zagadnienia zebrane.doc

Temat 2- Rafael (Boundaries...) : podziały nurtów (radykalny itd - dokładnie, różnica, argumenty krytyczne, metody, nazwiska)

Podział nurtów, główne nazwiska teologii feministycznej

"Pierwsza Fala": Prekursorki - XIX wiek, Annie Besant, Francis Swiney

- feminizm religijny – aspekty kobiecości w chrześcijaństwie, rola macierzyństwa

"Druga Fala": lata '60, początek lat '70 XX wieku - Kate Millet

- duchowość feministyczna – Bóg-mężczyzna, a nierówność seksualno-polityczna

1. teologia feministyczna (reformist-biblical) - reprezentuje sobą egalitarną wizję społeczeństwa; dążą do przekształcenia istniejącej antropologii religijnej (Rafael)

2. teologia (radical-pagan) - bóg jest kobietą; trzeba stworzyć nową, odrębną od tradycyjnych zachodnich, religię, kult boginii, wicca itd

3 - Johnson - kontekst kulturowy, historia (Maryja, rola kobiet, życie codzienn, metody pracy z tekstami -1, hermeneutyki, 3 światy, mozaika 13 scen, podstawa wyróżnienia scen, co się składa na mozaikę, scena zwiastowania - na co wskazuje)

Trzy plany tekstu biblijnego:

Johnson wskazuje na trzy płaszczyzny interpretacji tekstu biblijnego na modłę feministyczną:

- za tekstem (behind): rzeczywista sytuacja historyczna

- w tekście (in): dosłowna treść tekstu

- przed tekstem (ahead): możliwe interpretacje tekstu, jego 'potencjał wyzwalający' (w tym przypadku dla kobiet)

4 - Starhawk - 3 cechy bogini, relacja do ciała, świata, ciało, etyka wiedźmowska, el.niepsychologiczne, podziały ja + struktury mózgu, polemika, argumenty krytyczne, krytyka religii abrahamowych

Trzy poziomy Ja w Witchcraft

Młodsze Ja - podświadomość, która bezpośrednio doświadcza świata; koncepcja podobna do 'id', z tym że historycznie sporo wcześniejsza

Mówiące Ja - świadomość; nadaje doświadczeniom strukturę, nazywa je

Ja Głębokie lub Ja Boskie - raj, bez czasu, bez przestrzeni, najgłębszy, postrzegany jako zarazem kobiecy i męski, poziom naszej wiedzy

4 aspekty symbolu bogini

Poprzez afirmację kobiecości, symbol Bogini wiąże się ze zmianą myślenia o kobiecości w obrębie czterech obszarów:

1. Przełamanie patriarchalnego stereotypu o bezużyteczności kobiet i ich niższości względem mężczyzn

2. Afirmacja kobiecego ciała i wyrażonego w nim cyklu życia. Nadanie dawniej negatywnemu spostrzeganiu kobiet jako bardziej przywiązanych do cielesności (tzw. mizogonizm - w micie o Ewie) pozytywnego wydźwięku. Również, przełamanie mitu o byciu 'nieczystą' przez kobietę w okresie menstruacji, który równie dobrze można interpretować jako błogosławieństwo, jako streszczenie cyklu życia i śmierci.

3. Uczestnictwo w rytuałach ku czci Bogini i nacisk na pozytywną ocenę swojej woli (vel. pragnień, dążeń, ...). Uczestnictwo w rytuałach ma zapewniać tym kobietom powodzenie w swoich przedsięwzięciach, jeśli tylko będą tego pragnąć. Kobieta jest więc zachęcana do poznania i realizowania swojej woli.

4. Dążenie do ponownego opisania więzi między kobietami oraz ponownego odkrycia kobiecego dziedzictwa. W kulturze Zachodu brak na przykład opisu więzi matki z córką.

Christ - znaczenia symboliki boginicznej, 4 podstawowe obszary, nastrój, motywacja,

Nastrój i Motywacja

Są to dwa produkty religii, obecne w osobach będących członkami danej kultury.

Nastrój to postawy psychologiczne wytwarzane w ludziach.

Motywacja kształtuje się pośrednio, przez nastrój, i sprawia, że ludzie realizują symboliczny porządek zawarty w religii.

(podziałkę tę podał jako pierwszy Clifford Greetz).

Dla każdego z czterech wymienionych wcześniej obszarów kultu Bogini można podać Nastrój i Motywacje, z którymi się wiążą:

1. Nastrój: Afirmacja kobiecej mocy

  Motywacja: Wiara we własne siły i w moc innych kobiet w rodzinie i w społeczeństwie

2. Nastrój: Afirmacja kobiecego ciała i jego cyklów starzenia się i śmierci

    Motywacja: Obalenie kulturowego tabu związanego z menstruacją

3. Nastrój: Afirmacja własnej woli u kobiet

    Motywacja: Współpraca woli swojej z cudzymi

4. Nastrój: Celebrowanie więzi matka-córka

   Motywacja: Docenienie dziedzictwa pozostawionego córce przez matkę i zniesienie podstawowej w patriarchacie lojalności córki i matki wobec ojca

5 - Freud (bez Appiganesi czy whatever):
     jak charakteryzowana jest kobiecość, jak postępuje rozwój, różnice (kompleks kastracji, edypa), zazdrość o penis, matka falliczna, wyniki rozwoju

Kobiecość wg Freuda

-        charakteryzowana jest przez brak.

-        faworyzuje cele pasywne (męskość- aktywne), ale: u człowieka występuje biseksualizm (androginia) – rozumiany jako kobiecość i męskość w psychice, a niekoniecznie pociąg do obu płci

-        tłumi agresję, stąd masochizm jest kobiecy,

-        cechy charakteru kobiety: mniej świadomości prawa, mniejsza skłonność do poddawania się „wielkim koniecznościom życiowym”, w decyzjach – większe znaczenie intuicji i emocji, ogólnie poziom tego co moralne jest dużo niższy niż u mężczyzn, duża doza narcyzmu, próżność wobec ciała (skutek zazdrości o penisa), wstyd (chęć ukrycia „defektu genitalnego”), małe zainteresowania społeczne, i słabsze zdolności sublimowania popędów,

-        potrzeba bycia kochaną, a nie kochania (narcyzm)

Główną charakterystyką kobiecości jest negacja - oparcie się na braku penisa.

Dziewczynki na początku za centrum swojego seksualnego świata uważają łechtaczkę - żeński odpowiednik penisa. Z czasem jednak dziewczynki dostrzegają brak członka, który upokarza je, porzucają więc tą czynność. Wtedy wchodzą w fazę kompleksu Edypa - odchodzą od matki, obarczonej winą za brak członka.

W tym momencie pojawiają się trzy linie rozwoju dziewczynki:

1. Odwrócenie się od seksualności i matki, wytworzenie pasywnej postawy wobec świata, pragnienie członka przeniesione na pragnienie lalki-dziecka, a potem dziecka.

2. Bunt i uparte zaprzeczanie brakowi członka. Może prowadzić do kompleksu męskości i homoseksualizmu.

3. Najbardziej męskie pragnienie dziewczynki (posiadanie członka) stanowi podstawę do wytworzenia najbardziej kobiecego (posiadania dziecka jako symbolicznego członka).

W okresie dojrzewania centrum seksualności staje się pochwa, zaś mężczyzna pełni rolę 'dodatku do penisa'.

Różnice płciowe wg Freuda

W swoim rozwoju dziewczyna napotyka dwa zadania, których nie muszą wypełniać chłopcy: (1) zastąpienie stymulacji łechtaczki stymulacją pochwy oraz (2) porzucenie preedypalnego związku z matką na rzecz związku z ojcem. Ich pomyślne wykonanie umożliwia dziewczynkom przejście z fazy męskiej do fazy kobiecej.

Różnie przeżywany jest kompleks kastracji. Dziewczynki obwiniają matkę za to, że nie mają penisa i nigdy jej tego nie wybaczają (rodzi to zazdrość o penisa), a chłopcy dostrzegają ważkość tej części ciała (lęk kastracyjny).

Różnie przebiega też przez to kompleks Edypa: chłopiec pożąda matki i pragnie pozbyć się rywala, ojca. Dziewczynka pod wpływem zazdrości o członek porzuca więź z matką i tworzy więź z ojcem w nadziei na otrzymanie od niego 'prezentu' - dziecka symbolizującego penis. Kolejną wynikającą z tego różnicą jest wpływ kompleksu Edypa na rozwój dziecka: dla dziewczynek jest stymulujący (umożliwia rozwój), dla chłopców zaś hamujący (nie muszą radzić sobie z dodatkowymi zadaniami rozwojowymi).

Dla kobiet bardziej typowy niż dla mężczyzn jest narcyzm (oznacza to większą potrzebę bycia kochanym niż obdarowywania miłością) oraz występuje mniejsza zdolność do sublimacji popędów niż u M.

Matka falliczna (Klein) jest jednocześnie matką kastrującą - dziecko płci męskiej obawia się jej totalnego wpływu. To wyobrażenie odnosi się do najwcześniejszej fazy rozwoju dziecka, kiedy jest ono ściśle zintegrowane z matką - w tym czasie, jak twierdzi Klein, dziecko posiada sadystyczne fantazje względem matki, projektuje na nią odczuwaną agresję, zaczyna się jej obawiać. Klein używa kategorii złej piersi, która skojarzona jest właśnie z penisem.

6 - Horney - polemika z Freudem, co nowego, kompleks męskości, zazdrość o penisa, różnice między K a M, konstrukty fantazmatyczne, fantazje pierwotne

Kobiecość wg Karen Horney

Dziewczynka zmienia swoje początkowe całkowicie kobiece nastawienie do ojca na identyfikację z nim. Nie dzieje się to jednak jak twierdził Freud w związku z kompleksem kastracyjnym, lecz poprzedza go. Istnieje bowiem biologiczna zasada heteroseksualnego przyciągania, która rodzi pierwotną fantazję o gwałcie. Aby obronić się przed tą fantazją, dziewczynka wkracza w 'męską fazę'. W związku z tym ma poczucie niższości, ale jest ono bezpieczniejsze niż poczucie winy w sytuacji domniemanego gwałtu.

Zasadniczą, podkreślaną różnicą między koncepcją kobiecości u Freuda a koncepcją tejże u Horney jest fakt, że dla Horney zazdrość o członek nie jest w żaden sposób manifestacją męskości małej dziewczynki.

Meski punkt widzenia – koncepcja Ferencziego – pobudka do aktu płciowego i jej znaczenia dla obu plci – pragnienie powrotu do lona matki; podczas okresu rywalizacji facet uzyskal przywilej rzeczywistego ponownego przenikniecia do maciy za pomoca członka. Kobieta bedac uprzednio podporzadkowana musiala się dostosowac (psychofizjologicznie) do tej syt. – uzyskując w zamian pewna kompensate ( fantazje, a przede wszystkim noszenie w sobie dziecka i uczestnictwo w jego szczesciu) Porod – jedyne źródło przyjemności dla kobiety niedostępne facetom. W tej koncepcji kobiecie brakuje jakiekolwiek bodzca do angazowania się w akt płciowy. – brak możliwości nawet czesciowego spełnienia. Spelnienie pierwotnej tęsknoty za pośrednictwem konwersji masochistycznej a częsciowo poprzez identyfikację z dzieckiem. – Oba to jednak tylko srodki kompensacyjne! Wg Ferencziego – podczas pierwotnego okresu konfliktu faceci obarczyli kobiety brzmieniem macierzystwa i jego konsekwencjam ALE: z biologicznego pkt widzenia kobieta dzieki maciezynstwu ma fizjologiczna przewage. – w nieświadomości meskiej znajduje to odbicie jako „zazdrość o macierzystwo” – b. silna. Objawia się ono w zazdrości o: porod, macierzyństwo, piersi i akt karmienia piersią.

Roznica miedzy kompleksem Edypa u Kobiet i Mezczyzn – u chłopców: matka jest obiektem seksualnym i zostaje odrzucona z powodu leku przed kastracja, a rola meska uzyskuje wsparcie w rozwoju i jest przesadnie wyeksponowane z/w na lek przed kastracja.  Dziewczynki – odrzucaja  ojca jako obiekt seksualny + zaprzeczaja swojej roli kobiecej.

We wcześniejszym okresie fantazje o byciu facetem powstaly w celu zabezpiecznia kobiety przed libidynalnymi pragnieniami związanymi z ojcem.  Fikcja męskości pozwolila dziewczynce uciec od roli kobiety obciążonej wina i lekiem. To prowadzi do poczucie niższości ( bo dziewczynka ocenia siebie przez pryzmat ambicji i wartości będących obcymi jej biol. Naturze)

Fantazje kastracyjne- są wtorne.

Deutsh -> kompleks męskości u kobiety gra wieksza role niż kobiecości u mężczyzn.

Horney – >Deutsh pomija fakt ze meska zazdrość jest w stanie ulec sublimacji latwiej niż dziewczeca ( i ta meska sublimacja jest sila napedowa prowadzaca do powstania wartości kulturowych)

Zazdrosc u kobiet ma znacznie mniejsza sile niż u facetow ale tez z mniejszym powodzeniem niwelowana.

     Deutsch - 3 cechy kobiecości (masochizm, pasywność...), relacja ojca i matki, triada masochistyczna

Według Deutsch, momentem wejścia w dziewczynki w kobiecość a chłopca w męskość jest odkrycie istnienia pochwy. Wskazuje jednak na to, że seksualność łechtaczkowa wcale nie zanika po jej odkryciu, ale zostaje wzbogacona o seksualność pochwową,

Wskazuje na komplementarność ról płciowych przyjmowanych w seksualności: kobiety są masochistyczne, uległe, a mężczyźni dominujący i władczy. Fallus jest z kolei wg Deutsch narządem, który dostarcza przyjemności obu płciom.

Z teorii niemal całkiem usunięty jest ojciec. Jego rolę pełni 'niezdarna łechtaczka', którą dziewczynka musi pokonać, by poznać kobiecość. Rola matki jest pojmowana biseksualnie - jej pierś jest przez Deutsch utożsamiana z fallusem. Stąd też wypływa wyjaśnienie homoseksualizmu przez Deutsch: jest to regresja do fazy idealnego związku z matką, a nie jak u Freuda, 'złe' rozwiązanie kompleksu kastracyjnego.

Istotę kobiecości Deutsch określa jako oparta na 'masochistycznej triadzie': kastracji, gwałcie (seksie) oraz porodzie, który nazywa 'orgią masochistycznej przyjemności'.

7 – Kashak: linia rozwoju K i M, fazy edypalnego rozwoju, charakterystyki K i M, koligacje rodzinne (Edyp), Antygona

W największym skrócie: mężczyźni niespełnione potrzeby z dzieciństwa zmieniają w złość na dorosłych, która kumuluje się w złości na matkę, a następnie rozszerza na złość na wszystkie kobiety, która wyraża się w postaci próby ich podporządkowania i opanowiania.

Kobiety, żeby 'nie wykastrować psychicznie' syna, są uległe i bierne. Biorą nienawiść mężczyzn do nich za stwierdzenie faktu, że jest kimś kogo się nienawidzi. To przeradza się w nienawiść do samych siebie, co determinuje ich linię rozwoju.

Edypalna linia rozwoju

1. Wczesna faza edypalna (wczesne dzieciństwo)

- dorośli, w tym matka, nie zaspokajają w pełni potrzeb dziecka - nienawiść do matki

- chłopcy muszą współzawodniczyć, być twardzi - stereotyp męskości

- kobiety są zdobyczą, istnieją po to, żeby przynosić satysfakcję

2. Faza edypalna (od dzieciństwa do dorosłości)

- narcystyczne postrzeganie innych ludzi jako części siebie

- męskie ego podporządkowuje sobie innych, zwłaszcza kobiety

- mężczyzna woli K młodsze i mniejsze od siebie

- ma poczucie uprzywilejowania - on jest rodzicem, partnerka - opiekunką

3. Rozwiązanie fazy edypalnej (dorosłość)

- b. rzadkie w społeczeństwie patriarchalnym, gdzie mężczyzna nie musi wychodzić z fazy e.

- M rezygnuje z poczucia wielkości i władzy, zaczyna rozpoznawać granice siebie

Antygonalna linia rozwoju

1. Wczesna faza antygonalna (wczesne dzieciństwo)

- dorośli, w tym matka nie zaspokajają w pełni potrzeb dziecka - ograniczanie potrzeb

- często jako inicjacja - molestowanie seksualne

- zachęcanie w mediach kobiet do koncentracji na wspieraniu innych i ograniczaniu siebie

2. Faza antygonalna (od dzieciństwa do dorosłości)

- przerwanie więzi z matką, wyparcie się korzeni

- zaprzeczanie cielesności i przyjemności fizycznej: seksualności, przyjemności z jedzenia; łączenie seksualności z poczuciem winy i grzesznością

- orientacja na relację - własna tożsamość nie tak ważna

- odczuwanie cudzych potrzeb jako własnych

- zabieganie o bezpieczeństwo i opiekę, by zostać małym i podporządkowanym

3. Rozwiązanie fazy antygonalnej (dorosłość)

-  powrót do relacji z matką i innymi kobietami

- pokonanie poczucia słabości, stworzenie własnej, silnej tożsamości

- uznawanie swoich praw, 'patrzenie dla samej siebie'

- rozwój kobiecego erotyzmu

Dinnerstein: dual parenting, co oznacza syrena i minotaur

Syreny i Minotaury symbolizują podział pomiędzy kobietami i mężczyznami oraz kulturowe stereotypy z nimi skojarzone: Syrena jest zdradliwa, a Minotaur okrutny. W ten sposób porozumienie między M i K w kulturze zachodu jest bardzo trudne, być może nawet niemożliwe. Na podstawie tego spostrzeżenia wytworzył się główny cel ruchu 'feminizmu wielkich opowieści' - przywrócenie tej komunikacji.

W swojej teorii Dinnerstein jako przyczynę takiego stanu rzeczy wskazuje wyłącznie kobiece rodzicielstwo. Dziecko rodzi się z matki i to ją poznaje jako pierwszego znanego jej człowieka, istotę obdarzoną szczególną władzą nad nim. Wychowanie dzieci tylko przez matkę powoduje u dzieci wyłącznie traumatyczny strach i gniew. Jako remedium na ten stan rzeczy Dinnerstein postuluje wprowadzenie podwójnego rodzicielstwa.

Lacan - rozwój, faza lustra, Lacan vs Freud (realne, wyobrażeniowe), sfery (jw. + symboliczne), porządek symboliczny, diagram (elementy, co oznacza, gdzie jest ojciec pierwotny), język

Sfery:

-imaginacyjna (wyobrażeniowa) (wewnętrzna, subiektywna)

- realna

-symboliczna

Wewnątrz nich funkcjonuje człowiek

Język – pole pracy analitycznej (instrument psychoanalizy – mowa jednostkowa à nie to CO mówi ale JAK)

Nieprecyzyjność języka jest spowodowana przez nieświadomość.

Mowa jest zawsze skierowana do Innego à komunikacja jest zawsze niepełna i mistyfikująca prawdę à im więcej się mówi tym mniej się komunikuje

Lacan wpisuje „różnicę seksualną” w strukturę języka

U podstaw różnicy seksualnej leży pojęcie braku, który musi zostać zrekompensowany

Język – porządek symboliczny, przyswojenie języka – wkroczenie w porządek symboliczny

Rozwój:

Oddzielenie dziecka od ciała matki (faza preedypalna – jedność, tożsamość dziecka i matki)

Faza lustra – dziecko tworzy obraz siebie, jeszcze nie jest podmiotem, bo nie ma języka

Przyswojenie języka – wkroczenie w porządek symboliczny

Ojciec oddziela dziecko od matki – pojawia się luka

Faza lustra – niemowlę znajduje w lustrze obraz, który daje mu poczucie całościowości i utożsamia to z sobą à nie czyni to dziecka podmiotem ale poprzedza jego podmiotowość, która pojawi się w momencie, gdy zacznie się ono posługiwać mową jednostkową.

Istota faz lustra: moment fałszywego rozpoznania („my” to nie nasze odbicie ale to, co je poprzedza)

Lacan vs Freud

Lacan: Inny – miejsce – cząstka niewiedzy; miejsce pragnienia (odsłonięcie Innego – ujawnienie pragnienia)

Freud: Inny – scena snów – poza podmiotem, obcy mu, nieświadomy: ujawnienie Innego à trauma

Porządek symboliczny – łańcuch znaczących

Ma postać nieskończenie otwartą, metaforyzującą, metionimizującą siebie

-Wielki Inny

-zewnętrzny

-ontologiczny

-narzucany wobec człowieka

Porządek wyobrażeniowy – wewnętrzny, symboliczny, tu jest kompleks kastracji

Diagram (elementy, co oznacza, gdzie jest ojciec pierwotny)

Para męska:

-wszystkie x są podporządkowane funkcji fallicznej

- jest jedno x, które nie jest podporządkowane funkcji fallicznej (Ojciec Pierwotny)

Ojciec Pierwotny – postać fantazmatyczna, ma dostęp do wszystkich kobiet w hordzie pierwotnej

Para kobieca:

- nie wszystkie x są podporządkowane funkcji fallicznej

- nie ma takiego x, które nie byłoby podporządkowane funkcji fallicznej

= nie wszystko w kobiecie podlega funkcji fallicznej

Podlegają funkcji fallicznej K staje się tym, co wyobraża sobie M (obiektem małe a)

à sprzeczność pozorna, ponieważ zostają one wobec siebie w dialektycznym związku negacji

- Fallus – wyróżniony znaczący bez znaczonego

- kobieta odnosi się do Innego bezpośrednio, a mężczyzna nie

- symbol Innego (języka) jest umieszczony w polu żeńskim i tylko kobieta bezpośr...