Luksemburg Róża - Palące zagadnienia(1).PDF - e-booki - kasiakhe

Róża Luksemburg

Palące zagadnienia

Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

WARSZAWA 2010

Róża Luksemburg – Palące zagadnienia (1917 rok)

Artykuł Róży Luksemburg „Palące zagadnienia”

został napisany w 1917 roku i opublikowany w

piśmie „Spartakusbriefe” nr 6, sierpień 1917.

Podstawa niniejszego wydania: Róża Luksemburg,

„Wybór pism”, tom 2, wyd. Książka i Wiedza,

Warszawa 1959.

– 2 –

http://skfm.dyktatura.info/

Róża Luksemburg – Palące zagadnienia (1917 rok)

I. WOJNA I POKÓJ

Rewolucja rosyjska była pierwszym dobitnym przejawem proletariackiej polityki klasowej od

czasu bankructwa międzynarodowego socjalizmu, które nastąpiło z wybuchem wojny światowej, a tym

samym pierwszym o epokowym znaczeniu atakiem w walce o pokój. Zaraz też następnego dnia po

zwycięstwie nad starym reżimem rozpoczęła się akcja proletariatu rosyjskiego przeciw wojnie. Celem jej

było przede wszystkim pozbawienie imperialistycznej wojny prowadzonej przez rząd carski i rosyjską

burżuazję jej dotychczasowego charakteru. Po kilku gwałtownych walkach rosyjskie masy robotnicze

przeforsowały zwycięsko, że Rząd Tymczasowy uznał oficjalnie następującą formułę celów wojennych:

żadnych aneksji, żadnych odszkodowań, pokój na podstawie samostanowienia narodów. Na pierwszy rzut

oka polityka proletariacka odniosła przez to pełne i decydujące zwycięstwo. Zdawało się, że otwarto

wolną drogę do pokoju i rewolucji. W rzeczywistości jednak proletariat rosyjski w wyniku swego

zwycięstwa znalazł się w obliczu nowych trudności i problemów.

Formuła, na podstawie której pokój winien być zawarty, została znaleziona, ale od niej do

zawarcia pokoju wiedzie jeszcze daleka droga. W jaki sposób można osiągnąć pokój – tak brzmi teraz

pytanie. Odrębny pokój byłby – co, zdaje się, wszystkie kierunki socjalistyczne w Rosji już zrozumiały –

nie zakończeniem, lecz tylko nowym rozpętaniem wojny światowej. Każdy odrębny pokój nie jest już

choćby dlatego w ogóle polityką proletariacką, lecz czysto burżuazyjną, iż oznacza jednostronne,

ograniczone do ram narodowych rozwiązanie problemu wojny, ponieważ pomija losy ogółu proletariatu

europejskiego, by uwolnić ze szponów wojny jeden tylko kraj. W danym wypadku odrębny pokój byłby

jeszcze czymś więcej: nieocenioną przysługą wyświadczoną imperializmowi niemieckiemu, a więc

najzacieklejszemu wrogowi proletariatu niemieckiego, najpotężniejszemu bastionowi reakcji w Europie i

najniebezpieczniejszemu wrogowi rewolucji rosyjskiej już nazajutrz po zakończeniu wojny.

Jednakże Rosja sama nie jest w stanie doprowadzić do powszechnego pokoju. Proletariat rosyjski

może złamać opór własnych klas panujących, nie może jednak wywrzeć decydującego wpływu na

imperialistyczne rządy Anglii, Francji i Włoch, decydujący bowiem nacisk musi tam oczywiście wyjść,

podobnie jak w samej Rosji, tylko od wewnątrz, tylko od angielskiego, francuskiego i włoskiego

proletariatu. Tak więc, mimo potężnej i zwycięskiej akcji pokojowej rosyjskich mas ludowych, nie można

na razie praktycznie osiągnąć ani pokoju odrębnego, ani też powszechnego. Dopóki istnieje taka sytuacja,

wojna toczy się dalej, a proletariat rosyjski staje przed nieuchronnym pytaniem: jak wobec tego zachować

się w tej wojnie?

Uznana oficjalnie w Rosji formuła pokojowa Rady Robotniczej i Żołnierskiej, jak się wydaje,

pozbawia wojnę – przynajmniej o ile chodzi o Rosję – charakteru imperialistycznej wojny zaborczej i

sprowadza ją wyłącznie do obrony kraju. W tym wypadku jest też nią w najprawdziwszym znaczeniu tego

słowa, albowiem jest obroną zdobyczy rewolucji, prowadzoną pod suwerennym kierownictwem

rewolucyjnych mas. Ale obrona polityczna nie da się p o d w z g l ę d e m w o j s k o w y m oddzielić

od ofensywy. Kto prowadzi wojnę, musi – niezależnie od tego, o co się wojna toczy – pod względem

wojskowym stawiać możliwie na ofensywę, pamiętając o starej, wypróbowanej zasadzie każdej walki, że

mocny cios jest zawsze najlepszą obroną. Zmuszony widocznie tą logiką rzeczy, postanowił rosyjski

minister wojny Kiereński oraz większość mas robotniczych i żołnierskich przystąpić do ofensywy.

Ale każde aktywne prowadzenie wojny i każda ofensywa wojskowa ze strony Rosji służy obecnie

wskutek obiektywnego stanu rzeczy i jego logiki nie obronie rewolucji rosyjskiej, lecz interesom

imperializmu ententy. Żadna, najbardziej nawet radykalna i demokratyczna formuła pokojowa nie może

przesłonić niewątpliwego faktu, że wszelka podjęta przez Rosję akcja wojskowa jest korzystna dla

imperialistycznych celów wojennych Anglii, Francji i Włoch, że zatem republika rosyjska, proklamując

jedynie obronę kraju, uczestniczy w rzeczywistości w wojnie imperialistycznej, a ogłaszając jako zasadę

prawo narodów do samostanowienia, w praktyce popiera panowanie imperializmu nad innymi narodami.

Co będzie jednak, gdy Rosja nie podejmie żadnej ofensywy i – jak to czyniła w pierwszych

miesiącach po wybuchu rewolucji – ograniczy się pod względem wojskowym do biernej, wyczekującej

postawy, stojąc z bronią u nogi, by odparować mniej lub bardziej skutecznie ewentualny atak ze strony

Niemiec? Tą biernością, która jako taka oznacza pewną połowiczność, pewne uchylanie się od wojny, a

– 3 –

http://skfm.dyktatura.info/

Róża Luksemburg – Palące zagadnienia (1917 rok)

nie jej zakończenie, wyświadczyła Rosja nieocenioną przysługę imperializmowi niemieckiemu, gdyż

zabezpieczając mu niejako zaplecze od wschodu, umożliwiła mu użycie swych głównych sił zbrojnych na

froncie zachodnim. Rewolucja rosyjska znajduje się zatem między Scyllą a Charybdą. Jeżeli zechce

wyrwać się z pętli ludobójstwa zawierając odrębny pokój, zdradzi międzynarodowy proletariat i swój

własny los na rzecz imperializmu niemieckiego. Jeżeli natomiast nie będzie mogła sama doprowadzić do

powszechnego pokoju, pozostanie jej tylko do wyboru albo aktywne prowadzenie wojny, a wtedy będzie

działała na rzecz interesów imperializmu ententy, albo bierny udział w wojnie, tzn. zachowanie pod

względem wojskowym bezczynności, czym równie niewątpliwie poprze interesy imperializmu

niemieckiego.

Takie jest prawdziwe położenie republiki rosyjskiej – położenie tragiczne, którego w

najmniejszym stopniu nie może zmienić piękna formuła pokojowa, powitana przez wszystkich jako

zbawienne, magiczne słowo. I ten stan rzeczy sprawia, że proletariat rosyjski mimo wszystkich swych

heroicznych walk i zwycięstw, mimo całej siły, którą rozwinął przeciwko wojnie i imperializmowi, w

rzeczywistości skazany jest dzisiaj na to, by być igraszką imperializmu, i że każda zastosowana przezeń

taktyka w ostatecznym wyniku wychodzi na dobre imperializmowi. Nie ma po prostu – choćby brzmiało

to nie wiem jak paradoksalnie – żadnej słusznej taktyki, którą by proletariat rosyjski mógł zastosować:

każda, którą wybierze, będzie fałszywa. I ma to swoje doniosłe, głębokie uzasadnienie. Obecna wojna

światowa, która ze względu na jej obiektywne przyczyny i charakter historyczny jest międzynarodowym

konfliktem imperializmu, nie da się w jakimś jednym zakątku, w jednym kraju, przez jednego uczestnika,

przy najlepszej nawet jego woli, przekształcić w jej przeciwieństwo – w demokratyczną wojnę w obronie

ojczyzny. Wciągnięta w tryby imperialistycznej katastrofy światowej, republika rosyjska nie może sama

uchylić się od ponoszenia konsekwencji tej katastrofy, nie może uwolnić się z jej trybów ani też własnymi

siłami zatrzymać ich. Międzynarodową katastrofę może okiełznać tylko proletariat międzynarodowy.

Imperialistyczną wojnę światową może zlikwidować tylko światowa rewolucja proletariacka. A

nieuniknione sprzeczności, wśród których rozwija się rewolucja rosyjska, są tylko praktycznymi

przejawami zasadniczej sprzeczności między rewolucyjną polityką rosyjskiego proletariatu a polityką

ślepej uległości proletariatu europejskiego, sprzeczności między klasową postawą mas ludowych w Rosji

a zdradą interesów klasowych i socjalizmu, której dopuszczają się niemieckie, angielskie, francuskie

masy robotnicze.

Ci, którzy poprzestają na tworzeniu opozycyjnych grup i partii mniejszościowych oraz na

określonych poszczególnych wystąpieniach w parlamentach i uważają, że honor międzynarodowego

socjalizmu jest przez to uratowany, wciąż zapominają, iż rzeczywiste losy socjalizmu mogą być

rozstrzygnięte nie w konwentyklach i nie przez młócenie parlamentarnej sieczki, lecz w wielkich akcjach

mas ludowych. Dopóki – jak to się dotychczas dzieje – nie występują masy, dopóty wszelkie „niezależne”

konwentykle wraz z ich rezolucjami, konferencjami i memoriałami ważą tyle, co liść na wietrze.

II. DYKTATURA PROLETARIATU

Ale losy rewolucji rosyjskiej są jeszcze bardziej fatalnie związane z wojną światową, aniżeli

można by to przypuszczać, uwzględniając tylko zewnętrzną stronę zjawisk. Obalenie caratu, które w

pojęciu liberałów było właściwą i wyłączną treścią rewolucji rosyjskiej, stanowi oczywiście tylko krótki

jej prolog. Rewolucja, będąca płodem całego rozwoju kapitalistycznego, w swym dalszym logicznym

postępie bynajmniej nie zamierza poprzestać na tych osiągnięciach, przy których chciałby ją zatrzymać

kretynizm „opinii publicznej” Europy, nie wyłączając opinii socjaldemokratycznej. Jej naturalna

tendencja prowadzi do generalnego starcia klas w łonie społeczeństwa rosyjskiego, przy czym główna

rola musi z natury rzeczy przypaść najbardziej postępowej i radykalnej klasie, tzn. proletariatowi

przemysłowemu. Celem, do którego rozwój ten zmierza, jest nieuchronnie dyktatura socjalistycznego

proletariatu. Właśnie dlatego, że walka przeciwko imperializmowi, o pokój stała się od pierwszej chwili

osią rewolucji politycznej, prawdziwy chorąży tej walki – socjalistyczne masy robotnicze wysunęły się

natychmiast na czoło i już w rządzie koalicyjnym na poły uchwyciły ster władzy.

– 4 –

http://skfm.dyktatura.info/

Róża Luksemburg – Palące zagadnienia (1917 rok)

Ale rząd koalicyjny jest sam przez się tworem połowicznym, który obarcza socjalizm całą

odpowiedzialnością, nie stwarzając mu przy tym bynajmniej pełnej możliwości rozwinięcia swego

programu. Jest to kompromis, który – podobnie jak wszelkie kompromisy – skazany jest w ostatecznym

wyniku na fiasko. Nowy rząd koalicyjny będzie musiał na mocy wewnętrznego rozwoju logicznego

ustąpić wcześniej czy później miejsca rządowi czysto socjalistycznemu, tzn. faktycznej i formalnej

dyktaturze proletariatu. Tu jednak rozpoczyna się fatum rewolucji rosyjskiej. Jeżeli międzynarodowa

rewolucja proletariacka nie stworzy jej we właściwym czasie zaplecza, to dyktatura proletariatu w Rosji

będzie skazana na tak druzgoczącą klęskę, że w porównaniu z nią los Komuny Paryskiej wyda się

dziecinną igraszką.

Rewolucja rosyjska bowiem wysuwa przede wszystkim takie problemy społeczne i polityczne,

które nie mogą być rozwiązane inaczej, jak tylko w skali międzynarodowej. Nieuniknione wstrząśnięcie

burżuazyjnymi stosunkami własności przez mające nastąpić rozwiązanie kwestii agrarnej, wstrząśnięcie

kapitalistycznymi formami wyzysku przez radykalne przekształcenie stosunków pracy, do którego

rosyjska klasa robotnicza musi dążyć, wstrząśnięcie państwem burżuazyjnym przez rzeczywiste

ludowładztwo – wszystko to nie może absolutnie zmieścić się w ramach dzisiejszej Europy, w ramach

najciemniejszej reakcji militarystycznej, która od chwili wybuchu wojny światowej zapanowała bez oporu

i niepodzielnie we wszystkich krajach.

Im bliższa staje się w Rosji dyktatura proletariatu, tym bardziej dojrzewa nieuchronne przejście

rosyjskiej burżuazji do obozu kontrrewolucji. Rosyjska burżuazja znosi teraz jarzmo ludowładztwa z

głęboko ukrytą wrogością i nienawiścią i będzie je znosiła tylko dopóty, dopóki trwa wojna, tzn. dopóki

masy są uzbrojone i trzymają losy kraju w swych rękach. Gdy wojna się skończy, wszyscy Milukowowie,

Rodziankowie i ska przejdą natychmiast z lewicy do obozu skrajnej prawicy i nie ulega wątpliwości, że

wówczas obie warstwy ludowe – drobnomieszczaństwo i chłopstwo – idące dziś za proletariatem

miejskim, w swej przeważającej części uderzą nań z tyłu, wzmocnione przez lumpenproletariat i

wszystkie, dzisiaj jeszcze przyczajone, elementy obalonego reżimu carskiego. Nawet skwapliwość, z jaką

liberalna burżuazja zaakceptowała dominujące stanowisko socjalistów i zażądała ich udziału w rządzie,

wynika niewątpliwie nie tylko z przymusowej sytuacji, lecz także z wyrachowania i zamiaru obarczenia

socjalistów częściową, a gdy tylko będzie to możliwe – całkowitą odpowiedzialnością za rządy wraz ze

wszystkimi ich nieprzezwyciężonymi trudnościami i w ten sposób skompromitowania socjalizmu i

pobudzenia wszystkich elementów kontrrewolucyjnych do oporu przeciw niemu.

Wreszcie, w miarę tego, jak zbliża się w Rosji dyktatura proletariatu, przygotowuje się również

krucjata całej europejskiej burżuazji przeciw republice rosyjskiej. W państwach ententy jest ona już w

pełnym toku i znajduje wyraz w brudnej fali oszczerstw wylewającej się z łamów prasy burżuazyjnej tych

państw, z wszystkich owych „Matin”, „Morning Post”, „[La] Stampa”, ,,Corriere della Sera” itp.,

rozsiewających dzień w dzień brednie o morderstwach, podpaleniach, rabunkach, anarchii, bankructwie i

rozkładzie. Ta kampania oszczerstw, przypominająca zupełnie stosunek europejskiej prasy burżuazyjnej

do Komuny Paryskiej, systematycznie podburza opinią publiczną Europy przeciw rewolucji rosyjskiej,

mobilizuje wszystkie burżuazyjne instynkty i przygotowuje krucjatę przeciw Rosji.

Wyjątek stanowią chwilowo oficjalne Niemcy i Austria, zachowujące pełną rezerwy życzliwość z

bardzo przejrzystych powodów: rewolucja rosyjska jest dla nich najważniejszą kartą w obecnej sytuacji

wojennej. Mocarstwa centralne uważają ją za wygodny przedmiot wyzysku i spekulacji zarówno z

powodu trudności wojskowych samej Rosji, jak i ze względu na nacisk wywierany przez Rosję na

państwa koalicji w kierunku pokoju i zredukowania celów wojennych. Stąd jednak wynika, że pełna

rezerwy życzliwość rządu Niemiec wobec rewolucji będzie trwała dopóty, dopóki będzie trwała wojna. Z

chwilą jednak, gdy wojna – bez względu na jej wynik – skończy się, a w szczególności zaś gdy zakończy

się jakimś dla mocarstwowej pozycji Niemiec choćby na poły korzystnym wynikiem – z chwilą tą

wybuchnie z całą hamowaną dotąd gwałtownością naturalna sprzeczność między prusko-niemieckim

państwem militarno-policyjnym a republiką rosyjską. Państwa centralne mają z natury rzeczy o wiele

ważniejsze powody do wyniszczającej wojny przeciw rewolucyjnej Rosji aniżeli Anglia, Francja lub

Włochy. Przede wszystkim dlatego, że zarówno Niemcy, jak i Austria jako najbardziej reakcyjne państwa

Europy muszą strzec największego inwentarza reakcji przed niebezpieczeństwem rewolucji; następnie

– 5 –

http://skfm.dyktatura.info/

Luksemburg Róża - Palące zagadnienia(1).PDF

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: