doswiadczenia_2009_klasa%204_pre(1).pdf

Klasa 4 Test próbny 2009

Po wykonaniu każdego eksperymentu,spróbujodpowiedziećnapytaniadotycząceobserwacji.

Koniecznie przeczytaj komentarz!

Doświadczenie1.

Parawodna,mgłaichmury

Potrzebnapomocosobydorosłej

przy zagotowaniu wody

Przygotuj: napełnionydopołowywodąmetalowy czajnik, garnek (bez pokrywki) zzimnąwodą

i kuchenkę.

Zadanie:

Poprośosobędorosłą,abyasystowałaCiprzygotowaniuwody.

Eksperyment:

Częśćpierwsza:

Poprośosobędorosłą,abyzagotowałaprzytobiewodęwgarnku.

Częśćdruga:

1. Poprośosobędorosłą,abyzagotowałaprzytobiewodęwczajniku

2. Podczaspodgrzewaniaobserwujisłuchaj,cosiędziejewczajniku

i naokołoniego.

Obserwacja:

Częśćpierwsza:

Jak zachowujesięwoda w garnku podczas jej podgrzewania?

Kiedy zaczynaparować intensywnie?

Gdziepojawiająsiębąbelkiwgarnku?Czywmiaręogrzewaniapojawiająsięcorazwiększe

bąbelki?

Jaksięzachowująbąbelkiwmiaręjakwodasiępodgrzewa?

Kiedy woda bulgocze w garnku?

Częśćdruga:

Kiedywodawyraźnieszumiwczajniku?

Cowydobywasięzczajnikapodczasgotowania?

Wjakiejodległościodwylotuczajnikapojawiasięmgiełka?

Komentarz:

Wodaparujewkażdejtemperaturze,alewrzetylkowtemperaturze100 o C. Podczas parowania

cząsteczki wody w postaci gazu (czyli pary wodnej) uciekają z powierzchni wody do powietrza. Im

cieplejsza woda, tym więcej cząsteczek pary wodnej wydostaje się z wody. Jeszcze poniżej

temperatury 100 o C na dnie naczynia (tam,gdziejestnajgoręcej)pojawiająsiębardzomałepęcherzyki

pary wodnej. W miarę ogrzewania zaczynają się one odrywać od dna. Wędrują do góry, gdzie

Podczas podgrzewania obserwuj wodęwgarnku.

Kiedy woda wyraźnieszumiwgarnku?

Kiedy woda bulgocze w czajniku?

Klasa 4 Test próbny 2009

napotykają na nieco chłodniejszą wodę. Wówczas para zawarta w pęcherzykach skrapla się

i pęcherzykigwałtowniesięzapadają.Tozjawiskomożnausłyszećjako szum wody jeszcze przed jej

zagotowaniem. Czasem wędrówka pęcherzyków jest bardzo krótka i wygląda raczej jak migotanie

(pojawianiesięiznikanie) pęcherzykównadniegarnka.

Podczas wrzenia na dnie pojawiają się duże bąble pary wodnej, które wypływając ku

powierzchni wody nierozpadająsię,awręcz- powiększają.Szumstajesięcorazsłabszy,apojawiasię

bulgotanie towarzyszącewydobywaniusiębąbliparywodnejzwody.

Para wodna, czyli pojedyncze cząsteczki wody, nie jest w powietrzu widzialna. Możemy

natomiast zaobserwować malutkie kropelki wody, tworzące się w miarę jak para wodna się chłodzi

i skrapla. Tuż nad wylotem z czajnika jest bardzo gorąco, dlatego nie może tam powstać mgiełka.

Nieco powyżej wylotu para wodna się oziębia i skrapla – dlatego mgiełka jest widoczna dopiero

w pewnejodległościodczajnika.

Chmury to zawieszone w powietrzu kropelki wody. Mogą być bardzo ciężkie (mogą ważyć

wiele ton), a jednak nie opadają na Ziemię. Utrzymują się one wysoko w górze, ponieważ unoszą je

prądyciepłegopowietrza wznoszącesięnadZiemią.Czasamiprądytesązbytsłabeiwówczaschmura

opadanaZiemięw postaci mgły .

Klasa 4 Test próbny 2009

Doświadczenie2.

Turbinka

Przygotuj: 1 pustykartonpomlekulubsokuopojemności1l (o podstawie kwadratu), 1 gruby

gwóźdź, 1plastikowąsłomkędonapojów,żyłkęodługościokoło40cm,nożyczki,zlew (albo miskę

i kawałekplasteliny),wodę.

Zadanie:

Zróbgwoździempojednejdziurcewlewymdolnymrogukażdejpionowej ściankikartonu –

wszystkiedziurkinatejsamejwysokości,wniewielkiejodległościoddna.

Zplastikowejsłomkiwytnij4rurkiodługości5cmkażda.Umocuj rurki w 4 otworach

w kartonie.

Zróbgwoździemdziurkęnaśrodkuzgrzewu nagórnejściancekartonu.Przewleczżyłkę przez

tędziurkę,zawiążwęzełiumocujtak,abyzwisałpojedynczykawałekżyłki.

Jeżeliużywaszmiskianiezlewu,zaklej dziurki plastikowych rurek plasteliną.

Eksperyment:

Unieś karton na niciach nad zlewem lub miską.

Jeślidziurkisązaklejoneplasteliną,oderwijszybkojedenkawałek

plasteliny po drugim.

Obserwacja:

Co siędziejezwodą?

Co siędzieje z kartonem?

Komentarz:

Woda wylewa się przez dziurki kartonu, ponieważ działa na nią siła grawitacji . Gdy woda

wypływanazewnątrz,popychapojemnikdokładniewprzeciwnąstronę. Ponieważdziurkizrobionesą

symetrycznie nawszystkichczterechściankach,kartonzostajewprawionywruchwirowy.

Jużponadtrzystalattemuwielkiuczony Izaak Newton ( czytaj: niuton )odkrył,żekażdasiła

wywołuje przeciwnie do niej skierowaną siłę reakcji. W oparciu o tę zasadę działają na przykład

rakiety odrzutowe oraz turbinkawtymdoświadczeniu.

Turbina to rodzaj silnika, wykorzystującego energię przepływające go przez niego gazu lub

cieczy do produkcji energii użytkowej. Turbiny używane w życiu codziennym posiadają koło

z łopatkami. Ciecz lub gaz wpada na łopatki i zaczyna nimi poruszać, obracając koło. Najbardziej

rozpowszechnione są turbiny wiatrowe (wiatraki) i wodne (np. koła młyńskie), wykorzystywane

do ekologicznej produkcji energii elektrycznej.

UWAGA! Turbinka wykonana w tym doświadczeniudziałabardziejjakwirującysilnikodrzutowyna

wodę, niż jak turbiny wodne w elektrowniach. Nazwaliśmy ją turbiną, ponieważ wprawiana jest

w ruchdziękiwykorzystaniuenergii wypływającejzniej wody.

Napełnijkartonwodą.

Klasa 4 Test próbny 2009

Doświadczenie3.

Dlaczego niebo jest niebieskie?

Przygotuj: 1 otwartysłoiklubprzezroczystenaczynieoobjętościokoło1 litra,około1lwody,kilka

łyżeczekmleka,1latarkę,1kartkębiałegopapieru,ciemne pomieszczenie.

Zadanie:

Napełnijsłoikwodą.

Dodajdosłoikakilka kropli mleka (3/4łyżeczki). Wymieszajwodęzmlekiem.

Postawsłoiknabiałejkartcena stole w ciemnym pomieszczeniu.

Eksperyment:

Włączlatarkę.

Częśćpierwsza:

1. Umieśćlatarkęwodległościokoło10-20cmodgórnegobrzegusłoika

i skierujstrumieńświatłazgórynadółnaściankęsłoika.

Częśćdruga:

Umieśćlatarkęwodległości20-30cmodsłoika,nawysokościtużnaddnem,

takbystrumieńświatłaprzechodzącprzezsłoikpadałnaścianę.

Obserwacja:

Częśćpierwsza

1. Obserwujwodętrzymającgłowęwodległościprzynajmniej40cmodsłoika,nawysokości

słoikalubniżej.Przesuwajgłowętak,abyśzobaczyłszaroniebieskiezabarwieniewody

w pojemniku.

Częśćdruga:

Obserwuj plamęświatła powstałą zasłoikiemnaprzeciwległejścianie(najlepiej,jeśliściana

będziebiała).Takprzesuwajlatarkę,abyśujrzałlekkoróżowylublekkopomarańczowyobraz

naścianie

Komentarz:

Białe światło słoneczne składa się z fal świetlnych o różnych kolorach: czerwonym,

pomarańczowym, żółtym, zielonym, niebieskim i fioletowym. W związku z tym, światło białe może

rozszczepić się

(rozdzielić się) na różnokolorowy wachlarz –

tak dzieje się na przykład przy

powstawaniutęczy.

Światło słoneczne na swojej drodze do powierzchni Ziemi napotyka warstwę atmosfery,

składającej się z różnych gazów, głównie azotu i tlenu, a także argonu i pary wodnej. W atmosferze

zawieszone są także kurz, pył, pyłki i sadza. Światło rozprasza się na cząsteczkach tych gazów

i cząsteczkach ciał stałych. Najbardziej rozprasza się światło w kolorze niebieskim (dziesięć razy

bardziej niż światło w kolorze czerwonym). Zatem patrząc z Ziemi na oświetloną atmosferę wydaje

nam się, że jest ona niebieska, bo to właśnie rozproszone światło o tym kolorze dociera do nas ze

wszystkichczęścinieboskłonu.

W zależności od pozycji Słońca względem powierzchni Ziemi, niebo może zmienić kolor.

PodczaszachoduSłońcaniebostajesięróżowe,asamoSłońceciemnożółtelubpomarańczowe.Kiedy

Słońce znajduje się nisko nad horyzontem, niebieskie światło jest w dalszym ciągu rozpraszane, ale

tak, że przestaje docierać do naszych oczu. Światło o kolorze czerwonym w dalszym ciągu jest

najsłabiej rozpraszane, dlatego dociera do nas wprost, inne kolory są częściowo rozpraszane.

NajbardziejczerwonezachodySłońcaobserwowanesąwmiejscach,wktórychwatmosferzeznajduje

sięwielezanieczyszczeń.

Klasa 4 Test próbny 2009

W doświadczeniu użyliśmy wody, w której rozpuszczone zostało mleko. Taka mieszanina

rozpraszaświatłolatarkiwpodobnysposób,jakatmosferarozpraszaświatłosłoneczne. W zależności

odwzajemnegopołożenialatarki,słoikaigłowyobserwatoramożeonujrzećróżnezabarwieniawody

z mlekiem. I tak, gdypatrzyliśmybezpośrednionawodęzmlekiemoświetlonąlatarką,wydawałanam

się ona szaroniebieska, ponieważ to ten kolor najbardziej się rozprasza. Natomiast na ścianie

obserwujemykolory,któresięsłaborozproszyły:różowy,pomarańczowy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: