rehabilitacja_artykul_2008_04_22332.pdf

FIZYKOTERAPIA

Terapia przeciwbólowa dyskopatii odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa

Zastosowanie prądów IG 50

stymulacji nerwów TENS

W artykule omówiono wyniki badań, których celem była porównawcza ocena działania przeciwbólowego prądów IG 50

i przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów TENS w dwóch 20-osobowych grupach pacjentów z zespołem bólowym

kręgosłupa, w okresie zaostrzenia dolegliwości rozpoznanej klinicznie dyskopatii.

dla organizmu informację o zaistniałych

czynnikach szkodliwych. W przypadku

dyskopatii odcinka lędźwiowo-krzyżowego

kręgosłupa przyczynami dolegliwości bólo-

wych manifestujących się różnym obrazem

klinicznym są: postępująca dehydratacja,

zmiany biochemiczne, zmniejszenie ela-

styczności włókien pierścienia włóknistego

oraz ucisk wysuwających się fragmentów

jądra miażdżystego na dobrze unerwione

struktury.

W praktyce klinicznej, niezależnie

od farmakologicznych metod zwalczania

bólu, coraz częściej stosuje się zabiegi

fizykoterapeutyczne z użyciem prądu

elektrycznego. Dynamiczny rozwój nastąpił

zwłaszcza w zakresie stosowania przezskór-

nej elektrycznej stymulacji TENS. Biorąc

pod uwagę fakt, że zespoły bólowe dolnego

odcinka kręgosłupa stanowią grupę scho-

rzeń cywilizacyjnych i dotyczą ok. 70-90%

populacji osób dorosłych, poszukuje się

w ich leczeniu również innych skutecznych

metod terapii fizykalnej.

Nowe rozwiązania konstrukcyjne apara-

tury do elektroterapii dają postęp w zakresie

możliwości oddziaływania przeciwbólowe-

go, a także przekrwiennego i stymulującego.

Nie bez znaczenia jest wzrost tolerancji

pacjenta na typ zastosowanego zabiegu,

zwłaszcza w przypadku chorych niechętnie

poddających się elektroterapii z zastosowa-

niem prądów impulsowych.

Prądy galwaniczne pulsujące wg Jantscha

wyzwalają swego rodzaju masaż elektrycz-

ny, usprawniający pompę mięśniową wraz

z podniesieniem temperatury tkanek. Dają

możliwość odcinkowych, cyklicznych

skurczów całych grup mięśniowych, nie

prowadząc do skurczów tężcowych. Wśród

nich wyróżnia się prądy IG 30 i IG 50. Prąd

IG 30 charakteryzowany jest jako prąd trój-

kątny, o t imp = 30 ms, t p = 50 ms i f = 12 Hz.

Natomiast prąd IG 50 to prąd neofaradyczny

generujący 8 cykli na sekundę o czasie trwa-

nia cyklu 50 ms, z przerwą między cyklami

równą 70 ms. Jego działanie polega na po-

budzeniu krążenia, zniesienia czucia bólu

i rozluźnieniu napięcia mięśniowego.

Prąd TENS wysokiej częstotliwości, zwa-

ny inaczej konwencjonalnym, jako zabieg

neuromodulacyjny hamuje impulsację

bólową na poziomie rogów tylnych rdze-

nia kręgowego. Wykorzystując parametry

ustalone przez G. Lampe, czyli prostokątny

kształt impulsu, charakteryzujący się t imp

= 50-100 μs, f = 60-100 Hz, za pomocą

niskiej amplitudy, uzyskuje się wrażenie

mrowienia. Jest to najbardziej popularny

rodzaj TENS, którego zaletą jest zarówno

prostota, jak i bezpieczeństwo stosowania.

Efekt przeciwbólowy po zastosowaniu TENS

konwencjonalnego pojawia się szybko, ale

zwykle nie trwa długo. Dlatego ma zastoso-

wanie głównie w przypadku występowania

bólów ostrych.

Celem przeprowadzonej pracy była

porównawcza ocena działania przeciw-

bólowego prądów IG 50 i przezskórnej

elektrycznej stymulacji nerwów TENS

w dwóch 20-osobowych grupach pacjentów

z zespołem bólowym kręgosłupa, w okre-

sie zaostrzenia dolegliwości rozpoznanej

klinicznie dyskopatii.

natomiast w grupie TENS – 49,2 lat. Zabiegi

wykonywane były codziennie przez 10 dni

z przerwą sobotnio-niedzielną. W bada-

niach wykorzystano aparat Physiomed-

-Expert (prądy IG 50) i aparat Interdynamic

ID – 8C (prądy TENS).

Ocenę wyników zmysłowego charakteru

bólu dokonano na podstawie 10-punktowej

wzrokowo-analogowej skali VAS – chory

przed i po leczeniu musiał zaznaczyć sto-

pień nasilenia bólu na odcinku długości

10 cm. Szczegółowe dane przedstawione

są na ryc. 1 i 2.

W celu rozszerzenia oceny doznań pa-

cjentów przeprowadzono charakterystykę

zachowań bólowych uwzględniających

artykulację dźwięków, wyraz twarzy, ak-

tywność ruchową, usposobienie, relacje

słowne, postawę ciała i gestykulację oraz

zachowania mające zmniejszyć ból.

Wyniki

W przypadku terapii z zastosowaniem

prądu IG 50 po pełnej serii zabiegów u 20%

badanych stwierdzono całkowite ustąpienie

bólu i jego redukcję u 70% (tab. 1, ryc. 3).

Zabiegi były dobrze tolerowane.

Po zabiegach przezskórnej elektrycznej

stymulacji (TENS konwencjonalny) u 40%

pacjentów ból ustąpił całkowicie, a u 50%

uległ zmniejszeniu (tab. 1, ryc. 3). W obu

grupach badanych u takiej samej liczby

osób, tj. u 10% chorych, nie zaobserwo-

wano poprawy.

W zakresie zachowań bólowych w obu

grupach badanych zaobserwowano w po-

dobnym zakresie poprawę aktywności

ruchowej, postawy ciała i funkcjonowania

w życiu codziennym.

Materiał i metodyka

Badaniem objęto 40 pacjentów ambulato-

ryjnych Kliniki Rehabilitacji Uniwersytetu

Medycznego w Białymstoku w wieku

23-78 lat (24 kobiety, 16 mężczyzn), nie

leczonych farmakologicznie podczas badań,

u których zastosowano jako jedyną formę

leczenia prądy IG 50 o parametrach: t imp

= 1 ms, t p = 19 ms, f imp = 8 Hz, t zab = 15 min

(20 pacjentów) lub TENS o parametrach:

t imp = 80 μs, f imp = 100 Hz, t zab = 20 min (20 pa-

cjentów). Zarówno w prądach IG 50, jak

i w przezskórnej elektrycznej stymulacji

TENS obie elektrody aplikowane były

w odcinku lędźwiowym po obu stronach

kręgosłupa (fot. 1).

Średnia wieku badanych pacjentów

w grupie prądów IG 50 wyniosła 52,5 lat,

Omówienie wyników

Spośród chorób cywilizacyjnych narządu

ruchu na pierwszy plan wysuwają się

zespoły bólowe kręgosłupa w odcinku

L-S. Najczęściej są one związane z dysko-

patią, czyli zmianami zwyrodnieniowymi

krążka międzykręgowego. Dyskopatia

36 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2008

i przezskórnej elektrycznej

B ól jako uczucie nocyceptywne stanowi

FIZYKOTERAPIA

to także zespół neurologiczny, który wy-

nika z ucisku na korzeń przez przesunięte

jądro miażdżyste. Zmiany zwyrodnie-

niowe pojawiają się dość wcześnie, a ich

obecność po 40. r.ż. jest niemalże normą.

Objawami dyskopatii są bóle w miejscu

istnienia schorzenia, które mogą także

promieniować wzdłuż nerwu, np. do stopy

czy podudzia.

Leczenie dyskopatii zależy od stopnia

zmian istniejących w krążku międzykrę-

gowym oraz od okresu choroby (ostry,

podostry, przewlekły). Zazwyczaj sto-

sowana jest farmakoterapia w postaci

NLPZ, kinezyterapia oraz zabiegi fizyko-

terapeutyczne.

Jedną z metod fizykalnych stosowanych

w leczeniu dyskopatii odcinka L-S kręgo-

słupa mogą być zabiegi z wykorzystaniem

prądu IG 50. Prąd ten jest dość słabo

rozpowszechniony w Polsce, lecz za gra-

nicą, np. w Niemczech, cieszy się dużą

popularnością. Natomiast metodą znaną

i często stosowaną w leczeniu dolegliwości

bólowych w dyskopatii odcinka L-S krę-

gosłupa jest przezskórna elektryczna

stymulacja nerwów TENS. Spośród licz-

nych zabiegów przezskórna elektryczna

stymulacja nerwów zaliczana jest do terapii

bezpiecznych, łatwych do zastosowania,

nie wywołujących uzależnień.

W celu oceny przeciwbólowego działania

prądu IG 50 i przezskórnej elektrycznej

stymulacji TENS przeprowadzono ba-

dania w dwóch 20-osobowych grupach

dobranych losowo. Po wykonaniu serii

10 zabiegów w czasie 2 tygodni otrzymano

u badanych osób zadawalające wyniki.

U 20% stwierdzono całkowite ustąpienie

bólu i jego redukcję u 70% po zabiegach

z użyciem prądu IG 50. Po zabiegach TENS

u 40% badanych ból ustąpił całkowicie,

a u 50% uległ wyraźnemu zmniejszeniu.

W obu grupach u 10% pacjentów nie

zaobserwowano poprawy. Porównując

skuteczność działania przeciwbólowego

prądu IG 50 i TENS w leczeniu dysko-

patii odcinka L-S kręgosłupa do leczenia

bólów dyskopatycznych za pomocą

prądów diadynamicznych (DD) w grupie

40 osób, tylko u 25% pacjentów nastąpiło

zmniejszenie odczuwanego bólu. Zabiegi

w liczbie 10 były wykonywane codziennie

z przerwą sobotnio-niedzielną.

Porównując opisywane metody oraz

ich skuteczność, zauważa się, że leczenie

bólu w dyskopatii odcinka L-S kręgosłupa

zarówno prądami IG 50, jak i prądami

TENS jest bardzo efektywne. Zabiegi wy-

konane z użyciem tych prądów są proste

i bezpieczne dla zdrowia pacjenta. Należy

zwrócić uwagę na przyjemne doznania

wywoływane u chorych podczas zabiegu

(w przypadku prądu IG 50 – odczucie

„stukania”). Terapia przedstawionymi

prądami skutecznie obniża poziom bólu,

podwyższa sprawność czynnościową pa-

cjenta oraz aktywność w podejmowaniu

zadań domowych i zawodowych.

3. Zabiegi z wykorzystaniem zarówno

prądów IG 50, jak i TENS są proste

i bezpieczne oraz dobrze tolerowane

przez pacjentów.

Wnioski

1. Przezskórna elektryczna stymulacja

nerwów TENS i prądy IG 50 należą

do skutecznych metod terapii przeciw-

bólowej w okresie zaostrzenia dolegli-

wości u pacjentów z dyskopatią odcinka

lędźwiowo-krzyżowego.

2. Analiza porównawcza metody TENS

i prądów IG 50 wykazała, iż TENS

przyczynia się do całkowitego zniesienia

bólu u większej liczby chorych.

B OGUMIŁA S IEMBIDA 1, 2 , B OGUMIŁA P ROKOPCZUK 1, 2 ,

I RENA R UTKOWSKA 1, 2

1 Klinika Rehabilitacji UM w Białymstoku

2 Katedra Fizjoterapii Wyższej Szkoły Kosmetologii

i Ochrony Zdrowia w Białymstoku

Piśmiennictwo u autorek i w „RwP+”

(www.rehabilitacja.elamed.pl)

Rodzaj prądu

Liczba

chorych

Ustąpienie

bólu

Zmniejszenie

bólu

Brak poprawy

IG 50

4 (20%)

14 (70%)

2 (10%)

TENS

8 (40%)

10 (50%)

2 (10%)

Tabela 1. Wyniki terapii

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Przed terapią

Po terapii

Pacjent

Ryc. 1. Ocena bólu po terapii VAS-IG 50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Pacjent

Przed terapią

Po terapii

Ryc. 2. Ocena bólu po terapii VAS-TENS

IG 50

TENS

Ustąpienie

bólu

Zmniejszenie

bólu

Brak

poprawy

Fot. 1. Zabieg terapii przeciwbólowej

Ryc. 3. Ocena bólu po terapii

REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: