CHOROBY NACZYNIOWE MÓZGU
Udar mózgu (ang. stroke) - jest to nagłe ogniskowe lub uogólnione zaburzenie czynności mózgu utrzymujące się powyżej 24 godzin lub prowadzące do śmierci wywołane jedynie przez przyczyny naczyniowe.Udar niedokrwienny mózgu - udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu. Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającym przepływem krwi przez dany obszar mózgu.Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności lub materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego.Do powstawania zatorów mózgowych przyczyniają się niektóre choroby serca (jak na przykład wady zastawek, ostry zawał serca, zaburzenia rytmu serca) - zator kardiogenny. Innym źródłem zatorów są zmiany miażdżycowe w innych tętnicach, ulegające fragmentacji i przemieszczeniu do tętnic mózgowych - zator wewnątrztętniczy. W pewnych okolicznościach może dochodzić do przedostania się materiału zatorowego z układu żylnego (kończyn dolnych lub miednicy małej) - zator paradoksalny.Do udaru niedokrwiennego może także doprowadzić gwałtowny uogólniony spadek przepływu krwi przez naczynia (przy spadku ciśnienia krwi lub nasilonych zaburzeniach rytmu serca), który w połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych powoduje niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tym rejonie.Inne rzadkie przyczyny udaru mózgu to:
· Zaburzenia krzepnięcia
· Choroby krwi
· Zmiany zapalne naczyń
· Uszkodzenie ściany tętnic (rozwarstwienie): pourazowe lub samoistne
· Zakrzep zatok żylnych mózgu i żył mózgowych
Udar krwotoczny mózgu, czyli krwotok mózgowy - udar spowodowany przedostaniem się krwi poza naczynie mózgowe. W konsekwencji doprowadza do niszczenia tkanki przez wynaczynioną krew. Najczęściej dochodzi do niego wskutek pęknięcia drobnych tętnic mózgowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego. Inną przyczyną mogą być nieprawidłowości naczyń (tak zwane malformacje naczyniowe, naczyniaki).Krwotok podpajęczynówkowy (podpajęczy) - krwotok do przestrzeni płynowych otaczjących mózg. Najczęściej jest spowodowany pęknięciem tętniaka, czyli nieprawidłowego poszerzenia dużych tętnic przebiegających na podstawie i powierzchni mózgu. W zależności od umiejscowienia tętniaka może z nim współistnieć krwotok mózgowy.Typy udarów:
· Niedokrwienne (ok.80%)
o Spowodowane zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych (ok.30%)
o Spowodowane zmianami w małych tętnicach mózgowych (ok.20%)
o Spowodowane zatorem (ok.30%)
· Krwotoczne (ok.20%)
o Krwotoki śrómózgowe (ok.15%)
o Krwotoki podpajęczynówkowe (ok.5%)
Ze względu na przebieg kliniczny niedokrwienia mózgu (czas trwania objawów) wyróżniono:
· Przejściowy atak niedokrwienny (ang. TIA, Transient Ischemic Attack) - objawy ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń czynności mózgu trwające poniżej 24 godzin.
· Udar niedokrwienny z objawami odwracalnymi (ang. RIND, Reversible Ischemic Neurological Deficit) - objawy zaburzeń czynności mózgu trwające powyżej 24 godzin, wycofujące się przed upływem 21 dni.
· Dokonany udar niedokrwienny - objawy trwałego zaburzenia funkcji mózgu.
· Udar postępujący - narastające objawy zaburzeń funkcji mózgu spowodowane przyczynami naczyniowymi.
Inne pojęcia:Zaniewidzenie jednooczne (łac. amaurosis fugax, ang. Transient Monocular Blindness, TMB) - objawy zaburzeń widzenia w jednym oku spowodowane najczęściej materiałem zatorowym przemieszczającym się przez tętnicę środkową siatkówki. Źródłem tego materiału są najczęściej zmiany miażdżycowe w tętnicy szyjnej (wewnętrznej lub wspólnej). Objawy niedokrwienia siatkówki są uznane za równoważne z niedokrwieniem mózgu, to znaczy, że TMB traktowane jest klinicznie jak TIA.Niedowład - osłabienie siły mięśni. Może dotyczyć różnych grup mięśni w zależności od miejsca uszkodzenia mózgu.Porażenie - całkowity brak możliwości poruszania daną grupą mięśni.W udarze najczęściej występuje niedowład lub porażenie mięśni twarzy i kończyn po jednej stronie ciała - typowo po stronie przeciwnej niż lokalizacja udaru.Afazja - zaburzenia funkcji mowy spowodowane uszkodzeniem ośrodków mowy w mózgu. Może objawiać się zaburzeniami rozumienia mowy, niemożnością przypominania sobie słów (np. nazw przedmiotów), kłopotami w prawidłowym wypowiadaniu słów i zdań lub kombinacją wymienionych. Towarzyszyć jej mogą trudności w czytaniu, pisaniu oraz liczeniu. Afazja występuje przy uszkodzeniu tak zwanej dominującej półkuli mózgu. W przypadku ludzi praworęcznych jest nią półkula lewa.
Objawy udaru mózguNajczęstszymi objawami udaru mózgu jest nagłe wystąpienie:
· niedowładu lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała
· "znieczulenia" twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała
· zaburzeń mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się
· zaburzeń widzenia w jednym lub obu oczach
· zaburzeń chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy
· silnego bólu głowy bez znanej przyczyny
Objawy udaru zależą od umiejscowienia uszkodzenia w mózgu oraz od jego rozległości. Dlatego u poszczególnych osób objawy mogą się różnić. Udar mózgu często jest niebolesny.
3
pioorko