Czlowiek-mozliwosci, ograniczenia.pdf

Człowiek

– możliwości, ograniczenia

- 1 -

Wiadomości wstępne

Kandydaci na pilotów muszą być zdrowi. Oznacza to, że wszystkie układy i narządy ich organizmu

powinny pracować bez zarzutu, znajdować się w stanie całkowitej sprawności i nie wykazywać zmian

spowodowanych procesami chorobowymi. Z uwagi na pewną specyfikę badania lotniczo-lekarskiego,

stan zdrowia kandydatów do szkolenia lotniczego ocenia specjalnie do tego celu powołana komisja

Lotniczo-Lekarska. Pozytywne orzeczenie właściwej komisji lekarskiej jest warunkiem do

praktycznego szkolenia w powietrzu.

Piloci poddawani są badaniom wstępnym, okresowym, a w uzasadnionych sytuacjach badaniom

okolicznościowym (np. po wypadku lub chorobie).

Dbałość o dobry stan zdrowia - profilaktyka - powinna cechować każdego lotnika. Nie idzie tu

bowiem wyłącznie o spotkanie z komisją lekarską. Pilotowi dobre zdrowie i kondycja fizyczna są

niezbędnie potrzebne, czasem nawet niepozorny rozstrój zdrowia może spowodować reakcję

organizmu, która jeśli nastąpi podczas wykonywania lotu, stanie się przyczyną tragicznego w

skutkach wypadku.

Ochroną zdrowia lotników zajmuje się higiena lotnicza. Nauka ta jest nieodłącznie związana z

medycyną lotniczą.

- 2 -

Rozdział I

Układ ruchu

W skład układu ruchu wchodzi aparat kostno-stawowy, wiązadła i mięśnie. Kości i wiązadła

tworzą układ ruchu bierny, a mięśnie - czynny.

Człowiek posiada ponad 200 kości połączonych ze sobą za pomocą stawów, zrostów i szwów.

Stawy wzmocnione są systemem wiązadeł utrzymujących kości w ich obrębie. Dodatkowe

wzmocnienie stawów stanowią przebiegające w bezpośredniej bliskości mięśnie. Kości służą jako

rusztowanie, na którym zawieszony jest cały organizm. Ponadto chronią ważne narządy przed

urazem mechanicznym (czaszka, klatka piersiowa, kręgosłup) oraz stanowią przyczepy dla mięśni.

Mięśnie szkieletowe są mięśniami poprzecznie prążkowanymi, rozpoczynają się i kończą

ściągnistymi przyczepami przyrośniętymi do kości. Każdy mięsień ma przyczep końcowy na innej

kości niż początkowy. Mięśnie powodują ruchy ciała; nawet najdrobniejszy ruch jest wynikiem pracy

określonych mięśni.

Kręgosłup składa się z 32-33 kręgów. Dzięki swojej budowie z jednej strony stanowi układ

kostno-stawowy przenoszący obciążenia utrzymujący inne układy we względnym porządku

przestrzennym a z drugiej ochrania rdzeń kręgowy przed nawet najmniejszym uszkodzeniem.

Kończyna górna składa się z kości ramiennej połączonej z łopatką stawem barkowym, dwóch

kości przedramienia oraz kości ręki. Kości przedramienia - łokciowa i promieniowa - łączą się z kością

ramienną w stawie łokciowym, a z kośćmi ręki - poprzez staw nadgarstkowy.

Czaszka człowieka składa się z wielu kości czaszki, jej zadaniem jest osłonięcie mózgu a

zwłaszcza jej ośrodków przed uszkodzeniami mechanicznymi. Oprócz tego ostania ona narządy

wzroku, słuchu i równowagi a także jej część twarzowa współdziała z układem trawiennym i

oddechowym.

Szkielet człowieka

1 - czaszka,

2 - żuchwa,

3 - obojczyk,

4 - łopatka,

5 - kość ramieniowa,

6 - żebra,

7 - kręgosłup,

8 - miednica,

9 - kość przedramienia,

10 - kości ręki,

11 - kość udowa,

12 - rzepka,

13 - kość podudzia,

14 - kości stopy

- 3 -

Rozdział II

Budowa człowieka

Aby mówić o reakcji organizmu na stany związane z wykonywaniem, trzeba przypomnieć sobie kilka

podstawowych wiadomości z zakresu anatomii i fizjologii człowieka. Dlatego należy omówić w

skrócie budowę i czynności najważniejszych układów organizmu ludzkiego.

Układy krążenia i oddychania

Układy krążenia i oddychania związane są integralnie z dwoma narządami: sercem wraz z

naczyniami tętniczymi, włoskowatymi oraz żylnymi, i z płucami wraz z drogami oddechowymi.

Zadaniem płuc jest należyta wentylacja, tzn. pobieranie z otaczającego powietrza tlenu i przekazanie

go do krwi oczyszczanej jednocześnie z dwutlenku węgla. Rola serca polega na przepompowywaniu

krwi zawierającej tlen i substancje odżywcze, dostarczone przez układ pokarmowy, do wszystkich

zakątków ustroju. Do rozprowadzania tych substancji po całym organizmie służą naczynia

włoskowate stanowiące rozgałęzienia tętnic. Naczynia te ponownie się łącząc tworzą żyły którymi

uboga w tlen krew wraca do prawego przedsionka serca. Stąd poprzez prawą komorę wędruje do

płuc, utlenia się i zostaje przez lewy przedsionek i lewą komorę serca ponownie przepompowana do

obwodu.

Schemat układu krążenia :

1 - głowa i kończyny górne,

2 - płuca (krwioobieg mały),

3 - serce,

4 - kończyny dolny i narządy jamy brzusznej

Układ oddechowy to oprócz płuc drogi oddechowe górne - nos i gardło, oraz dolne - oskrzela i

oskrzeliki.

Ścisłe powiązanie ze sobą układu krążenia i oddychania powoduje, ze pogorszenie pracy jednego z

nich kompensowane jest natychmiast wzmożoną pracą drugiego. Serce i płuca nie są w stanie

zwiększyć gwałtownie swej pracy w przeciągu dłuższego czasu. Wydolność układu krążenia i

oddychania można wprawdzie bardzo znacznie zwiększyć, lecz wyłącznie drogą stałego treningu

wytrzymałościowego który obciążając nadmiernie serce i płuca powoduje adaptację tych narządów

do wysiłku. Jedyną metodą długotrwałego utrzymania zdrowego serca jest systematyczny trening

sportowy oraz uregulowany tryb życia. Należy unikać stanów zdenerwowania, nadwagi, otyłości oraz

palenia tytoniu.

Należy pamiętać, ze zdrowe serce ma największe znaczenie dla poprawnego funkcjonowania

całego organizmu.

Układ nerwowy

W bardzo dużym uproszczeniu układ nerwowy można podzielić na centralny i obwodowy. Układ

obwodowy służy do zbierania Informacji i przekazywania ich do układu centralnego oraz do

przewodzenia impulsów z układu centralnego na obwód. Centralny układ nerwowy (mózg) gromadzi

i przetwarza informacje oraz wydaje odpowiednie impulsy między innymi do układu ruchu. Układ ten

ma w ludzkim organizmie rolę nadrzędną i sterowniczą. Wszystkie poczynania człowieka są wynikiem

pracy układu nerwowego. Z reguły wszystkie ruchy wykonywane są świadomie, tzn. przy udziale i

zarządzaniu mózgu. Istnieje jednak rodzaj ruchów, odbywających się bez udziału centralnego układu

nerwowego. Nazywają się one odruchami. Mechanizm odruchu polega na tym, że impuls

- 4 -

informujący o istnieniu bodźca dociera do rdzenia kręgowego, powodując natychmiastowe odesłanie

impulsu nakazującego reakcję. W przypadku dotknięcia gorącego przedmiotu człowiek najpierw cofa

rękę, a dopiero po chwili orientuje się w charakterze zjawiska. Wyróżniamy odruchy bezwarunkowe i

warunkowe Z odruchami bezwarunkowymi człowiek przychodzi na świat l nie może się ich pozbyć, a

warunkowe wytwarzają się podczas rozwoju, lecz nie podtrzymywane - wygasają.

Narząd słuchu i równowagi

Narządem słuchu jest ucho składające się z części zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej, W uchu

środkowym jest rozpięła błona bębenkowa, która drgając wskutek oddziaływania fal dźwiękowych

wprawia w ruch kosteczki słuchowe. Przekazują one drgania do ucha wewnętrznego (ślimak i nerw

słuchowy). Ponadto w uchu środkowym znajduje się tzw. trąbka Eustachiusza, łącząca jamę ucha

środkowego z jamą nosowo-gardlową. Jej znaczenie jest bardzo duże, zwłaszcza dla lotników, gdyż

umożliwia wyrównanie ciśnienia w uchu z aktualnie panującym na zewnątrz.

W uchu wewnętrznym znajduje się narząd równowagi - błędnik. Jego zasadniczą częścią są

kanały półkoliste umieszczone w trzech płaszczyznach. W ich wnętrzu znajduje się płyn z drobnymi

kryształkami wapnia. Przy najlżejszym ruchu głowy płyn ten powoduje odkształcenie bardzo

delikatnych zakończeń nerwowych, które wystają wewnątrz kanału. Wzbudza to impuls informujący

o położeniu głowy w przestrzeni. W przypadku intensywnego obrotowego ruchu głowy w jednym

kierunku, po zatrzymaniu głowy płyn w błędniku siłą bezwładności krąży w dalszym ciągu,

wywołując zawrót głowy i trudności w zachowaniu równowagi.

Główne zadanie narządu równowagi to orientowanie człowieka o położeniu własnego ciała

względem ziemi. Uszkodzenie błędnika powoduje bardzo poważne zaburzenia równowagi. Narząd

równowagi pilota powinien być całkowicie sprawny.

System narządu słuchu i równowagi

1 - błona bębenkowa,

2 - kosteczki słuchowe,

3 - strzemiączko i okienko owalne,

4 - kanały półkoliste,

5 - trąbka słuchowa,

6 - przedsionek,

7 - ślimak

Narząd wzroku

Narząd wzroku umożliwia widzenie i rozróżnianie barw otaczającego świata. Składa się z gałek

ocznych, nerwów wzrokowych oraz ośrodka wzroku w centralnym układzie nerwowym. Gałka oczna

zbudowana jest z białkówki, która w swej przedniej części jest przezroczysta i nosi nazwę rogówki.

Za nią znajduje się tęczówka z otworem źrenicznym, soczewka oraz siatkówka - warstwa

światłoczułych komórek nerwowych. Od strony tylnej do gałki ocznej wnika nerw wzrokowy. Gałka

oczna wypełniona jest galaretowatą substancją, nazywaną ciałem szklistym.

- 5 -

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: