1. PROMIENIOWANIE PODCZERWONE
- niewidzialne
- emitowane przez rozgrzane ciało
- w lecznictwie wykorzystywane 770-15 000 nm długości fali
- IR- „infra-red”
- Dzieli się na:
· promieniowanie krótkofalowe, tzw. bliskie (770- 1500nm); wnika do 30 mm w głąb tkanek
· promieniowani średniofalowe (1500- 4000nm);
· promieniowanie długofalowe, tzw. dalekie (4000-15000nm); wnika w głąb tkanek do 0,5- 3 mm
- działanie biologiczne :
· podnosi temperaturę ciała
· rozszerzenie naczyń włosowatych (zwiększony przepływ krwi)
· reakcje zgodne z prawem Daste`a –Morata
· zmniejszenie napięcia mięśni
· przeciwbólowo
· wzmożona przemiana materii
odczyn organizmu na promieniowanie IR
· miejscowy
- występuje na skórze w miejscu jej napromieniowania i w okolicach
- polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych (powoduje to zaczerwienienie skóry) tzw. rumień cieplny
· ogólny
WSKAZANIA DO NAŚWIETLAŃ PROMIENIAMI IR:
· przewlekłe pod ostre stany zapalne
· przewlekłe, pod ostre zapalenia stawów oraz zapalenia tkanek okołostawowych
· nerwobóle, zespoły bólowe
· stany po zapaleniowe skóry, tkanek miękkich (pochodzenia bakteryjnego)
· wstęp przed masażem, kinezyterapią i jonoforezą
PRZECIWWSKAZANIA:
· niewydolność krążenia
· gruźlica
· skłonność do krwawień, zaburzenia w ukrwieniu
· stany gorączkowe
· ostre stany zapalne skóry i tkanek miękkich
2. PROMIENIOWANIE WIDZIALNE
- długość fali 400- 760 nm
- wywołuje u ludzi i zwierząt wrażenia świetlne
3. PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE
- długość fali 100-400 nm
- do celów leczniczych: 200-380 nm
RUMIEŃ CIEPLNY
· występuje na skórze od razu po naświetlaniu, wykracza poza miejsce zabiegowe
· wygląd: żywoczerwony o charakterze plamistym (w wyniku rozszerzania się głębiej położonych naczyń)
· utrzymuje się ok. 1-2h (czas zależy od dawki promieniowania IR)
· nie występuje łuszczenie
Jest to mechanizm utrzymujący stałą temperaturę w ustroju. Mechanizm dzielimy na dwie grupy:
· regulacja chemiczna- polega na sterowaniu przemianą materii ustroju; intensywność przemiany materii decyduje o ilości ciepła wytwarzanego przez tkanki (część rdzeniowa);
· regulacja fizyczna- polega na kontroli ilości ciepła oddawanego głównie drogą przewodzenia i promieniowania przez powierzchowne warstwy tkanek ustroju (część korowa); w fizycznej regulacji odgrywają rolę następujące czynniki:
- stosunek powierzchni ciała do jego objętości
- instnienie warstwy powietrza pomiędzy powierzchnią ciała a odzieżą (izolacja);
- izolujący wpływ skóry i tkanki tłuszczowej
- stopień unaczynienia skóry (wpływ na wymianę ciepła)
- wartość przewodnictwa cieplnego otoczenia (mała- powietrze, duża- woda)
- warunki fizyczne do parowania wody zawartej w pocie
- ruch powietrza, który ułatwia oddawanie ciepła drogą przenoszenia
Organizm ludzki oddaje ciepło droga przenoszenia i promieniowania.
W warunkach wysokiej temperatury otoczenia, kiedy oddawanie ciepła droga przenoszenia lub promieniowania jest niemożliwe, zostaje uruchomiony mechanizm regulacji cieplnej ustroju związany z czynnością wydzielniczą gruczołów potowych.
PRZEBIEG REGULACJI CIEPLNEJ USTROJU
1) temperatura wnętrza ustroju oraz środowiska zewnętrznego jest bodźcem uruchamiającym mechanizmy regulacji cieplnej
2) oddziaływanie temperatury na receptory termiczne znajdujące się w : skórze, ośrodkowym układzie nerwowym, przewodzie pokarmowym, itd.
3) receptory są rozmieszczone nierównomiernie- najwięcej na skórze twarzy
4) impulsy z obwodami receptorów termicznych są prowadzone drogami dośrodkowymi do podwzgórza
5) znajdują się tam dwa ośrodki termoregulacji:
- pierwszy- ochrania ustrój przed przegrzaniem i zawiaduje utrata ciepła; pobudzenie go powoduje rozszerzenie się sieci naczyń krwionośnych skóry oraz wydzielanie potu;
- drugi- chroni ustrój przed ochłodzeniem; pobudzenie go powoduje zwężenie naczyń krwionośnych i pobudzenie tkankowej termogenezy w wyniku wzmożenia przemiany materii oraz skurczów mięśni
6) odruchy rdzeniowe- na skutek ciepła lub zimna- rozszerzają się lub kurczą;
OD CZEGO ZALERZY WPŁYW BODŹCÓW CIEPLNYCH NA ORGANIZM
· natężenie bodźca
· okoliczności fizyczne towarzyszące oddziaływaniu ciepła
· możliwości termoregulacyjne ustroju
· czas działania bodźca
· zmiany natężenia bodźca w czasie
· powierzchni na którą działa bodziec cieplny
· właściwości fizycznych środowiska wchodzącego w kontakt ze skórą:
- przewodnictwo cieplne
- ciepło właściwe, potrzebne do ogrzania danej powierzchni ciała
- pojemność cieplna
REAKCJA USTROJU NA BODŹCE TERMICZNE
1) MIEJSCOWA:
- rozszerzenie się naczyń krwionośnych i limfatycznych w miejscu działania ciepła
- podniesienie temperatury tkanek
- zwiększony przepływ krwi
- uśmierzająco na ból
- zmniejsza napięcie mięśniowe
- bodźce o natężeniu przekraczającym granice tolerancji tkanek mogą powodować ich uszkodzenia (oparzenia)
2) OGÓLNA:
- podniesienie temperatury ciała (jeśli nie ma warunków do oddania ciepła odczyn jest znaczny- przegrzanie)
- uruchomiony zostaje mechanizm termoregulacji- wydzielanie potu
- zbyt intensywne wydzielanie potu może doprowadzić do odwodnienia tkanek i nadmiernego zmniejszenia stężenia chlorku sodu we krwi
- w stanie przegrzania (temp. o 1 stopień podwyższona): wzmożona przemiana materii, przyspieszona praca serca (ok. 20 uderzeń/ min)
- zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje, w żylnej wzrasta
- przyspieszony oddech
- czynność wydzielnicza nerek- przy przegrzaniu spowolniona
- zmniejszenie napięcia mięśni
ZABIEGI CIEPŁOLECZNICZE
ŁAŹNIA SUCHA SZAFKOWA
· zabieg wykonywany w specjalnej drewnianej szafce, głowa chorego jest na zewnątrz
· temp. powietrza 60 –80 C (ogrzewane grzejnikami elektrycznymi)
· czas zabiegu: 15-20 min.
ŁAŹNIA SUCHA RZYMSKA
· specjalne pomieszczenie, drewniane ławy (ułożenie schodkowate), instalacja z zimna wodą (do ochładzania twarzy i okolicy serca)
· temp. powietrza: 40 – 60 C (ogrzewane piecykami lub grzałkami elektrycznymi)
· po zabiegu letnia kąpiel
ohiyesa