyzacji
1.1.1. Etapy Programu Powszechnej Prywatyzacji
1.2. Tworzenie Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
1.2.1. Rodzaje i funkcje funduszy inwestycyjnych
1.2.2. Narodowe Fundusze Inwestycyjne
1.3. Papiery wartościowe emitowane w ramach Programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
1.3.1. Wydawanie Świadectw Udziałowych i osoby uprawnione do ich otrzymania.
1.3.2. Zasady obrotu Powszechnymi Świadectwami Udziałowymi.
1.3.3 Dematerializacja Świadectw Udziałowych
1.3.4. Zamiana Powszechnych Świadectw Udziałowych na akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
Rozdział II. Charakter organizacyjny Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
2.1.Walne zgromadzenie
2.2.Rada Nadzorcza
2.3.Zarząd
2.4.Firmy zarządzające majątkiem Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
2.5. Skład osobowy rad nadzorczych i zarządów Narodowych Funduszy
Inwestycyjnych oraz ich Firm Zarządzających.
Rozdział III. Zarządzanie spółkami portfelowymi przez Narodowe Fundusze Inwestycyjne
3.1. Strategie Narodowych Funduszy Inwestycyjnych
3.1.1. Zasady zarządzania poszczególnymi częściami portfela inwestycyjnego Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
3.2. Narodowe Fundusze Inwestycyjne w ocenie zachodnich banków inwestycyjnych
Zakończenie
Spis tabel
Spis rysunków
Literatura
Wraz z przemianami ustrojowymi w Polsce koniecznością stało się dokonanie gruntownych przeobrażeń w gospodarce. Wolny rynek i konkurencja narzuciły konieczność zmian, szczególnie w przedsiębiorstwach państwowych, które bazują na przestarzałych technologiach i zarządzane są w sposób dalece odbiegających od metod powszechnie stosowanych w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej. Wydaje się, że najlepszym sposobem uzdrowienia tej sytuacji jest prywatyzacja. Przedmiotem niniejszej pracy jest przedstawienie jednej z możliwych dróg prywatyzacji, jaką jest Program Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
W pracy obok Ustawy o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych i ich prywatyzacji korzystano z dostępnej literatury oraz publikacji zamieszczonych w czasopismach. Głównym źródłem były miniprospekty emisyjne Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
W pracy zastosowano metodę opisu uzupełnioną zestawieniami tabelarycznymi i rysunkami, metodę analizy literatury i źródeł wtórnych oraz podstawowe wskaźniki ekonomiczne.
Praca składa się z trzech rozdziałów, które poruszają różnorodne kwestie związane z funkcjonowaniem Programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
Rozdział pierwszy zawiera charakterystykę Programu Powszechnej Prywatyzacji, jego etapy oraz zasady tworzenia Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. W rozdziale tym przedstawiono również papiery wartościowe emitowane w ramach Programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, proces ich dematerializacji i zamianę na akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
W rozdziale drugim przedstawiono charakter organizacyjny Narodowych Funduszy Inwestycyjnych oraz skład osobowy ich Rad Nadzorczych i Zarządów, a także funkcjonowanie Firm Zarządzających, procedurę ich wyboru, sposoby wynagradzania oraz warunki umowy.
Rozdział trzeci zawiera strategię Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, zasady zarządzania poszczególnymi częściami portfela inwestycyjnego oraz zarządzanie zasobami finansowymi. Ponadto przedstawiono ocenę wystawioną przez zachodnie instytucje Narodowym Funduszom Inwestycyjnym.
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie zasad funkcjonowania Narodowych Funduszy Inwestycyjnych oraz strategii wybranych Funduszy.
Projekt Programu Powszechnej Prywatyzacji został opracowany przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych oraz kilka polskich i zagranicznych firm doradczych w oparciu o koncepcje powszechnego rozdawnictwa J. Lewandowskiego i J. Szomburga z 1988r. oraz koncepcji holdingów M. Świecickiego [1].
Przy powstaniu Programu Powszechnej Prywatyzacji wystąpiły trudności, które opóźniły wprowadzenie tego programu w życie a także znacznie pogorszyły sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw, które miały uczestniczyć w Programie Powszechnej Prywatyzacji.
W 1989 roku powstała pierwsza wersja Programu Powszechnej Prywatyzacji sformułowana przez J. Lewandowskiego i J. Szomburga. Po uchwaleniu 13 lipca 1990r. Ustawy o Prywatyzacji Przedsiębiorstw Państwowych postanowiono opracować projekt Programu Powszechnej Prywatyzacji i poddać go pod obrady parlamentu w niedługim czasie.
Rok później zastanawiano się nad słusznością wprowadzenia tego projektu w życie pomimo tego, iż polski projekt uznany został za wzorcowy w porównaniu z innymi. Dyskusje nad projektem trwały rok.
W sierpniu 1992 roku premier rządu H. Suchocka skierowała projekt prywatyzacji masowej do Sejmu. Dopiero 30 kwietnia 1993 roku projekt Powszechnej Prywatyzacji pod nazwą Ustawa o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych i ich prywatyzacji został uchwalony przez Sejm.
W rok później premier nowopowstałego rządu W. Pawlak zawiesił decyzję poprzedniego rządu dotyczącą powołania 12 członków Komisji Selekcyjnej, która miała wyłonić skład Rad Nadzorczych Funduszy i powołał 12 nowych członków. Nastąpiło spowolnienie procesu prywatyzacyjnego na co złożyło się między innymi nie podpisanie przez
premiera trzeciej transzy (listy) przedsiębiorstw przeznaczonych do programu prywatyzacji masowej, a także skład Rad Nadzorczych Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, których powołanie jest niezbędne do zarejestrowania Funduszy jako spółek akcyjnych.
Od podpisu premiera zależał także los pożyczek, jakie Bank Światowy miał udzielić 200 przedsiębiorstwom, które złożyły na nie zapotrzebowanie.
Na przełomie października i listopada premier podpisał rozporządzenie Rady Ministrów, do którego dołączony został wykaz trzeciej transzy przedsiębiorstw i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa włączonych do programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych i lista członków Rad Nadzorczych . Pozwoliło to na rozpoczęcie procesu ich rejestracji jako spółek akcyjnych oraz wszczęcie negocjacji z konsorcjami, które będą zarządzać Funduszami, w celu podpisania odpowiednich umów. Od tego momentu Ministerstwo Przekształceń Własnościowych mogło przystąpić do przedstawienia szczegółowego harmonogramu wdrażania Programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
W grudniu 1994 roku minister przekształceń własnościowych podpisał akty notarialne powołujące 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. Po załatwieniu dalszych formalności 22 listopada 1995 roku rozpoczęto wydawanie Świadectw Udziałowych czyli prawie z ponad rocznym opóźnieniem niż to przewidywał harmonogram prywatyzacji masowej opracowany przez rząd H. Suchockiej [2].
Trudności w uchwaleniu podstaw prawnych Programu Powszechnej Prywatyzacji spowodowały konsekwencje, z których jedną z ważniejszych było pogorszenie się sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw uczestniczących w tym programie. Wydłużający się czas oczekiwania na rozpoczęcie realizacji tego programu zmusiło wiele przedsiębiorstw do wycofania się i realizacji własnej drogi prywatyzacji. Pogorszenie kondycji przedsiębiorstw i dezorganizacja pracy spowodowały ich niezdolność do spełnienia wymagań jakie stawiał przed nimi Program Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
Mimo tych wszystkich problemów program doczekał się realizacji. Sama idea tego programu uważana jest za słuszną: stworzenie nowego mechanizmu prywatyzacji, który przyspieszy i rozszerzy jej zakres.
Program Powszechnej Prywatyzacji obejmuje trzy etapy w zakresie zmian strukturalno-kapitałowych majątku produkcyjnego przedsiębiorstw państwowych: etap przygotowawczy, etap organizacyjny i etap prywatyzacyjny.
Etap przygotowawczy obejmuje komercjalizację przedsiębiorstw państwowych i przekształcenie ich w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa.
Przedsiębiorstwa państwowe przeznaczone do przekształceń wyznaczyła Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 24.09.1993 roku w sprawie określenia jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz przedsiębiorstw państwowych, które zostaną przekształcone w spółki, w celu wniesienia ich akcji lub udziałów do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. Dla usprawnienia procesu selekcji przedsiębiorstw ustawa przewiduje następujący tryb włączania przedsiębiorstw do Programu :
- Minister Przekształceń Własnościowych informuje przedsiębiorstwo o zamiarze włączenia go do Programu
- Radzie Pracowniczej i Dyrekcji przedsiębiorstwa przysługuje prawo do zgłoszenia umotywowanego sprzeciwu w ciągu 45 dni od dnia zawiadomienia. Niezgłoszenie takiego sprzeciwu w wymaganym czasie będzie uważane za wyrażenie zgody na włączenie przedsiębiorstwa do Programu
- Ostateczną listę przedsiębiorstw wybranych do Programu określa Rada Ministrów [3].
Kolejny etap, etap organizacyjny ma na celu tworzenie NFI w formie spółek akcyjnych, w których jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa.
Skarb Państwa wniósł do utworzonych Funduszy 60% akcji każdej z 512 jednoosobowych spółek Skarbu Państwa. Akcje te w wysokości 33% każdej spółki otrzymał jeden z 15 Funduszy, tak zwany pakiet wiodący. Ta wielkość pakietu akcji wybranej spółki daje Funduszowi pakiet kontrolny. 27% akcji każdej ze spółek w mniej więcej równych częściach (po około 1,9%) otrzymały pozostałe Fundusze. 40% akcji jednoosobowej spółki Skarbu Państwa zostało podzielone na dwa pakiety akcji. Pakiet do 15% został przeznaczony do nieodpłatnego przekazania zatrudnionym w przedsiębiorstwie państwowym przekształconym w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w dniu wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych. Z pakietu 40% akcji przewidziano także 15% akcji dla rybaków oraz rolników indywidualnych dostarczających na podstawie umowy surowce dla przekształcanego przedsiębiorstwa, pod warunkiem, że pozostali oni w stosunkach umownych z przedsiębiorstwem nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata przed wpisaniem spółki do rejestru handlowego.
Powyższe zasady podziału akcji spółki oznaczają, że w skrajnym przypadku w niektórych spółkach Skarb Państwa po dokonanym podziale akcji może zachować na własność nie więcej niż 10% akcji.
Pakiet akcji spółki, której właścicielem zostanie Skarb Państwa ma być wykorzystany na:
- zasilenie systemu ubezpieczeń społecznych
- uzupełnienie rekompensaty dla osób uprawnionych do otrzymania świadectw rekompensacyjnych (pracownicy sfery budżetowej oraz emeryci i renciści)
Podział pakietu pracowniczego akcji odbywa się zgodnie z zasadami właściwego w tym zakresie regulaminu podziału akcji sporządzonego przez zarząd spółki. W przypadku nieuchwalenia takiego regulaminu akcje pracownicze dzielone są w różnej liczbie dla każdego uprawnionego.
Druga część etapu organizacyjnego obejmuje emisję przez Skarb Państwa świadectw udziałowych oraz udostępnienie tych świadectw za ustaloną opłatą manipulacyjną wszystkim uprawnionym obywatelom w kraju.
W etapie prywatyzacyjnym następuje dopuszczenie akcji Narodowych Funduszy Inwestycyjnych do publicznego obrotu papierami wartościowymi. Następuje wymiana świadectw udziałowych na akcje tych Funduszy. Każde świadectwo udziałowe jest wymieniane na jednakową liczbę akcji w każdym z Funduszy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Skarbu Państwa za jedno świadectwo udziałowe otrzymać będzie można po jednej akcji każdego z Narodowych Funduszy Inwestycyjnych wyznaczonych do tej wymiany [4].
Wymianą objęte są wszystkie akcje Funduszy z wyjątkiem pakietu 15 %, który jest zarezerwowany na cele związane ze sfinansowaniem wynagrodzenia Firmy Zarządzającej danym Funduszem.
Po wymianie Powszechnych Świadectw Udziałowych na akcje Funduszy następuje rozszerzenie zakresu podmiotowego uczestników Funduszu. Jeśli wszystkie Powszechne Świadectwa Udziałowe nie zostaną wymienione w ustalonym terminie na przypadające na nie akcje Funduszy, to część nie wymieniona zostanie umorzona [3].
Fundusze inwestycyjne opierają się na koncepcji połączenia środków finansowych przez inwestorów indywidualnych w celu ich wspólnego inwestowania na rynku kapitałowym. Fundusze inwestycyjne odgrywają ogromną rolę na rynkach kapitałowych krajów wysoko rozwiniętych.
Zasadniczy podział tych funduszy przebiega według kryterium ich organizacji na :
- fundusze otwarte;
- fundusze zamknięte.
Fundusze otwarte mają zmienną liczbę uczestników. Uczestnicy funduszu tego typu wykupują dowolną liczbę jednostek uczestnictwa, którą kreuje bieżący popyt. Jednostki uczestnictwa w funduszu są niezbywalne i mogą być tylko umarzane. Umorzenie jednostek może być całkowite - oznaczające wycofanie się inwestora z funduszu, bądź jedynie częściowe - powodujące zmniejszenie zaangażowania kapitałowego uczestnika funduszu. Otwarte fundusze inwestycyjne są dominującym typem przede wszystkim na rynkach europejskich. Są to spółki akcyjne, których przedmiotem działalności jest zarządzanie pakietami papierów wartościowych.
Fundusze zamknięte są funduszami, w których liczba jednostek uczestnictwa jest stała. Jednostki te nie mogą być umarzane na podstawie ich wykupu przez fundusz. Nabycie uczestnictwa w funduszu jest możliwe przez nabycie jednostek będących w obrocie, bądź nowo emitowanych. Jednostki uczestnictwa mają zazwyczaj postać akcji, gdyż najczęściej spotykaną formą organizacyjną funduszu zamkniętego jest spółka akcyjna. Jednostki uczestnictwa mogą też mieć formę certyfikatów depozytowych.
Indywidualni inwestorzy funduszu zamkniętego inwestują swój kapitał w fundusz, dokonując zakupu akcji lub certyfikatów w obrocie wtórnym na rynku giełdowym lub na rynku pozagiełdowym. W ten sam sposób następuje wycofanie zaangażowanego w fundusz kapitału. Zakup lub sprzedaż akcji lub certyfikatu stanowi podstawę do określenia ceny jednostki uczestnictwa w funduszu zgodnie z prawem popytu i podaży.
Możemy także rozróżnić rodzaje funduszy inwestycyjnych w zależności od tego co jest przedmiotem ich działalności inwestycyjnej :
- fundusze o charakterze akcyjnym ( posiadany kapitał inwestują w papiery wartościowe o zmiennym dochodzie, czyli przede wszystkim w akcje przedsiębiorstw i instytucji )
- fundusze o charakterze obligacyjnym ( lokują powierzony im kapitał w papiery wartościowe, o stałym dochodzie, czyli w różnego typu obligacje )
- fundusze mieszane, lokujące posiadany kapitał w różnego rodzaju papiery wartościowe, przede wszystkim w akcje i obligacje co zmniejsza ryzyko inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne mają na ogół albo charakter funduszy standardowych, to znaczy działających w wielu zakresach, albo funduszy specjalistycznych, które działalność swoją ograniczają tylko do określonych działów gospodarki.
Fundusze specjalistyczne mogą także prowadzić swoją działalność inwestycyjną tylko w zakresie pewnych segmentów rynku finansowego, zajmując się na przykład inwestowaniem w takie instrumenty finansowe, jak prawo zakupu lub sprzedaży papierów wartościowych na określonych warunkach bądź w określonym czasie po określonej cenie.
Na polskim rynku w chwili obecnej działają następujące fundusze nie mające charakteru Narodowych Funduszy Inwestycyjnych :
...
Konocia