IE wyk_ad(1).doc

Instytucje i źródła prawa UE

Wykład I

Wprowadzenie do tematu UE – geneza

UE nie jest pierwszym projektem integracyjnym w Europie. Jako pierwsze były wizje Ottona – zjednoczenie pod przywództwem cesarza.

Integracja – poszczególne podmioty dobrowolnie się integrują

Zjednoczenie – siłą, pod przymusem

W XX wieku wizja austriackiego polityka Kudlu

Hof. Calergia – protoplasta idei integracji europejskiej. Zaproponował ideę integracji europejskiej zwaną „paneuropa” – federacja europejska. Uważał że zagrożeniem dla tej federacji jest Związek Radziecki i komunizm.

Paneuropa – miała dać odpór komunizmowi. Ten projekt zakończył się niepowodzeniem i chociaż nie odegrał dużej roli odwoływano się do niego po II wojnie światowej.

Po II wojnie światowej okazało się, że Europa nie dzierży prymu w polityce światowej, ci którzy dominują to USA i ZSSR. Trzeba było stworzyć organizację, która będzie równorzędnym partnerem dla tych mocarstw. Powstała myśl jak nie dopuścić ponownie do  takiej wojny – należy stworzyć nowy jeden podmiot na płaszczyźnie którego będą rozwiązywane problemy i sporne interesy.

W. Churchil – zaproponował aby Europa zjednoczyła się podobnie jak USA, bo istnieje silne zagrożenie ze wschodu.

·         metoda federalistyczna – odgórna

·         metoda funkcjonalistyczna – oddolna

Po roku 1949 przewaga była po stronie ruchu federalistycznego. W 1949r. Powstała RADA EUROPY – miała być początkiem przyszłej Federacji Europejskiej. Był to ruch pozarządowy, społeczno – polityczny. Zbyt duże różnice między państwami: obyczajowe, ekonomiczne itp. Sprawiły, że projekt federalistyczny skazany był na niepowodzenie.

J.Monet i R.Szuman – zaproponowali integrację o charakterze sektorowym, oddolnym np., w sektorze przemysłu (Europejska Wspólnota Węgla i Stali – 1951r.)

Wspólnoty europejskiej powstały głównie w tym celu aby uniknąć wojen np. takich jak II wojna Światowa. Celem Unii jest pokój e Europie.

Inne motywy które przyczyniły się do powstania UE

1.       uniknięcie wojny, pokój (najważniejszy)

2.       odbudowa ze niszczeń wojennych (dużą rolę odegrały USA poprzez plan Marshala)

3.       żadne państw z osobna nie ma szans z ZSSR – pokona komunizm można tylko razem (wsolony przeciwnik jak ZSSR łączy państwa europejskie)

4.       trzymać Niemcy pod kontrolą – Niemcy w UE są największym płatnikiem netto – więcej biorą niż dają

Spinelli – federalista uważał, że w ramach federacji należy ograniczyć suwerenność państw europejskich. Wspólna kontrola państw europejskich nad sektorem węgla i stali ograniczy prawdopodobieństwo wystąpienia wojen.

Motywy poszczególnych państw:

1.       Francja, Niemcy – równowaga miedzy nimi

2.       Holandia, Belgia, Luksemburg – interesy ekonomiczne

3.       Włochy – wzmocnienie potencjału ekonomicznego

1951r. utworzono Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) tworzyli ją Francja, Niemcy, Włochy

1958r. utworzono Europejską Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) – trzon tworzyli Wielka Brytania, Szwecja, Dania

1957r. Euroatom

Członkostwo w Unii Europejskiej – Traktat o UE

1.       Kto może być członkiem UE

·         państwa europejskie (leżące w europie)

·         musi podzielać wartości takie jak m.in.: wolność, demokracja, równość, państwo prawa

2.       kto jest członkiem UE

·         Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg – te 6 państw było założycielami wszystkich wspólnot m.in. EWWiS

·         Wielka Brytania, Irlandia, Dania – wstąpiły w 1973r.

·         Grecja – 1981r.

·         Hiszpania, Portugalia – 1986r.

·         Szwecja, Finlandia, Austria – 1995r.

·         Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, Malta, Cypr – 2004

·         Bułgaria, Rumunia – 2007r.

·         Chorwacja, Islandia, Turcja – prowadzą negocjacje akcesyjne

Z jakich powodów każde z tych państw jest członkiem UE.

Wykład II

Instytucje europejskie  

Trzy wspólnoty europejskiej, które powołał traktat międzynarodowy.

·         EWWiS (na 50 lat)

·         EWG(traktat rzymski, na czas nieokreślony)

·         EuroAtom (traktat rzymski, na czas nieokreślony)

Od traktatu lizbońskiego funkcjonuje tylko nowa nazwa Unia – od 2009r.

1992r. – traktat z Maastricht – powołał do życia UE, ale w dalszym ciągu istniały wspólnoty europejskie. Od tego roku przestano używać sformułowań wspólnoty europejskie.

3 filary UE

1.       Ekonomiczno – społeczny – to co mieściło się we wspólnotach polityka rolna, handlowa

2.       Polityczny – to co wiązało się z kompetencjami Unia

3.       Polityczny – współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości

Podział na filary jest nieaktualny od traktatu lizbońskiego (2009r.) – przestała istnieć wspólnota europejska, nie ma podziału na to co wspólnotowe i na to co unijne.

Unia Europejska – struktura sui genesis

UE – forma współpracy politycznej państw, członków wspólnoty europejskiej (1992-2009)

Kompetencje wspólnot (organizacji międzynarodowych):

·         prawo do zawierania umów, UE go nie miała

·         prawo legacji (wysłuchania i przyjmowania przedstawicieli)– UE go nie miała

Traktat nicejski (Francja i Holandia powiedziały nie) - traktat konstytucyjny, likwidował wspólnoty, usuwał całość [poprzedniego prawa pierwotnego.

UE – jest prawną następczynią wspólnot europejskich

Od 01.12.2009r. UE dysponuje osobowością prawną

·         ma prawo do zawierania traktatów

·         ma prawo legacji (wysłuchania i przyjmowania przedstawicieli, organizacji lub innych państw)

1992-2009 – UE nie miała własnych organów, wyjątek rto Rada Europejska, ponieważ traktat z Maastricht nie dawał jej osobowości prawnej.

Przyjęto, że UE w swoim funkcjonowaniu korzysta z organów wspólnoty europejskiej.

Komisja – była organem wspólnoty a nie UE, która tylko korzystała do swojego funkcjonowania z organów wspólnoty.

Integracja – proces łączenia się dwóch lub więcej podmiotów w jedną całość, też proces łączenia się obszarów ekonomicznych. Integracja ma na celu likwidację barier w obrocie międzynarodowym i przepływu towarów, usług, kapitału, osób.

Federaliści i funkcjonaliści inaczej traktowali integrację.

·         federaliści – nie można poprzestać w integracji na samej likwidacji barier

·         funkcjonaliści – w integracji trzeba poprzestać na likwidacji barier

we wspólnotach i w Unii te dwa elementy federaliści i funkcjonaliści przeplatają się.

Etapy integracji gospodarczej (proces łączenia) – 5 etapów integracji

1.       strefa wolnego handlu – (1957 – 1968r.) zniesienie ograniczeń taryfowych (ceł) między jej uczestnikami. Państwa znoszą cła w obrocie handlowym między sobą, zachowują samodzielną politykę handlową wobec państw trzecich – nie należących do tej strefy. Są jednak ograniczenia pozataryfowe i parataryfowe.

2.       unia celna – (1968) – polega na ustaleniu wspólnej zewnętrznej taryfy celnej tzn. że państwa nie mogą prowadzić samodzielnej polityki handlowej wobec państw trzecich

3.       wspólny rynek – (zbudowano 31.12.1992r.) polega na swobodnym przepływie pracy, kapitału, towarów i usług

4.       unia gospodarcza – (od II połowy lat ‘60)polega na harmonizacji lub unifikacji polityk gospodarczych (ujednolicenie)

5.       unia polityczna (unia całkowita) – poszczególne podmioty zatracają swoje odrębności (jeden prezydent, jeden parlament itp.) – unia europejska nie jest na tym etapie

Nurt funkcjonalistyczny (negatywna koncepcja)

·         integracja opiera się o mechanizm rynkowy, tym co decyduje o integracji są decyzje producentów i konsumentów

·         integracja ma charakter oddolny i ekonomiczny, nacisk jest na likwidację barier w przepływie kapitału, usług, towarów, pracy

·         integracja dotyczy tych sektorów i branż, które nie wzbudzają kontrowersji politycznych

·         ugrupowania integracyjne mają charakter otwarty do struktury integracyjnej mogą się włączać inne podmioty, nie dyskryminuje ona innych struktur, które są poza nią

Funkcjonaliści utrzymywali, że integracja jest możliwa w skali całego świata.

„spill over” – „rozlewanie” się integracji

„spill back” – „cofanie” się integracji

Nurt federalistyczny (pozytywna koncepcja)

·         integracja to proces odgórny, polityczny, kierowany

·         mechanizmem regulującym integrację są decyzje polityczne i administracyjne

·         istotą integracji nie jest koordynacja ale unifikacja

·         istotą integracji jest tworzenie ponadnarodowych organów

ta koncepcja była nazywana pozytywną, dlatego bo tworzyła nową politykę, nowe jakości, a integracja negatywna ograniczała się do redukcji barier.

Wykład III

Przesłanki integracji:

1.       warunek wzajemnej otwartości w wymiarze społecznym, polityczny, ekonomicznym

2.       wola polityczna (np. wśród państw Wspólnoty Europejskiej)

3.       relatywnie wysoki poziom rozwoju gospodarczego (podobnie wysoki na tym samym poziomie rozwoju)

·         im wyższy poziom rozwoju tym lepiej rozwinięta infrastruktura konieczna do wymiany myśli, towarów

·         relatywnie wysoki poziom rozwoju gospodarczego warunkuje dywersyfikację struktur gospodarczych – im bardziej zdywersyfikowana struktura gospodarcza, tym większe szanse na integracje

·         gospodarka zdywersyfikowana umożliwia szerokie możliwości specjalizacji w produkcji wielu dóbr

4.       relatywnie wyrównana siła polityczna państw, które biorą udział w integracji

5.       zbieżności systemowe, polityczne, kulturalne i bliskość geograficzna (są pożądane lecz nie konieczne)

·         ustabilizowane struktury demokratyczne

·         podobny system wartości (jeden krąg kulturowy)

·         bliskość geograficzna nie jest konieczna

Unia ekonomiczno kulturowa w UE (strefa luro) – integracja walutowo monetarna – część integracji gospodarczej prowadzi do pełnej wymienialności walut po nieodwracalnie sztywnych kursach lub do zastąpienia walut narodowych jedną walutą

·         wymienialność walut – np. z każdym z 15 państw można płacić walutą tych państw

·         po nieodwracalnie sztywnych kursach – wartość waluty jednej wyrażonej w drugiej jest niezmienna

Przyczyny integracji walutowo – monetarnej

·         nieodwracalnie sztywne kursy zapewniają bezpieczeństwo przepływu towarów, usług, kapitałów

·         integracja walutowa dokonuje się pomiędzy państwami, które ze sobą handlują – chcą one zapewnić sobie stały obrót, zysk

Geneza integracji walutowej w EWG

1.       plan Barre (lata ;60)

2.       plan Wernera – 1970r. – miał doprowadzić do wspólnego rynku i jednolitej polityki walutowej – zbieżność wyników ekonomicznych

Plan Wernera początkowo nie zakładał wspólnej waluty, plan ten jednak upadł

Przyczyny fiaska planu Wernera:

1.       plan Wernera nie miał podstawy (formuły) traktatowej (międzynarodowej) lecz był porozumieniem politycznym, gdy pojawiły się trudne warunki ekonomiczne państwa wycofały się z tego planu bez konsekwencji ponieważ nie był on umową międzynarodową, która wiązałaby państwa

2.       perturbacje ekonomiczne na całym świecie

ESW, ECU – namiastka integracji walutowej

ERM II – mechanizm stabilizowania kursów

ECU – wirtualna jednostka rozrachunkowa

nastąpiła wymiana 1 ecu na jeden euro

Jacques Delors - dwukrotny Przewodniczący Komisji Europejskiej – doprowadził do podpisania Jednolitego Aktu Europejskiego – przewidywał utworzenie wspólnego rynku, umożliwiającego przepływ usług, osób, towarów, kapitału

1988r. – zebrał się komitet mędrców (inaczej komitet j. Delorsa) = celem było wprowadzenie unii gospodarczo – walutowej

Opracowano raport zwany Raportem J. Delors

·         przedstawiał drogę do wprowadzenia unii gospodarczo – walutowej

·         przewidywał trzy etapy wprowadzenia unii – sugerował wprowadzenie kryteriów członkostwa w unii gospodarczo –walutowej

·         sugerował reformy wewnątrz unii (EWG) ...