Postępowanie z odpadami w zakładach świadczących usługi medyczne.docx

Postępowanie z odpadami w zakładach świadczących usługi medyczne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Olkuszu zwraca uwagę podmiotom wytwarzającym odpady medyczne na prawidłowe nimi gospodarowanie, które powinno być istotnym elementem ekonomicznego i bezpiecznego z punktu widzenia sanitarnego funkcjonowania placówki.
Pozornie wydaje się, że wszystkie odpady pochodzące z zakładów świadczących usługi medyczne są bardziej niebezpieczne niż odpady komunalne i powinny być specjalnie traktowane i poddane procesom unieszkodliwiania. Wg źródeł literaturowych liczba drobnoustrojów w odpadach medycznych jest niższa niż w odpadach pochodzących z gospodarstw domowych. Niewątpliwie wpływa na to zachowanie odpowiedniego poziomu higieny w tych placówkach, wynikające z odpowiedniego sposobu sprzątania, dezynfekcji oraz postępowania z odpadami. Należy wskazać na fakt, że zaledwie 20% do 25 % odpadów powstających w zakładach świadczących usługi medyczne jest uznanych za niebezpieczne i wymaga stosowania specjalnych metod postępowania.

I. Podstawy prawne w zakresie gospodarki odpadami medycznymi w Polsce.

Postępowanie z odpadami reguluje ustawa o odpadach, która weszła w życie z dniem 1 października 2001 r. Dotychczas wprowadzono kilkanaście poprawek; tekst jednolity został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2007 r. Nr 39, poz. 251. Kolejna zmiana została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 2007 r. Nr 88, poz. 587.
Ustawa określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska. Zobowiązuje ona ministrów poszczególnych resortów do opracowania szczegółowych rozporządzeń, dotyczących gospodarki odpadami. Wprowadza ona także obowiązek opracowania szczegółowych planów gospodarki odpadami: krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych.
Aktualnie obowiązująca ustawa o odpadach zmieniła zasady postępowania z odpadami medycznymi, czyli powstającymi w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Nakazuje ona unieszkodliwiać zakaźne odpady medyczne i weterynaryjne jedynie metodą spalania.
Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy Minister Środowiska w dniu 27 września 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz.1206) wydał rozporządzenie w sprawie katalogu odpadów. Na podstawie art. 42 ust. 2 i ust. 3  Minister Zdrowia został zobowiązany do wydania następujących rozporządzeń:

·         w sprawie rodzaju odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103);

·         w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 104, zmiana Dz. U. z 2004 r. Nr 200, poz. 2061);

·         w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2007 r. Nr 162, poz. 1153).

Zgodnie z definicjami zawartymi w ustawie:

·         odpady medyczne są to odpady, które powstają w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny;

·         odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

II. Podział odpadów pochodzących z zakładów udzielających świadczeń zdrowotnych.

Nie wszystkie odpady pochodzące z zakładów udzielających świadczeń zdrowotnych są odpadami medycznymi. Część z nich można zakwalifikować jako odpady komunalne.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206) odpadom medycznym przydzielono kody 18 01 xx. W zależności od właściwości fizyko-chemicznych podzielone są one na dwanaście podgrup z czego 7 to odpady niebezpieczne (zaznaczone gwiazdkami).



Medyczne odpady niebezpieczne zostały wydzielone na podstawie załączników do ustawy o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z poźn. zm.): załącznika nr 2, określającego kategorie lub rodzaje odpadów niebezpiecznych wymienione wg ich charakteru lub działalności, wskutek której powstały i załącznika nr 4, określającego właściwości odpadów, które powodują, że odpady są niebezpieczne.

Część odpadów pochodzących z zakładów udzielających świadczeń zdrowotnych można traktować jako odpady komunalne. Zakwalifikowanie ich do grupy 18 01 nie zależy od miejsca (szpital, przychodnia, gabinet lekarski), ale czynności przy której powstają.
Odpady takie jak:
- biurowe;
- kuchenne;
- materiały opakowaniowe;
- niektóre materiały stosowane w leczeniu nie stanowiące zagrożenia infekcyjnego i toksycznego należy zakwalifikować jako komunalne.

Odpady medyczne zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 162, poz. 1153) klasyfikuje się w następujący sposób:

1.      odpady medyczne o kodach 18 01 02*, 18 01 03*, 18 01 80*, 18 01 82*, zwane odpadami zakaźnymi, są to odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy przyjęcia, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów;

2.      odpady medyczne o kodach 18 01 06*, 18 01 08*, 18 01 10*, zwane odpadami specjalnymi są to odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów albo mogą być źródłem skażenia środowiska;

3.      odpady medyczne o kodach 18 01 01, 18 01 04, 18 01 07, 18 01 09, 18 01 81 zwane odpadami pozostałymi są to odpady medyczne nie posiadające właściwości niebezpiecznych.

Do odpadów zakaźnych można zaliczyć między innymi:

·         zużyte opatrunki i tampony;

·         krew oraz jej produkty;

·         materiały zakażone krwią;

·         materiały i sprzęt jednorazowego użytku, który pozostawał w kontakcie z zakażonym pacjentem, wydzielinami i wydalinami stanowiącymi potencjalne ryzyko zakażenia;

·         odpady z oddziałów zakaźnych, w tym resztki żywności;

·         preparaty biologiczne, w tym aktywne szczepionki;

·         kultury laboratoryjne, itd.

Do odpadów specjalnych można zaliczyć między innymi:

·         pozostałości cytostatyków;

·         niektóre środki farmaceutyczne;

·         odczynniki i błony fotograficzne;

·         baterie;

·         świetlówki;

·         oleje;

·         niektóre odczynniki chemiczne;

·         substancje radioaktywne.

Odpady powstające w zakładach świadczących usługi medyczne można zaliczyć także do innych grup niż 18:
np. odpady z usług fotograficznych - grupa 09, zużyte oleje - grupa 13, odpady opakowaniowe - grupa 15, odpady powstałe podczas remontów - grupa 17, odpady z instalacji i urządzeń służących do zagospodarowania odpadów - grupa 19, odpady komunalne - grupa 20.
Postępowanie z odpadami posekcyjnymi i pooperacyjnymi, szczątkami ludzkimi o kodzie 18 01 02 regulują odrębne przepisy tj. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Nr 153, poz. 1783). Odpady chemiczne, farmaceutyki, metale ciężkie itp. zaliczone do grupy odpadów specjalnych mogą być poddane recyklingowi lub przekazane do odzysku.

III. Zbieranie odpadów.

Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 162, poz. 1153) odpady niebezpieczne, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do  pojemników lub worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia.

·         Zgodnie z § 4 ust. 2 w/w rozporządzenia worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach (jednorazowego lub wielokrotnego użycia) w taki sposób, aby ich górna, wywinięta na szerokość 20 cm krawędź nie uległa skażeniu.

·         Zgodnie z § 4 ust. 3 w/w rozporządzenia odpady o ostrych końcach i krawędziach zbiera się w sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie odpornych na przekłucie bądź przecięcie pojemnikach jednorazowego użycia. Pojemniki te umieszcza się w miejscach powstawania odpadów.

·         Zgodnie z § 4 ust. 4 w/w rozporządzenia pojemniki lub worki, przeznaczone do zbierania odpadów niebezpiecznych, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, należy wymieniać na nowe nie rzadziej niż jeden raz dziennie. Pojemniki lub worki mogą być wypełnione nie więcej niż do 2/3 ich objętości.

·         Zgodnie z § 4 ust. 5 w/w rozporządzenia pojemniki, przeznaczone do zbierania odpadów medycznych o ostrych końcach i krawędziach, należy wymieniać na nowe nie ...