doswiadczenia_2009_klasa5(1).pdf

Klasa 5 Test próbny 2009

Po wykonaniu każdego eksperymentu,spróbujodpowiedziećnapytaniadotycząceobserwacji.

Koniecznie przeczytaj komentarz!

Doświadczenie1.

Pływającejajko

Potrzebnapomocosobydorosłej

przy parzeniu jajka.

Przygotuj: słoiklubinnenaczynieprzezroczysteopojemnościwiększejniżpółlitra,półszklankisoli,

łyżkę,1świeżejajko,zimnąwodę,małygarnek,zegarek,linijkę,mydło.

Zadanie:

Sparzskorupkęjajkazgodniezprzepisem:

Włóżjajkodogarnka.Wlejdogarnkatylewody,żebyjajkobyłow niej całkowiciezanurzone

w wodzie,anastępniewyjmijjajko.

Wsyppółłyżeczkisolidowodyizamieszaj.

Poprośosobędorosłą,abyasystowałaCiprzyparzeniujajka.

Połóżjajkonałyżceidelikatniewłóżjajkodogotującejsięwodyna15sekund.

Wyjmij jajkozwodyzapomocąłyżki(niedotykajjajkarękami!).Wylejwodęzgarnka.

Umyjdokładnieręcewodąimydłem.

Eksperyment:

Częśćpierwsza:

Doprzezroczystegonaczyniawłóżjajko.Wlejtylezimnejwody,żebyprzykryłajajko,

apoziomwodywznosiłsięokoło2centymetrynadjajkiem.Obserwujpołożeniejajka.

Wsypdowody3łyżkisoli.Dokładniewymieszaj.

Dosypujpoćwierćłyżkisoliimieszajzakażdymrazemdokładnieażniebędzieszwstanie

rozmieszaćczęścisoli,którazgromadzisięnadnienaczynia. Wtensposóbotrzymujesz

nasyconyroztwór wodyzsolą.

Włóżjajkodowody.Obserwujpołożeniejajka.

Częśćdruga:

Powolidolewajzimnejwodydoroztworu,wlewającwodęprostonajajko.Wlejokoło1,5

szklanki czystej wody.

Ponowniewłóżjajkodowodyizaobserwujpołożeniejajka.

Obserwacja:

Częśćpierwsza:

1. Gdzieulokowałosięjajkowłożonedoczystejzimnejwody(zanimwsypanodoniejsól)?

2. Gdzieulokowałosięjajkowroztworzenasyconymsolą?

Częśćdruga:

Gdzieulokowałosięjajkopodolaniuzimnejwody,aleprzedwymieszaniemroztworu?

Gdzieulokowałosięjajkopoponownymdokładnymwymieszaniuroztworu?

Zagotujwodęwgarnku.

Wyjmij jajko.

Wyjmij jajko.Wymieszajdokładniewodęłyżką.

Klasa 5 Test próbny 2009

Komentarz:

Napoczątkudoświadczeniazjajkiemtwoim zadaniembyłosparzeniegogorącąwodą.Jestto

środek ostrożności zapobiegający zakażeniu salmonellą. Salmonella to rodzaj bakterii, które mogą

spowodowaćsilnezatruciepokarmoweuczłowiekaiwywołaćgroźnąchorobęjelitacienkiego

i grubego zwaną salmonellozą .Chorobataobjawiasiębólamibrzucha,gorączką,biegunką,aczasem

także– nudnościamiiwymiotami.Pałeczkisalmonellisąnajczęstsząprzyczynąwystępowaniazatruć

pokarmowychwPolsce,główniedlatego,żebakterieteszybkorozmnażająsięwciepleorazmogążyć

pozaorganizmemżywymnawetprzezkilkamiesięcy.

Pałeczkisalmonellinajczęściejgromadząsięnajajkach,wmięsielubmleku.Oczywiście,nie

oznacza to, że występują w każdym z tych produktów. Zapobieganie salmonellozie polega na

spożywaniu tylko świeżych produktów spożywczych, dokładnym myciu jajek wrzącą wodą,

przechowywaniu produktów w lodówce, nie spożywaniu podczas upałów ciast z kremem i sałatek

z majonezem. Dobrym sposobem na uniknięcie salmonelli jest dokładne i w miarę częste mycie rąk

wodą z mydłem, zwłaszcza w kontaktach ze zwierzętami (ptactwem, gadami) a także w przypadku

obcowaniazproduktamispożywczymi.

Podczas 15 sekundowego parzenia surowego jajka wrzątkiem, nie ścina się ani białko, ani

żółtko w jego wnętrzu, giną jedynie bakterie, które mogą znajdować się na zewnętrznej części

skorupki jajka.

Na przedmiot włożony do jakiejkolwiek cieczy działają dwie siły: siła grawitacji , która

ciągnieprzedmiotwstronędnai siławyporu ,którawypychaprzedmiotnapowierzchnięcieczy.Siła

grawitacjijestzależnaodgęstościprzedmiotu,asiławyporu– odgęstościcieczy.

Powłożeniuprzedmiotudocieczy, przedmiot ten opadnie na dno (czyli utonie),jeżeligęstość

cieczy jest mniejsza niż gęstość przedmiotu. Przedmiot wypłynie natomiast ku powierzchni cieczy,

jeżelijegogęstośćjestmniejszaniżgęstośćcieczy.

Jajko tonie w czystej wodzie, ponieważ jest gęstsze od wody. To samo jajko wypływa ku

powierzchni roztworu wody nasyconej solą, bo roztwór ten jest gęstszy od jajka. Kiedy do roztworu

wody i soli dolewasz ostrożnie czystej wody, woda ta nie miesza się z wodą słoną. Powstają dwie

warstwy:roztwórwodyisolinadnieiczystawodaugóry (niemożnazobaczyćgranicytychwarstw

gołym okiem). Jajko lokuje się wtedy w środku słoika – ani nie opada na dno, ani nie wypływa na

powierzchnięczystejwody.

Pozakończeniudoświadczeniajajkomożeszużyćwdoświadczeniu: Wapń w occie

Klasa 5 Test próbny 2009

Doświadczenie2.

Wapń w occie

Potrzebnapomocosobydorosłej

przy parzeniu jajka.

Doświadczeniemoże

trwaćnawet2-3 tygodnie.

Przygotuj: 2 kostki z kurczaka, 2 świeżejajka (jednoznichmożebyć zpoprzedniegodoświadczenia),

4 szklanki,garnek,wodę,1 litr octu 10%.

Zadanie:

Jeżeliużywaszjajka niesparzonego:

1. Włóżjajkodogarnka.Wlejdogarnkatylewody,żebyjajkobyłowniejcałkowiciezanurzone

wwodzie,anastępniewyjmijjajko.

2. Wsyppółłyżeczkisolidowodyizamieszaj.

3. Poprośosobędorosłą,abyasystowałaCiprzyparzeniujajka.

4. Zagotujwodęwgarnku.

5. Połóżjajkonałyżceidelikatniewłóżjajkodogotującejsięwodyna15sekund.

6. Wyjmijjajkozwodyzapomocąłyżki(niedotykajjajkarękami!).Wylejwodęzgarnka.

7. Umyjdokładnieręcewodąimydłem.

Kościzkurczaka:

Poprośosobędorosłą,abydokładnieobrałakostkizmięsaiwygotowałaje. Możnatakże

wykorzystaćkostkizkurczakapozostałezobiadu.

Eksperyment:

Do dwóch szklanek włóżpojednejkostcezkurczaka, do trzeciej i czwartej – po jednym jajku.

Do jednej szklanki zkostkądolej octu tak, abyzakrywałkostkę.

Do szklanki zdrugąkostkąwlejwodętak,abyzakrywałakostkę.

Doszklankizdrugimjajkiemwlejwodętak,abyzakrywałajajko.

Pookoło12godzinachwyjmijjajkozeszklankizoctem,umyjjajkoiponowniewłóżjedo

szklanki. Wybierz z octu zabrudzenia.

Po kolejnych 12 godzinach wyjmij jajka ze szklanek. Umyj jajka. Zbadajichprzezroczystość

(spoglądającprzezjajkonalampęwoddali) i sprężystość(lekkościskającjajko lub delikatnie

odbijającjeodstołu).

Przez dwa tygodnie co dwa dni: zmieniaj ocet w pierwszej szklancezkostkąorazzmieniaj

wodęwdrugiejszklancezkostką.Przy wymianie octu sprawdzaj elastyczność kostki. Myj

ręcepokażdejwymianieoctu.

Do jednej szklanki z jajkiem wlejocettak,abyzakrywałjajko.

Klasa 5 Test próbny 2009

Obserwacja:

Cosięstałopodwóchdniachzjajkiemzanurzonymwwodzie?

Cosięstałopodwóchdniachzjajkiemzanurzonymwoccie?

Przezktórejajkomożnazajrzećdownętrza?

Czyzanurzeniejajkawwodzieluboccieniszczybiałkolubżółtkojajka?

Cosięstałopodwóchtygodniachzkostkązanurzonąwwodzie?

Komentarz:

Kości są twarde i sztywne, ponieważ zawierają wapń (a dokładniej: fosforan wapnia).

Podobnie - wapń znajduje się w skorupce jajka (w postaci węglanu wapnia, który sprawia,

że skorupka jest twarda, ale jednocześnie krucha). Ani węglan wapnia, ani fosforan wapnia nie

rozpuszczają się w wodzie, dlatego w szklankach z czystą wodą kość pozostaje sztywna, a jajko

twarde. Natomiast pod wpływem octu zarówno węglan wapnia, jak i fosforan wapnia zamieniają się

w octan wapnia, związek chemiczny rozpuszczalny w wodzie (dlatego w tej postaci wapń jest

wypłukiwany). Z tego powodu kośćzanurzonawocciestajesięelastyczna,ajajkozanurzonewoccie

– stajesięsprężyste. Podskorupkąjajkaznajdujesiębłonapergaminowa,którejocetnierozpuszcza,

Jestonapółprzezroczysta,więcmożeszprzezniązajrzećdownętrzajajka.

Ocet użyty do przygotowania potraw nie przedostaje się bezpośrednio do kości, dlatego jego

spożywanieniejestzagrożeniemdlaukładukostnego. Jednakżeniewolnopićoctubezpośrednio, bo

grozi to zatruciem.

Kościnoworodkówiniemowlątsąmałeigiętkie.Wmiaręupływuczasurosnąoneistająsię

sztywne, dlatego tak ważne jest, aby małym niemowlakom, dzieciom i młodzieży dostarczać

pożywieniabogategowwapńifosfor(nabiał: mleko, jajka, sery).

Co sięstałopodwóchtygodniachzkostkązanurzonąwoccie?

Klasa 5 Test próbny 2009

Doświadczenie3.

Zegarek jako kompas

Doświadczenietrzeba

przeprowadzić na zewnątrz

w bardzo słonecznydzień

Przygotuj: zegarek ze wskazówkami pokazującyaktualnyczas.

Eksperyment:

Uwaga: Jeżeliwykonujeszdoświadczenie wtzw.czasieletnim,przestawnajpierwwskazówki

swojegozegarkaojednągodzinęwstecz.

Przekręć zegarek tak, aby linia łącząca środek zegarka ze Słońcem pokrywała się

ze wskazówkągodzinową(małą).

Podzielnapołowękątpomiędzywskazówkągodzinową,

apółprostąprowadzącąodśrodkatarczyzegarkadoliczby 12.Liniategopodziałuwskazuje

linięgeograficznąpółnoc-południe.

Jeślizegarekwskazujegodzinęprzed12.00,topółnoc

geograficzna(N)leżypotejstronieprostej,którąnapotykamy

idąc przeciwniedoruchuwskazówekzegara odwskazówki

godzinowejdopółprostejwskazującejliczbę12.

godzina 6.55

Jeślizegarekwskazujegodzinępo 12.00,topółnoc

geograficzna (N) leży po tej stronie prostej, którą

napotykamy idąc zgodnie z ruchem wskazówek

zegara od wskazówki godzinowej do półprostej

wskazującejliczbę12.

godzina 15.45

Komentarz:

W słoneczny dzień można wyznaczyć kierunki geograficzne o dowolnej porze, korzystając

z zegarka ze wskazówkami. Bez względu na porę roku pozycja Słońca na niebie względem stron

świata jest dla każdej godziny (liczonej według czasu zimowego) ściśle określona. Pora roku może

wpływać jedynie na wysokość położenia Słońca ponad horyzontem. Ale zawsze maksymalna

wysokość Słońca w ciągu dnia występuje w samo południe, czyli o 12.00, licząc według czasu

zimowego.

W eksperymencie wyznaczany jest tzw. czas słoneczny – wynikający bezpośrednio z pozycji

Słońca na niebie. W całej Unii Europejskiej zegarki są ustawiane według czasu słonecznego od

ostatniejniedzielipaździernikadoostatniejsobotymarca.Tenokresnazywasię czasem zimowym dla

Ustawzegarekwpłaszczyźniepoziomej(czylinapłasko,np.napłaskimfragmenciepodłoża).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: