1.PODSTAWOWE INSTYTUCJE WSPOLNOT I UNII
a)RADA EUROPEJSKA- bywa mylona z Radą Unii Europejskiej, różnica polega na tym, że Rada Europejska jest instytucją Wspólnot Europejskich, natomiast Rada Unii Europejskiej jest samodzielną organizacją międzynarodową regularne spotkania Rady Europejskiej odbywają się dwa razy w roku, pod koniec każdego półrocza. Ponadto Rada Europejska jest przeważnie zwoływana dodatkowo, na jedno lub dwa posiedzenia w ciągu roku, w celu rozpatrzenia konkretnych, ważnych kwestii i podjęcia stosownych decyzji. Spotkania Rady Europejskiej są organizowane przez kraj sprawujący Prezydencję w Unii Europejskiej, którego szef państwa lub rządu przewodniczy Radzie.w skald Rady E wchodza szefowie panstw lub rzadów panstw czlon oraz Przewodniczacy Komisji.szefowie panstw lub rzadów panstw czlon razem z Przewod Kom tworza Rade Europ;gremium które sklada się tylko z szefów panstw lub rzadów panstw moz natomiast obradowac jako Rada albo jako zrezszeni w Radzie przedstawiciele rzadów panstw czlon.jako organ kierowniczy Rada E stumuluje rowoj Unii i okresla ogolne kierunki jej polityki. Najważniejsze zagadnienia, którymi zajmuje się Rada to:sytuacja ekonomiczna i monetarna, problemy energetyczne, polityka zatrudnienie, polityka dotycząca konkurencji w stosunku do państw trzecich, na rynkach państw członkowskich oraz na rynkach światowych, stosunki gospodarcze z innymi państwami, sprawy związane z przystąpieniem do Wspólnot lub stowarzyszeniem się z nimi, problemy dotyczące udziału poszczególnych krajów członkowskich we wspólnym budżecie, zagadnienia polityki regionalnej. określa strategiczne cele rozwoju Unii Europejskiej, formułując swe dyspozycje i wiążąc nimi organy Wspólnot Europejskich, których głównym zadaniem staje się nadanie decyzjom odpowiednich ram prawnych i wcielanie ich w życie
b)PARLAMENT EUROPEJSKI- składa się z 626 posłów wybieranych przez Społeczeństwo Unii w wyborach bezpośrednich, co pięć lat. Siedzibą Parlamentu jest Strasburg . Jest on demokratycznym wyrazicielem woli narodów Europy. Parlament Europejski ma uprawnienia dotyczące uchwalenia budżetu Wspólnot, przyjmowania nowych członków, oraz zatwierdzania układów stowarzyszeniowych z krajami trzecimi. Umowy stowarzyszeniowe zawierane są przez Radę, po uprzednim uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego. Ponadto Parlament kontroluje pracę Komisji Europejskiej Nową instytucją , którą może powołać Parlament jest tymczasowa instytucja zwana Komitetem Dochodzeniowym. kadencja: 5 lat. Obecne kompetencje Parlamentu można podzielić na trzy grupy: uprawnienia w procesie legislacyjnym, uprawnienia budżetowe, uprawnienia kontrolne. Parlament Europejski nie ma prawa do inicjatywy legislacyjnej, natomiast współpracuje z Radą UE i Komisją Europejską przy ustanawianiu wspólnotowego prawa, w ramach procedury współdecydowania (której zakres został znacznie rozszerzony przez Traktat Amsterdamski), procedury konsultacji oraz opiniowania. Uprawnienia budżetowe Parlamentu Europejskiego polegają przede wszystkim na akceptowaniu ostatecznego projektu budżetu; prawie do ustalania tzw. wydatków nieobligatoryjnych (nie wynikających ze zobowiązań traktatowych UE) oraz udzielaniu Komisji Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu. Z kolei ogólne uprawnienia kontrolne Parlamentu odnoszą się do całości pracy Komisji Europejskiej, która ma obowiązek zdawać Parlamentowi doroczny raport z działalności Wspólnot. Parlamentowi przysługuje prawo wystąpienia z wnioskiem o wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej, a przyjęcie takiego wniosku większością dwóch trzecich oddanych głosów, nakłada na Komisję obowiązek podania się kolegialnie do dymisji. Decyzje Parlamentu zapadają na zasadzie absolutnej większości oddanych głosów.
c)RADA UNII EUROPEJSKIEJ- jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich. Ma ona charakter organu międzyrządowego, którego zadaniem jest realizacja wynikających z traktatów celów Wspólnot, a zarazem reprezentowanie i ochrona interesów państw członkowskich. W skład Rady UE wchodzą przedstawiciele państw członkowskich (po jednym z każdego) na szczeblu ministerialnym. Rada UE może się zbierać w różnym składzie. Jej skład podstawowy to ministrowie spraw zagranicznych, którzy tworzą Radę ds. Ogólnych, będącą koordynatorem pracy pozostałych Rad. W zależności od omawianych spraw, Rada UE obraduje m.in. w składzie ministrów ds. gospodarki i finansów (tzw. ECOFIN), ministrów odpowiedzialnych za funkcjonowanie jednolitego rynku, ministrów rolnictwa, przemysłu, transportu, ochrony środowiska, rybołówstwa, łączności, energii, ochrony konsumentów, pracy i spraw socjalnych, badań naukowych, edukacji, kultury, zdrowia, turystyki, spraw wewnętrznych i sprawiedliwości. Siedzibą Rady UE jest Bruksela, gdzie odbywają się spotkania. Decyzje Rady UE zapadają - w zależności od ich przedmiotu - w trzech trybach: jednomyślnie, większością kwalifikowaną, lub zwykłą większością głosów państw członkowskich. Zasadnicza większość postanowień jest podejmowana w trybie głosowania kwalifikowanego. Głosowanie jednomyślne nadal obowiązuje w sprawach najważniejszych dla Unii Europejskiej i państw członkowskich: m.in. w kwestii rozszerzenia Unii i przyjęcia do niej nowych państw, zmiany treści traktatów lub wprowadzenia w życie nowej wspólnej polityki. Zgodnie z postanowieniami Traktatu Rzymskiego Rada koordynuje ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich, ma kompetencje do podejmowania decyzji i wydawania wszystkich kategorii aktów prawnych, przewidzianych w traktatach założycielskich Wspólnot. Ponadto przekazuje Komisji kompetencje do wykonywania przez siebie przepisów prawnych, określając jednocześnie sposób wykonania tego uprawnienia. Rada ma także ściśle określone kompetencje do zawierania umów międzynarodowych, przy czym realizuje je we współpracy z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Wiążący głos Rady Unii dotyczy także wspólnego budżetu, w stosunku do którego Parlament Europejski ma głos doradczy, a tylko w pewnej części stanowiący.
d)KOMISJA EUROPEJSKA- jest głównym organem wykonawczym Wspólnot Europejskich, ale jej kompetencje i powierzone jej traktatami zadania wykraczają poza funkcje czysto wykonawcze. Komisja jest organem kolegialnym, ponadnarodowym. Uprawnienia i obowiązki Komisji Europejskiej wynikają z Artykułu 155 Traktatu o WE. Zgodnie z zapisem tego artykułu Komisja ma wyłączne prawo inicjatywy legislacyjnej, ma również prawo wydawania aktów prawnych, będących przepisami wykonawczymi do rozporządzeń Rady UE, lub też działając w granicach własnych kompetencji, a także sprawuje nadzór nad wykonywaniem postanowień traktatów i decyzji pojętych przez organy Wspólnot (tzw. funkcja strażnika traktatów). Komisja Europejska zarządza na co dzień Wspólnotami Europejskimi i administruje środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację wspólnych przedsięwzięć, w tym przede wszystkim pięcioma głównymi funduszami wspólnotowymi: Europejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Funduszem Rozwoju, Europejskim Funduszem Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego i Europejskim Funduszem Spójności. Komisja Europejska podejmuje decyzje na zasadzie zwykłej większości głosów jej członków - zwanych komisarzami, przy zachowaniu kworum 11 komisarzy obecnych podczas głosowania. Składa się ona obecnie z dwudziestu osób: z dużych państw członkowskich. Ostatnie słowo należy jednak do Parlamentu Europejskiego, który - również na mocy Traktatu Amsterdamskiego - wyraża zgodę na nominację przewodniczącego Komisji. Kadencja Komisji Europejskiej trwa pięć lat. Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela. Za organizację pracy całej Komisji odpowiada jej Sekretariat Generalny. Każdy komisarz nadzoruje natomiast pracę jednej lub kilku Dyrekcji Generalnych
Komisja jest nazywana "strażnikiem traktatów", gdyż czuwa nad wypełnieniem rozporządzeń i dyrektyw Rady, a w kwestiach spornych może odwołać się do Trybunału Sprawiedliwości, aby doprowadzić do rozwiązania zgodnego z prawem wspólnotowym
e)TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOSCI I SAD I INST- składa się z piętnastu sędziów i ośmiu adwokatów generalnych. Traktat Nicejski uzgodniony w grudniu 2000 r. ustala zaś, że Trybunał Sprawiedliwości będzie się składał z grona sędziów, z których każdy będzie pochodził z innego państwa członkowskiego, oraz ośmiu wspomagających ich adwokatów generalnych. Trybunał Sprawiedliwości ma swoją siedzibę w Luksemburgu. Trybunał jest jedyną instytucją kompetentną do rozstrzygania na prośbę jurysdykcji narodowych sporów o interpretację Traktatów, jak również o ważność i interpretację aktów wydawanych przez poszczególne instytucje. Trybunał udziela też ochrony prawnej osobom prywatnym przed skutkami nielegalnego aktu o charakterze wykonawczym i został wydany przez którąkolwiek z instytucji Wspólnoty. W celu zmniejszenia liczby spraw wpływających do Trybunału Sprawiedliwości i umożliwienia mu bardziej efektywnego funkcjonowania, na mocy JAE powołano Sąd Pierwszej Instancji przy Trybunale Sprawiedliwości, który rozstrzyga kwestie o mniejszym znaczeniu dla funkcjonowania Wspólnot Europejskich: spory osób fizycznych i prawnych z instytucjami WE, Apelacje wobec orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji można wnosić do Trybunału Sprawiedliwości, natomiast orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości są ostateczne.Wspólnot z pracownikami oraz przedsiębiorstw z Komisją Europejską. Składa się on, podobnie jak Trybunał Sprawiedliwości, z 15 sędziów powoływanych przez rządy państw członkowskich na okres sześciu lat
f)TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY- sprawuje kontrolę nad wszystkimi dochodami i wydatkami Wspólnoty, a także organów ustanowionych przez Wspólnoty. Trybunał w wykonywaniu zadań wspomagają wszystkie instytucje wspólnotowe, a także organy kontrolne państw członkowskich. Istotną rolą przypisywaną Trybunałowi Obrachunkowemu, jest wspieranie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w wykonywaniu ich uprawnień związanych z kontrolą realizacji budżetu wspólnotowego. Członków (obecnie piętnastu) Trybunału mianuje Rada Unii Europejskiej w porozumieniu z Parlamentem Europejskim. Swe raporty i opinie Trybunał przyjmuje większością głosów. Członkowie Trybunału wybierają ze swego grona Przewodniczącego, na okres trzech lat.
gosicka