gramsci - o odnowę partii socjalistycznej(6).pdf - Gramsci - frakcja.nihilistyczna

Antonio Gramsci

O odnow ę Partii

Socjalistycznej

Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (Uniwersytet Warszawski)

WARSZAWA 2007

Antonio Gramsci – O odnowę Partii Socjalistycznej (1920 rok)

Artykuł Antonio Gramsciego „O odnowę Partii

Socjalistycznej” ukazał się bez podpisu w piśmie

„L'Ordine Nuovo” II, nr 1 z 8 maja 1920 r.

Podstawa niniejszego wydania: Antonio Gramsci,

„Pisma wybrane”, tom 1, wyd. Książka i Wiedza,

Warszawa 1961.

Tłumaczenie z języka włoskiego: Barbara

Sieroszewska.

– 2 –

www.skfmuw.w.pl

Antonio Gramsci – O odnowę Partii Socjalistycznej (1920 rok)

Poniższe sprawozdanie przedstawione zostało na Radzie Krajowej w Mediolanie przez przedstawicieli

Sekcji Socjalistycznej i Federacji Prowincjonalnej z Turynu i posłużyło za podstawę do krytyki działalności

kierownictwa partii.

1. Oblicze walki klasowej we Włoszech w chwili obecnej określa fakt, że robotnicy całego kraju,

zarówno przemysłowi, jak rolni, są nieugięcie zdecydowani postawić wyraźnie i stanowczo kwestię

własności środków produkcji. Przedłużanie się kryzysów narodowych i międzynarodowych,

unicestwiających stopniowo wartość pieniądza, wskazuje na załamywanie się potęgi kapitału. Obecny

system produkcji i podziału dóbr nie może już zaspokoić najbardziej nawet elementarnych potrzeb

ludzkiej egzystencji i utrzymuje się jeszcze tylko dzięki temu, że bronią go z całą bezwzględnością siły

zbrojne burżuazyjnego państwa. Toteż wszystkie ruchy włoskiego ludu pracującego dążą wytrwale do

przeprowadzenia gigantycznej rewolucji ekonomicznej, która wprowadziłaby nowe metody produkcji,

nowy ład w procesie wytwarzania i podziału dóbr, która wydarłaby władzę nad produkcją kapitalistom i

właścicielom ziemskim i oddałaby ją w ręce robotników przemysłowych i rolnych.

2. Przemysłowcy i obszarnicy osiągnęli maksymalną koncentrację dyscypliny i władzy klasowej:

każde hasło rzucone przez Generalną Konfederację Przemysłu Włoskiego zostaje natychmiast wcielone w

życie przez każdą poszczególną fabrykę. Państwo burżuazyjne utworzyło najemne oddziały zbrojn e 1

przeznaczone do pełnienia roli narzędzia wykonawczego postanowień tej nowej potężnej organizacji

klasy posiadającej. Przy pomocy masowego zamykania fabryk i terroru klasa ta dąży do odzyskania

dawnej władzy nad środkami produkcji i do zmuszenia robotników i chłopów, by pozwalali się

wywłaszczać ze zwiększonej ilości swojej pracy pozostawionej bez zapłaty. Niedawne zawieszenie pracy

w zakładach metalurgicznych w Turyni e 2 było właśnie przejawem dążenia przemysłowców do

postawienia stopy na karku klasy robotniczej. Wykorzystując brak koordynacji i koncentracji

rewolucyjnej włoskich sił robotniczych, przemysłowcy spróbowali rozsadzić zwartość turyńskiego

proletariatu i zniszczyć w świadomości robotników prestiż i autorytet instytucji fabrycznych (rad i

komisarzy oddziałowych), które zainicjowały walkę o kontrolę robotniczą. Przedłużające się strajki rolne

w okręgach Novarese i Lomellina dowodzą, że właściciele ziemscy gotowi są wstrzymać produkcję, byle

tylko doprowadzić proletariat wiejski do głodu i rozpaczy i zmusić go tym sposobem do jeszcze

cięższych i bardziej upokarzających warunków pracy i życia.

3. Obecna faza walki klasowej we Włoszech jest fazą, która poprzedza albo zdobycie władzy

politycznej przez proletariat rewolucyjny, a co za tym idzie – przejście do nowych metod produkcji i

podziału dóbr, umożliwiających zwiększenie wytwórczości, albo groźną reakcję ze strony klasy

posiadającej i kasty rządzącej. Klasa ta nie cofnie się przed żadnym gwałtem, aby wprzęgnąć proletariat

przemysłowy i rolny do jarzma niewolniczej pracy, dążyć będzie nieubłaganie do rozbicia organów walki

politycznej klasy robotniczej {Partii Socjalistycznej) i do wciągnięcia organów oporu (związków

zawodowych i spółdzielczości) w tryby państwa burżuazyjnego.

4. Siłom robotniczym i chłopskim brak koordynacji i koncentracji rewolucyjnej, gdyż organa

kierownicze Partii Socjalistycznej wykazały absolutne niezrozumienie tej fazy rozwojowej, jaką

przeżywają obecnie nie tylko Włochy, ale i inne narody; absolutne niezrozumienie misji, którą mają do

spełnienia organa walki rewolucyjnego proletariatu. Partia Socjalistyczna zajmuje wobec rozwijających

1 Chodzi tu o Gwardię Królewską ( Guardia regia ) utworzoną przez rząd Nittiego w 1919 roku; jej zadaniem była obrona ustroju

państwa. Rozwinęła ona swą działalność przy tłumieniu ruchów ludowych, zwłaszcza w większych ośrodkach. Została

rozwiązana przez rząd faszystowski, który zastąpił ją Ochotniczą Milicją Bezpieczeństwa Narodowego. – Red.

2 Lokaut ten został przeprowadzony przez patronat turyński po wielkim strajku w zakładach metalurgicznych w kwietniu 1920

roku. Celem przemysłowców było zadanie decydującego ciosu ruchowi rad fabrycznych i proletariatowi turyńskiemu. O strajku

tym mówi Gramsci w artykule „Turyński ruch rad fabrycznych”. – Red.

– 3 –

www.skfmuw.w.pl

Antonio Gramsci – O odnowę Partii Socjalistycznej (1920 rok)

się wydarzeń stanowisko biernego widza i nie ma nigdy na ich temat żadnego własnego poglądu, który

pozostawałby w jakimkolwiek związku z tezami rewolucyjnymi marksizmu i Międzynarodówki

Komunistycznej; nie rzuca haseł, które mogłyby być podjęte przez masy, które dostarczyłyby im

jakichkolwiek ogólnych wytycznych, ujednoliciłyby i skoncentrowały akcję rewolucyjną. Partia

Socjalistyczna, jako organizacja polityczna awangardy klasy robotniczej, powinna prowadzić działalność

dążącą przede wszystkim do umożliwienia klasie robotniczej odniesienia rewolucyjnego zwycięstwa, i to

zwycięstwa trwałego. Partia Socjalistyczna, jako partia utworzona z tej części klasy proletariackiej, która

nie dała się upodlić i pognębić przez fizyczny i duchowy ucisk ustroju kapitalistycznego i potrafiła ocalić

swą autonomię i ducha świadomej i zdyscyplinowanej inicjatywy – powinna być wcieleniem czujnej

świadomości rewolucyjnej całej klasy wyzyskiwanej. Zadanie partii polega na skupieniu na sobie uwagi

szerokich mas pracujących, na osiągnięciu tego, aby jej dyrektywy stawały się dyrektywami dla szerokich

mas, na zdobyciu trwałego zaufania mas, które zapewniłoby partii pełnienie funkcji przewodnika mas, ich

myślącej głowy. Dlatego konieczne jest, aby życie partii wiązało się ściśle z obiektywną rzeczywistością

walki klasowej prowadzonej przez proletariat przemysłowy i rolny, aby partia rozumiała kolejne fazy tej

walki, jej różnorodne epizody i przejawy, aby umiała wydobyć jedność z wielorakiej różnorodności, aby

była zdolna wyznaczyć realną dyrektywę dla całości ruchów mas i aby umiała wpoić masom przekonanie,

że w przerażającym chaosie chwili obecnej tkwi zalążek nowego porządku, który przyniesie

społeczeństwu ludzkiemu odrodzenie, a narzędzie pracy uczyni narzędziem zaspokajania elementarnych

potrzeb życiowych, narzędziem postępu społecznego. Partia Socjalistyczna, mimo uchwał kongresu w

Bolonii 3 , pozostała partią czysto parlamentarną, tkwiącą nieruchomo w ciasnych granicach demokracji

burżuazyjnej i zajmującą się wyłącznie powierzchownymi deklaracjami politycznymi kasty rządzącej.

Nie osiągnęła ona charakteru autonomicznej partii rewolucyjnego proletariatu i tylko rewolucyjnego

proletariatu.

5. Po kongresie w Bolonii centralne organa partii powinny były rozpocząć niezwłocznie i

rozwinąć energiczną akcję mającą na celu zapewnienie jednolitości i zwartości rewolucyjnej szeregom

partii, nadanie partii specyficznego i wyrazistego oblicza partii komunistycznej, należącej do III

Międzynarodówki. A jednak nawet nie wszczęto polemiki z reformistami i oportunistami. Ani

kierownictwo partyjne, ani „Avanti!” nie przeciwstawiły własnej koncepcji rewolucyjnej nieustającej

propagandzie, którą reformiści i oportuniści rozwijali w parlamencie i w związkach zawodowych.

Centralne organa partii nie uczyniły nic, aby dać masom wychowanie polityczne o kierunku

komunistycznym, aby skłonić je do usunięcia reformistów i oportunistów z kierownictwa instytucji

związkowych i spółdzielczości, aby nadać jednolity kierunek i taktykę poszczególnym sekcjom i grupom

bardziej aktywnych towarzyszy. Stało się więc tak, że podczas gdy rewolucyjna większość partii nie

miała ani w kierownictwie, ani w redakcji pisma wyraziciela swojej myśli i wykonawcy swojej woli,

elementy oportunistyczne zorganizowały się i wyzyskały prestiż i autorytet partii dla umocnienia swoich

pozycji w parlamencie i w związkach zawodowych. Kierownictwo partii pozwoliło im skupić się i

uchwalać sprzeczne z zasadami i taktyką III Międzynarodówki, wrogie wobec partii rezolucje.

Kierownictwo pozostawiło podległym sobie organom całkowitą swobodę działania i rozpowszechniania

koncepcji sprzecznych z zasadami i taktyką III Międzynarodówki. Kierownictwo partii systematycznie

stawało poza nawiasem życia i działalności sekcji, grup, poszczególnych towarzyszy. Zamęt, który

panował w partii przed kongresem w Bolonii i dawał się wytłumaczyć stanem wojennym – nie tylko nie

zniknął, lecz przeciwnie, wzmógł się zastraszająco. Nic dziwnego, że w tych warunkach partia utraciła w

znacznej mierze zaufanie mas i że w wielu miejscowościach zaczęły brać górę tendencje anarchistyczne.

3 Kongres w Bolonii, który odbył się w dniach 58 października 1919 r., zakończył się klęską reformistów i przyjęciem olbrzymią

większością głosów wniosku Serratiego o przystąpieniu Włoskiej Partii Socjalistycznej do III Międzynarodówki. – Red.

– 4 –

www.skfmuw.w.pl

Antonio Gramsci – O odnowę Partii Socjalistycznej (1920 rok)

Istnienie politycznej partii klasy robotniczej uzasadnione jest tylko wówczas, jeśli koncentruje ona i

koordynuje działalność proletariatu, przeciwstawiając faktyczną władzę rewolucyjną legalnej władzy

państwa burżuazyjnego i ograniczając jego swobodę inicjatywy i manewrowania. Jeśli partia nie

przestrzega jednolitości i jednoczesności działania, jeśli okazuje się po prostu bezdusznym i bezwolnym

organizmem biurokratycznym, klasa robotnicza instynktownie dąży do stworzenia sobie innej partii i

skłania się ku tendencjom anarchistycznym, które właśnie ostro i nieustannie krytykują centralizację i

zbiurokratyzowanie partii politycznych.

6. Partia nie brała udziału w ruchu międzynarodowym. Walka klasowa przybiera we wszystkich

krajach świata gigantyczne rozmiary. Wszędzie proletariusze zmuszeni są zmieniać metody walki, a

często, jak na przykład po wojskowym zamachu stanu w Niemczec h 4 , chwytać nawet za broń. Partia nie

zadaje sobie wcale trudu wyjaśniania tych wydarzeń proletariatowi włoskiemu, przedstawienia ich w

świetle pojęć Międzynarodówki Komunistycznej. Nie troszczy się o działalność oświatową, o to, by

wpoić włoskiemu ludowi pracującemu świadomość tej prawdy, że rewolucja proletariacka jest

zjawiskiem światowym i że każde poszczególne wydarzenie tego rodzaju należy ujmować i oceniać w

skali światowej. III Międzynarodówka zbierała się już dwukrotnie w Europie zachodniej: w grudniu roku

1919 w jednym z miast niemieckich, a w lutym roku 1920 w Amsterdamie. Partia włoska nie była

reprezentowana na żadnym z tych zebrań, aktyw partyjny nie został nawet poinformowany przez

centralne instancje o dyskusjach i uchwałach podjętych na obu tych konferencjach. Na terenie III

Międzynarodówki toczą się zażarte spory na temat teorii i praktyki Międzynarodówki Komunistycznej.

Gdzieniegdzie (na przykład w Niemczech) doprowadziły one nawet do niesnasek wewnętrznych. Partia

włoska jest całkowicie odcięta od tych pulsujących życiem dysput ideologicznych, w których hartuje się

świadomość rewolucyjna i rodzi się jedność myśli i czynu proletariatu wszystkich krajów. Organ

centralny partii nie ma swoich korespondentów ani we Francji, ani w Anglii, ani w Niemczech, ani nawet

w Szwajcarii. Dziwne to zaiste warunki pracy dziennika Partii Socjalistycznej, który reprezentować ma

na terenie Włoch interesy międzynarodowego proletariatu. Dziwić musi zmuszanie włoskiej klasy

robotniczej do czerpania informacji o tych sprawach za pośrednictwem burżuazyjnych agencji i z prasy

burżuazyjnej – informacji niekompletnych i tendencyjnych. „Avanti!”, jako organ partii, musi być

zarazem organem III Międzynarodówki. W „Avanti!” powinny znaleźć miejsce wszelkie wiadomości,

polemiki i rozprawy o problemach proletariackich, które interesują III Międzynarodówkę. Na łamach

„Avanti!” toczyć się powinna nieustanna, prowadzona w duchu jedności polemika przeciwko wszelkim

odchyleniom i oportunistycznym kompromisom. Zamiast tego „Avanti!” rozpowszechnia manifesty

myśli oportunistycznej, jak na przykład niedawne przemówienie parlamentarne Treves a 5 , osnute na

kanwie drobnomieszczańskiej koncepcji stosunków międzynarodowych i rozwijające kontrrewolucyjną i

defetystyczną teorię sił proletariackich. Ten sam, co w organach centralnych, brak troski o informowanie

proletariatu o wydarzeniach i dyskusjach teoretycznych, które rozwijają się w łonie III Międzynarodówki,

daje się zauważyć w działalności Księgarni Wydawniczej. Księgarnia ta nadal publikuje broszury bez

4 W dniu 13 marca 1920 roku niektórzy dowódcy oddziałów ochotniczych zagarnęli, przy współudziale Reichswehry, władzę w

Berlinie. Rząd i prezydent republiki, Ebert, musieli uciec ze stolicy na prowincję.

Riposta robotników była natychmiastowa: na wezwanie komunistów, niezależnych socjalistów i socjaldemokratów wybuchł

strajk powszechny, który sparaliżował życie stolicy Niemiec. Sprawcy puczu – Kapp oraz generałowie von Lüttwitz i Ludendorff

– byli bezsilni, a środowiska burżuazyjne, obawiając się kompromitacji, udzieliły im bardzo słabego poparcia. W trzy dni po

wybuchu puczu jego przywódcy musieli z kolei sami uciekać z Berlina. Był to jeden z nielicznych przykładów jedności

robotniczej w Niemczech weimarskich. Wojskowy zamach stanu Kappa, połączony z ekscesami antysemickimi, pochłonął w

całych Niemczech ponad 3000 ofiar. – Red.

5 Przemówienie to, wygłoszone w Izbie Deputowanych przez deputowanego Claudio Trevesa w dniu 30 marca 1920 r., znane jest

pod nazwą „mowy ubolewań”. Jego leitmotiv był następujący: burżuazja nie jest już zdolna do sprawowania władzy, klasa

robotnicza nie jest jeszcze zdolna do jej objęcia: stąd tragedia i żal klas panujących. – Red.

– 5 –

www.skfmuw.w.pl

gramsci - o odnowę partii socjalistycznej(6).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: