12
OSTEOLOGIA
I.Kości tułowia
1.Kości kręgosłupa
2.Kości klatki piersiowej
II.Kości czaszki
III.Kości kończyny górnej
IV.Kości kończyny dolnej
Kości kręgosłupa:
Kręgosłup - columna vertebralis składa się z 33 – 34 kręgów, z czego:
n7 to kręgi szyjne(vertebae cervicales)
n12 to kręgi piersiowe (vertebrae thoracicae)
n5 kręgi lędźwiowe (vertebrae lumbales)
n5 kręgi krzyżowe (vertebrae sacrales)
n4-5 to kręgi guziczne (vertebrae coccygeae)
Kręgosłup stanowi ruchomą oś tułowia i szyi, biegnie od podstawy czaszki do dolnego końca tułowia, wraz z klatką piersiową (żebrami i mostkiem) stanowi kościec osiowy ustroju.
-kręgi piersiowe są mocniej zbudowane niż kręgi szyjne,
-kręgi lędźwiowe zaś mocniej od piersiowych,
-kręgi krzyżowe zrastają się w pojedynczą kość.
-kręgi guziczne występują w stanie szczątkowym i nie odgrywają żadnej roli w mechanice, zrastają się w jedną kość podobnie jak kość krzyżowa.
Kręgi ruchome kręgosłupa określa się mianem kręgów prawdziwych kręgosłupa (szyjne, piersiowe, lędzwiowe) podczas gdy krzyżowe i guziczne nazywa się rzekomymi.
Budowa kręgu
W każdym kręgu wyróżnia się:
Część przednią czyli trzon kręgu (corpus vertebrae)
Część tylną czyli łuk kręgu (arcus vertebrae)
Trzon kręgu posiada:
kształt walca
dwie powierzchnie – górna i dolna
między łukiem z trzonem przebiega otwór kręgowy
nakładające się na siebie kręgi tworzą kanał kręgowy
tylna powierzchnia trzonu stanowi ścianę przednią otworu kręgowego
na ścianie przedniej otworu kręgowego znajdują się otwory, przez które przechodzą żyły trzonów kręgów.
Łuk kręgu składa się z:
nasady kręgu (początkowy odcinek)
dwóch wcięć kręgowych: górne- płytsze i dolne- głębsze
oba wcięcia po nałożeniu się na siebie tworzą otwór międzykręgowy, przez który przechodzą naczynia
płytki łuku kręgu łącząc się ze sobą tworzą tylne ograniczenie otworu kręgowego
od łuku kręgu wychodzi 7 wyrostków:
•tylny wyrostek kolczysty (processus spinosus)
•wyrostki poprzeczne (processus transversi)
•wyrostki stawowe dolne i górne (processus articulares superiorem et inferiores)
-wyrostki stawowe służą do stawowego połączenia kręgów między sobą
-wyrostki kolczyste i poprzeczne są miejscami przyczepów mięsni i więzadeł
Kręgi szyjne
Charakterystyczną cechą kręgu szyjnego jest wyrostek poprzeczny, który składa się z:
dwóch listewek kostnych, zrastających się i tworzących otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium), w którym poczynając od kręgu 6-tego przebiegają tętnice i żyły kręgowe oraz splot nerwów współczulnych
każda listewka zakończona jest guzkiem (tuberculum anterius et posterius )
pomiędzy guzkami przebiega rowek przeznaczony dla przedniej gałęzi nerwu rdzeniowego
wyrostek kolczysty dzieli się na dwie guzowato zakończone części
Kręg szczytowy (atlas):
•zamiast trzonu posiada łuk przedni (arcus anterior)
•na przedniej części łuku przedniego znajduje się guzek przedni, zaś na tylniej dołek zębowy (fovea dentis), powierzchnia stawowa dla połączenia z zębem obrotnika
•wyrostki stawowe zastępują dwie pary powierzchni stawowych, oparte na masywnych podstawach, tzw. bocznych częściach kręgu szczytowego (massae laterales)
•górne powierzchnie stawowe zw. dołkami stawowymi górnymi (foveae articulares superiores) łączą się z potylicą
•dolne dołki stawowe (foveae articulares inferiores), łączą się z kręgiem obrotowym
•wyrostki poprzeczne z odchodzą od jego części bocznych
•wyrostek kolczysty zastępuje guzek tylny (tuberculum posterius), przdzielony bruzdą tętnicy kręgowej (sulcus arteriae vertebralis), w bruździe tej biegną t. i ż. kręgowa oraz pierwszy nerw szyjny
Kręg obrotowy (axis):
posiada ząb (dens), który stanowi trzon kręgu szczytowego,
ząb posiada powierzchnie stawową przednią (facies articularis anterior )– dla połączenia z łukiem i powierzchnie stawową tylną (facies articularis posterior)
powierzchnie stawowe dolne znajdują się już na wyrostkach stawowych dolnych
na wyrostkach poprzecznych 1 i 2 kręgu szyjnego nie ma bruzdy ani guzka nerwu rdzeniowego
Kręg wystający (vertebra prominens)
kręg szyjny wystający, przejściowy, między odc. C i Th, posiada niektóre cechy kręgów piersiowych, takie jak:
długi, nierozdwojony wyrostek kolczysty,
dołki żebrowe (foveae costales)
otwór wyrostka poprzecznego zawiera różne kształty,
czasem zupełnie zanika
przednia blaszka wyrostka poprzecznego może stać się bardziej widoczna i występować jako mniej lub bardziej rozwinięte szczątkowe żebro szyjne
Kręgi piersiowe
Kręgi piersiowe charakteryzują się obecnością:
dołków żebrowych (foveae costales) na bocznych powierzchniach tuż przy nasadzie łuku
dołków żebrowych na wyrostkach poprzecznych na dziesięciu górnych kręgach
Kręgi lędźwiowe
nie mają otworów w wyrostkach poprzecznych (typowe dla kręgów C)
nie posiadają powierzchni stawowych dla żeber
wyrostek poprzeczny jest szczątkowym żebrem stąd nazwa – wyrostek żebrowy (processus costarius)
z tyłu u nasady wyrostka żebrowego znajduje się wyrostek dodatkowy (processus accessorius)
na bocznej stronie górnego wyrostka stawowego występuje wyrostek suteczkowaty (processus mamillaris)
Kość krzyżowa
nposiada kształt klina, gdzie podstawa (basis ossis sacri) łączy się z kręgiem lędźwiowym a wierzchołek (apel ossis sacri) z kością guziczną
powierzchnia przednia zw. miedniczną jest wklęsła, zaś powierzchnia tylna zw. grzbietową jest wypukła
powstała ze zrośnięcia się pięciu kręgów krzyżowych
na podstawie występują:
•wyrostki stawowe górnych wraz z łukiem kręgu
•wyraźnie ukształtowana górna powierzchnia trzonu pierwszego kręgu krzyżowego
kanał krzyżowy (canalis sacralis), znajduje się między łukiem a trzonem kręgu
dolne ujście kanału krzyżowego zwane jest rozworem krzyżowym (hiatus sacralis)
rozwór krzyżowy ograniczony jest po bakach przez wyrostki stawowe zwane różkami krzyżowymi (cornua sacralia)
na obu powierzchniach kości krzyżowej występują otwory miednicze i grzbietowe (foramina sacralia pelvina et dorsalna), które dopowiadają otworom międzykręgowym
kresy poprzeczne (linea tranasversae)na powierzchni miedniczej
na części bocznej znajduje się powierzchnia uchowata (facies auricularis)
tuz za powierzchnią uchowatą znajduje się guzowatość krzyżowa (tuberositas sacralis)
na powierzchni grzbietowej znajdują się 3 grzebienie:
•grzebień krzyżowy pośrodkowy (srista sacralis mediana)
•grzebień krzyżowy pośredni (srista sacralis intermedia)
•grzebień krzyżowy boczny (srista sacralis lateralis)
Kość guziczna
Kręgi ogonowe:
występują w postaci szczątkowej
pierwszy zachował cechy budowy kręgów takie jak: trzon, szczątkowe wyrostki poprzeczne i wyrostki stawowe górne zwane różkami guzicznymi (cornua coccygea )
Połączenia kręgów
Połączenia kręgów dzieli się na połączenia między:
trzonami (chrząstkozrosty, więzozrosty – połączenia ścisłe)
wyrostkami stawowymi (znaczna ruchomość, połączenia wolne)
Połączenia trzonów – krążki międzystanowe (disci intervertebralis):
•budowa: pierścień włóknisty - część obwodowa i jądro miażdżyste - cześć środkowa, które u osób młodych jest galaretowate
•pierścień włóknisty zbudowany jest z blaszek kształtu cylindrycznego, które zbudowane są z włókien kolagenowych o przebiegu przeciwnym do siebie w kolejnych blaszkach; blaszki wewnętrzne są położone bardziej poziomo, zewnętrzne zaś bardziej pionowo
•są 23 krążki, pierwszy znajduje się między II a III kręgiem szyjnym, ostatni między kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową
•wysokość wzrasta od góry ku dołowi
•w poszczególnych odcinkach kręgosłupa wysokość przedniego brzegu różni się od brzegu tylnego
Stawy międzykręgowe:
czyli stykające się ze sobą powierzchnie stawowe wyrostków stawowych
liczą 23 pary, posiadają cienkie torebki stawowe
Więzadła kręgosłupa
•więzadła podłużne przednie i tylne, (ligamentum longitudinale anterius et postrius) przebiegają na trzonach kręgowych, więzadło przednie jest silną, szeroką taśma hamującą zgięcie w tył, nadmierne prostowanie kręgosłupa
•więzadło nadkolcowe (ligamentum supraspinale), biegnie wzdłuż wyrostków kolczystych zaczynając na 7 kręgu szyjnym a kończąc na grzebieniu pośrodkowym na kości krzyżowej, Funkcja?
•więzadło karkowe (ligamentum nuchae), przyczepia się do guzowatości potylicznej i do wyr. kolczystych III – VII kręgu szyjnego, występuje w formie szczątkowej
•więzadła żółte, (ligamenta flava,) przebiegają pomiędzy łukami poszczególnych kręgów, zamykając od tyłu kanał kręgowy,
•więzadła międzypoprzeczne (ligamenta intertransversaria) łączą wyrostki poprzeczne,
•więzadła międzykolcowe (ligamenta intrspinalia), w postaci błon łączą wyrostki kolczyste
Połączenie V kręgu lędźwiowego z kością krzyżową:
krążek międzykręgowy jest w kształcie klina, ostrze zwrócone ku tyłowi, w ten sposób powstaje kąt lędźwiowo krzyżowy,
przedłużenie więzadła podłużnego przedniego i tylnego
więzadło żółte
więzadło międzykolcowe i nadkolcowe
więzadło biodrowo – lędźwiowe (bardzo silne, łączy miednicę z kręgosłupem)
Połączenie między kością krzyżową a gużiczną:
krążek międzykręgowy oraz stawy między różkami oby kości
więzadła krzyżowo – guziczne przednie, tylne i boczne
Połączenie to często ulega skostnieniu.
Połączenia kręgosłupa z czaszką
Cechy charakterystyczne połączenia kręgosłupa z czaszką:
duża ruchomość głowy
silny układ więzadłowy zabezpieczający połączenie mózgowia z rdzeniem
tworzą je dwa stawy: szczytowo – potyliczny i szczytowo – obrotowy
Staw szczytowo – potyliczny (articulatio atlantooccipitalis):
•tworzą kłykcie potyliczne (condyli occipitales) i dołki stawowe górne kręgu szczytowego
•zachodzą ruchy zginania, prostowania i nieznaczne zgięcia boczne
•staw otoczony jest torebką stawową
•przestrzeń miedzy kością potyliczną a kręgiem szczytowym zamykają błony szczytowo potyliczne przednia i tylna
Staw szczytowo – obrotowy (articulatio atlantoaxialis)
W skład którego wchodzą:
szczytowo – obrotowo boczny, utworzony z powierzchni stawowych kręgu szczytowego i obrotowego, staw zaopatrzony w wiotkie torebki stawowe
szczytowo – obrotowy pośrodkowy przedni, utworzony między powierzchnią stawową dołku zębowego łuku przedniego kręgu szczytowego a powierzchnią stawową przednią zęba kręgu obrotowego,
szczytowo – obrotowy pośrodkowy tylny, utworzony jest między powierzchnią stawową tylną zęba a pokrytą chrząstką stawową więzadłem poprzecznym kręgu obrotowego
Układ więzadłowy tworzą:
więzadła skrzydłowe (lig. alaria) biegną od powierzchni bocznych zęba do powierzchni przyśrodkowej kłykci potylicznych
więzadło poprzeczne kręgu szczytowego (lig. transversarium atlantis), silne, płaskie ciągnie się między częściami bocznymi od tyłu zęba
więzadło krzyżowe kręgu szczytowego (lig. cruciforme atlantis), biegnie razem z więzadłem poprzecznym
błona pokrywająca (membrana tectoria) pokrywa więzadło krzyżowe od strony kanału kręgowego, chroniąc rdzeń przed ewentualnymi uszkodzeniami
błony szczytowo – obrotowe przednia i tylna (membranae atlantoaxiales posteriori et anterior),zamykają szczeliny pomiędzy między I i II kręgiem
Mechanika kręgosłupa
Kręgosłup pełni funkcję:
podporową
ochronną
narządu ruchu biernego
amortyzacja
ruchową, w którym zachodzą ruchy: flexio, extensio, rotatio, circumdiuctio
Klatka piersiowa
W skład klatki piersiowej wchodzi:
12 kręgów piersiowych
12 par żeber (wyjątki 11, lub dodatkowo szyjne i lędźwiowe)
mostek
Żebro (costa):
•składa się z części środkowej – trzon, dwóch końców tylnego – kręgosłupowy, przedniego – mostkowy
•żebro kostne (os costale) przechodzi końcem mostkowym w chrząstkę żebrową (cartilago costalis)
•7 par górnych żeber to żebra prawdziwe (costae verae), ich chrząstki łączą się bezpośrednio z mostkiem
•pozostałe 5 par żeber to żebra rzekome (costae spuriae)
•żebro VIII, IX, X łączą się z mostkiem poprzez prawy bądź lewy łuk żebrowy
•chrząstki żebrowe XI i XII kończą się swobodnie między mięśniami brzucha – żebra wolne
•w budowie wyróżnia się:
głowa żebra (caput costae)
grzebień głowy żebra (crista capitis)
powierzchnia stawowa głowy żebra (facies articularis costae)
szyjka żebra (collum costae)
grzebień szyjki żebra (crista colli costae)
guzek żebra i powierzchnia stawowa guzka żebra (tuberculum costae et facies articularis tuberculi costae)
kąt żebra (angulus costae)
•położenie chrząstek żebrowych:
chrząstka I żebra biegnie lekko ku dołowi
chrząstka II leży poziomo
chrząstka III-V kierują się stopniowo ku górze
chrząstki dolnych żeber przebiegają początkowo w przedłużeniu żeber kostnych, następnie wstępują ku górze
Mostek (sternum):
kość płaska, nieparzysta
wyróżnia się: rękojeść (manubrium), trzon (corpus) i wyrostek mieczykowaty (processus xiphoideus)
chrząstkozrost pomiędzy rękojeścią a trzonem stanowi kąt rozwarty zw. kątem mostkowym (angulus sterni
W budowie wyróżnia się:
wcięcie szyjne (incisura jugularis)
wcięcie obojczykowe (incisura claviculares)
wcięcie żebrowe (incisurae costales)
Stawy żebrowo-kręgowe.
Stawy żebrowo – kręgowe (art. costovertebrales) łączą głowy i guzki żeber z kręgami.
Staw głowy żebra (art. capitis costae):
łączy głowę żebra z dołkami żebrowymi kręgów
żebro I, XI, XII łączą się z jednym kręgiem
żebra II – X posiadają grzebień głowy żebra, od którego do krążka stawowego przyczepia się więzadło śródstawowe głowy żebra (lig. capitis castae interaarticulare)
torebka stawowa wzmocniona jest przez więzadło promieniste głowy żebra (lig. capitis castae radiatum )
Staw żebrowo – poprzeczny (art. costotransversoria):
tworzy guzek żebra (tuberculum costae) z dołkiem żebrowym wyrostka poprzecznego (fovea costalis transversalis)
stawy te występują przy żebrach I- X
wzmacnia je więzadło żebrowo – poprzeczne (lig. costotransversarium superior)
Dzięki tym stawom żebro może się poruszać tylko dokoła osi przebiegającej przez oba stawy, wzdłuż szyjki żebra.
...
ulkaadyjak