Polubić Pana Tadeusza.pdf

scenariusze

Polubić „PanaTadeusza”

Dorota Miatkowska

Scenariusz lekcji dla gimnazjum

(czas realizacji – 1–2 lekcje)

Cele lekcji:

zainteresowanie uczniów tekstem epopei

kształcenie umiejętności wykonania opisu bi-

bliograﬁcznego

posługiwanie się pojęciem „edytorstwo”

kształcenie umiejętności analizy i interpreta-

cji tekstu

dostrzeżenie różnic kulturowych (świat sar-

macki – świat współczesny)

To k l e k c j i

1. Nauczyciel podczas lekcji poprzedzającej

rozmowę o Panu Tadeuszu prosi uczniów, aby

sprawdzili, czy mają w swoich domach wydanie

Pana Tadeusza – jeśli tak, niech spiszą datę

i miejsce wydania, wydawnictwo (przy okazji

można wprowadzić pojęcie „opisu bibliograﬁcz-

nego”).

2. Nauczyciel pyta uczniów o efekty ich poszu-

kiwań. Zapisuje na tablicy kilkanaście opisów

bibliograﬁcznych. Być może okaże się, że książ-

kajestwkażdym(wwiększości)domu?Jeśli

tak,oczymtoświadczy?

3. Inna propozycja – nauczyciel przynosi na

zajęcia ciekawe wydanie Pana Tadeusza , duże,

drukowane większą czcionką, ilustrowane. Pyta

uczniów, dlaczego, ich zdaniem, tekst Mickie-

wicza zasługiwał na taką oprawę wydawniczą.

4. Kolejna możliwość – nauczyciel rozpoczyna

zajęcia projekcją fragmentu ﬁlmu Andrzeja Waj-

dy, ale takim, który może zaintrygować uczniów

– na przykład sceną kłótni Tadeusza i Telimeny

lub walki z Moskalami, bitwy w zamku.

5. Nauczyciel przekazuje uczniom niezbędne

informacje:

Adam Mickiewicz napisał Pana Tadeusza ,

przebywając na emigracji. Tęsknił za krajem, za

rodzinnym domem, za smakiem potraw, za pol-

ską mową (odwołanie do doświadczeń uczniów

– jeśli przebywają długo poza domem, czy nie

wracają do niego z przyjemnością?, za czym

wtedy tęsknią?). Zwrócenie uwagi na to, że

poeta zdawał sobie sprawę z tego, że być może

nigdy nie zobaczy ojczyzny.

Akcja Pana Tadeusza toczy się w latach

1811/1812 – były to czasy, kiedy Polacy liczyli

na pomoc Napoleona w odzyskaniu niepodle-

głości, przyłączając się do jego oddziałów.

Pa n Ta d e u s z jest opowieścią o życiu Polaków

z początku XIX wieku (prawie 200 lat temu),

o tym, jakie potrawy jedli, jak żyli na co dzień,

co było dla nich ważne, czym się zachwycali,

co ich wzruszało, jak się kochali, jak kłócili.

6. Rozdanie uczniom fragmentu eposu ( za-

łącznik 11 ) lub też wskazanie go w książce

(księga II, w. 479–520).

8. Nauczyciel odczytuje fragment epopei, tłu-

macząc od razu znaczenie wyrazów.

9. Nauczyciel pozwala uczniom na wyrażanie

zdziwienia lub też próbę rozmowy na temat

obyczajów kulinarnych w Soplicowie.

. Za pomocą pytań nauczyciela uczniowie

analizują tekst.

Gdzie toczy się akcja opisana w przeczyta-

nym fragmencie? Kto uczestniczy w wydarze-

niach i co robi? Jaki posiłek jedzą bohaterowie?

Odpowiedzi: w kilku izbach, jest spory ruch,

trwa roznoszenie potraw, mężczyźni przecha-

dzają się z talerzami w rękach, rozmawiają,

niektórzy siedzą przy stole (Podkomorzy i Sę-

dzia), w kąciku rozmawiają dziewczęta (panny),

zamieszanie, gwar rozmów; jest pora śniadania.

Wymieńcie potrawy, które pojawiają się na

śniadaniu.

Odpowiedzi: kawa, śmietanka do kawy, piwo

bielone śmietaną, wędzone wędliny (półgęski,

kumpia, skrzydliki ozoru), zrazy.

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

scenariusze

Na jakich naczyniach podawano potrawy?

Odpowiedzi: talerze, malowane w kwiaty ta-

ce, na których stały blaszane imbryki z kawą,

szklanki, porcelanowe, złote ﬁliżanki, małe gar-

nuszki ze śmietanką.

Na czym polega ceremonia przygotowania

kawy? Jak pito piwo? Jakie wędliny jedzono?

Odpowiedzi: w szlacheckich domach przygo-

towywaniem naparu z kawy zajmowała się ka-

wiarka. Przywoziła ona z miasta ziarna kawy

i zaparzała je sobie tylko znanym sposobem;

kawa powinna być czarna jak węgiel, przejrzy-

sta jak bursztyn, pachnieć jak wyborna kawa

arabska, być gęsta jak miód; kawa nie może

obejść się bez śmietanki, którą kawiarka co-

dziennie rano przynosiła z mleczarni; piwo po-

dawano gorące, z dodatkiem śmietany, która

w zetknięciu z gorącym płynem warzyła się

(gruzły twarogu); jedzono następujące wędli-

ny: gęsie piersi, wędzoną szynkę, faszerowaną

wołowinę. Wszystkie wędliny wędzono dymem

zjałowca.

Określcie zapachy, które mogły unosić się

wizbach.

Odpowiedzi: zapach kawy, piwa, śmietany, wę-

dzonych wędlin.

Jakie odgłosy można było usłyszeć w izbie?

Odpowiedzi: gwar rozmów, stukot talerzy,

szklanek i sztućców, delikatny dźwięk ﬁliżanek

do kawy odkładanych na stoliki czy też stuka-

jących o garnuszki ze śmietanką, szelest krzą-

tającej się służby.

Określcie atmosferę panującą podczas śnia-

dania.

Odpowiedzi: panowała swobodna atmosfera,

jadano bez pośpiechu, zawsze rozmawiano, de-

lektowano się smakiem potraw.

10. Porównanie śniadania w Soplicowie z tym

jadanym współcześnie.

11. Podanie uczniom następujących tematów

do opracowania: stroje w Panu Tadeuszu ,broń

w Panu Tadeuszu ,naturaw Panu Tadeuszu .

Świat sarmacki

Świat współczesny

śniadanie celebrowane

zwykle jedzone w pośpiechu, wyjątek:

niedziele, święta

potrawy rozdaje służba

brak służby

okazja do rozmów

osobne potrawy dla mężczyzn i kobiet

brak takiego zróżnicowania

ceremonia picia kawy

kawa jako napój powszechny

potrawy: piwo ze śmietaną, zrazy

„lżejsze” potrawy: sery, wędliny, musli

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

załączniki do scenariuszy

Materiały do kopiowania

Polubić „Pana Tadeusza” (do s. 24)

Załącznik 11

Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (księga II, w. 479–520)

Jakoż po wszystkich izbach panował ruch wielki,

490 Roznoszono potrawy, sztuczce i butelki;

Mężczyźni, tak jak weszli, w swych zielonych strojach,

Z talerzami, z szklankami chodząc po pokojach,

Jedli, pili lub wsparci na okien uszakach,

Rozprawiali o flintach, chartach i szarakach;

495 Podkomorstwo i Sędzia przy stole, a w kątku

Panny szeptały z sobą; nie było porządku,

Jaki się przy obiadach i wieczerzach chowa.

Była to w staropolskim domie moda nowa;

Przy śniadaniach pan Sędzia, choć nierad, pozwalał

40 Na taki nieporządek, lecz go nie pochwalał.

Różne też były dla dam i mężczyzn potrawy:

Tu roznoszono tace z całą służbą kawy,

Tace ogromne, w kwiaty ślicznie malowane,

Na nich kurzące wonnie imbryki blaszane

45 I z porcelany saskiej złote filiżanki;

Przy każdej garnuszeczek mały do śmietanki.

Takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju:

W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju,

Jest do robienia kawy osobna niewiasta,

500 Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta

Lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku

I zna tajne sposoby gotowania trunku,

Który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu,

Zapach moki i gęstość miodowego płynu.

505 Wiadomo, czem dla kawy jest dobra śmietana;

Na wsi nietrudno o nię: bo kawiarka z rana,

Przystawiwszy imbryki, odwiedza mleczarnie

I sama lekko świeży nabiału kwiat garnie

Do każdej filiżanki w osobny garnuszek,

510 Aby każdą z nich ubrać w osobny kożuszek.

Panie starsze już wcześniej wstawszy piły kawę,

Teraz drugą dla siebie zrobiły potrawę:

Z gorącego, śmietaną bielonego piwa,

W którym twaróg gruzłami posiekany pływa.

515 Zaś dla mężczyzn więdliny leżą do wyboru:

Półgęski tłuste, kumpia, skrzydliki ozoru,

Wszystkie wyborne, wszystkie sposobem domowym

Uwędzone w kominie dymem jałowcowym;

W końcu wniesiono zrazy na ostatnie danie:

520 Takie bywało w domu Sędziego śniadanie.

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: