Gitara_lekcje.doc

1. Budowa gitary

Zacznijmy od poznania elementów składowych tego instrumentu żebyśmy dobrze się rozumieli i wiedzieli o czym rozmawiamy.

Oto poszczególne elementy gitary, w tym przypadku akustycznej:

Idąc od góry:

główka - spełnia niewątpliwie ważną funkcję estetyczną i dekoracyjną. Oprócz mniej lub bardziej wymyślnego kształtu to właśnie na niej dumnie wypisana jest nazwa firmy, która wyprodukowała Twoją gitarę. Poza tym to tutaj zamocowane są stroiki.

stroiki - zwane również kluczykami, małe elementy mechaniczne, które składają się patrząc od góry z kołeczka i dziurki, zapewniających trzymanie strun. Z boku natomiast można dostrzec pokrętełko, obracające wcześniej wspomnianym kołeczkiem, co z kolei powoduje naciąganie lub luzowanie struny, a to sprawia, że ma ona wyższy lub niższy dźwięk lub w przypadkach ekstremalnych powoduje jej przeciągnięcie i zerwanie, co kończy się wizytą w sklepie muzycznym.

gryf - na nim zamocowane są progi oraz zamieszczone pomocnicze kropki, najczęściej z masy perłowej, które ułatwiają orientowanie się w odnajdowaniu określonego progu.

progi - metalowe sztabki nabite na gryf, określają miejsca wydobywania dźwięków z gitary, każdy kolejny próg oznacza dźwięk wyższy od poprzedniego o pół tonu (lub półton). W miarę schodzenia w dół gryfu grupują się coraz gęściej.

pudło rezonansowe - element wzmacniający, bez niego dźwięki wydobywane z gitary zostałyby łatwo zagłuszone przez przelatującego komara. W chwili szarpnięcia struny wierch pudła wchodzi w drgania a dzięki temu, że ma dużą powierzchnię, muzyka jest głośna, tym głośniejsza im większy rozmiar pudła.

Skutkiem ubocznym istnienia pudła jest okazyjne obijanie go podczas transportu gitary przez niewprawnych gitarzystów. Efektem tego zdarzenia jest chwilowy strach 'o Jezu moja gitara', wynikający głównie z wydobycia się całkiem donośnego dźwięku, który jednak bierze się tylko z tego, że pudło rezonansowe tak go wzmacnia a instrumentowi nic się wielkiego nie dzieje.

Wielu gitarzystom służy również do przyklejania różnego rodzaju naklejek, głównie serduszek WOŚP, jak również zbierania autografów przypadkowo spotkanych wirtuozów gitarowych.

otwór rezonansowy - to właśnie tędy najczęściej dostaje się do środka dźwięk, który następnie jest wzmacniany. Trochę rzadziej wpada tam również piórko (zwane inaczej kostą), wypuszczone z ręki muzyka, co powoduje konieczność wykonywania niezwykle śmiesznych i nerwowych ruchów gitarą w celu skłonienia go do wypadnięcia.

Tędy również gitarzyści zaglądają do środka gitary aby przyjrzeć się naklejce firmowej, przez otwór widoczna jest również końcówka metalowego prętu, który umieszczony jest wewnątrz gryfu a służy do jego naciągania, czego początkujący zdecydowanie robić nie powinien.

mostek - przyklejony jest do czoła pudła, na nim znajduje się poprzeczka, która stanowi punkt podparcia dla strun oraz małe kołeczki, które unieruchamiają końcówki strun. Poprzeczka najczęściej ułożona jest pod kątem a w niektórych gitarach podpórka pod każdą ze strun jest nieco inna.

struny - są źródłem dźwięku. Ich szarpanie powoduje niezwykle miłe doznania słuchowe i uśmiech na twarzy osoby trzymającej gitarę, nierzadko również osób znajdujących się w pobliżu. Strun jest najczęściej sześć, trzy najgrubsze zwane są basowymi, a kolejne trzy cieńsze wiolinowymi

2. Rodzaje gitar

Gitary można podzielić na kilka rodzajów:

·         klasyczne,

·         akustyczne,

·         elektro-akustyczne,

·         elektryczne,

·        

basowe.

gitary klasyczne - jeżeli interesuje Cię muzyka klasyczna to najbardziej odpowiednia dla Ciebie będzie właśnie ta odmiana gitary.

Gitary te charakteryzują się cichszym i łagodniejszym dźwiękiem niż w przypadku akustyków. Mają z reguły nylonowe struny, stosunkowo mniejsze pudło rezonansowe i szerszy gryf. Jeżeli w swoim mieście zobaczysz plakaty festiwalu gitarowego lub zapowiedzi występów wirtuozów flamenco o latynosko brzmiących nazwiskach to na 90% będą tam właśnie gitary klasyczne.

gitary akustyczne - służą głównie do grania akustycznej muzyki rozrywkowej. Mają większę pudło rezonansowe niż klasyki, węższy gryf, zbliżony szerokością bardziej do gitar elektrycznych oraz metalowe struny. Na tych gitarach możesz dawać czadu na imprezach, grillach i ogniskach, grać zarówno akompaniament, jak i solówki, wymiatać palcami lub piórkiem. Dają dźwięk ostry, wyrasisty (z racji metalowych strun).

gitary elektroakustyczne - droższa wersja gitary akustycznej, wyposażona dodatkowo w przetwornik elektroniczny, który umożliwia podłączenie gitary np. na koncercie. Ale uwaga - to wcale nie robi z niej gitary elektrycznej, jedynie umożliwia podpięcię się do sprzętu, instrument ciągle brzmi jak akustyk. Jeżeli do Twojego miasta przyjeżdża jakiś zespół na bluesowy koncert akustyczny lub widzisz w sklepie płytę w wersji 'unplugged' to na 90% będą tam właśnie gitary elektroakustyczne.

gitary elektryczne - no nie wiem co tu jest do tłumaczenia. Każdy na pewno taką gitarę widział w rękach jakiegoś wymiatacza. Dźwięk powstaje tu dzięki specjalnym przetwornikom, reagującym na ruch metalowej struny ponad nimi. Oprócz tego wymaga dodatkowego osprzętu w postaci wzmacniacza, który umożliwia rozprzestrznianie dźwięku początkującego grajka po całym osiedlu oraz zawiera czasem pokrętła dodające określone efekty i drastycznie zmieniające barwę muzyki.

gitary basowe - mogą być zarówno akustyczne jak i elektryczne. Służą do grania partii basowych, czyli tego, co najlepiej słychać na podkręconym na maksa subwooferze Twojego zestawu muzycznego (bo na pewno taki posiadasz a jeżeli nie to ten typ gitary nie jest raczej dla Ciebie). Mają z reguły cztery struny w porywach do pięciu, za to bardzo grube.

3. Tabulatura gitarowa

Gitara różni się w jednym istotnym względzie od innych instrumentów, na przykład klawiszowych typu pianino lub fortepian. Podczas gdy na klawiaturze fortepianu każdy klawisz odpowiada innemu dźwiękowi i jest niepowtarzalny, na gitarze jeden i ten sam dźwięk możemy wydobyć w kilku różnych miejscach (na przykład trzech).

Z tego powodu nauka gry na gitarze z nut może być dla początkującego trochę trudna.

Oprócz tego gitara jako zdecydowanie najbardziej popularny instrument ma wielu pasjonatów nie znających zapisu nutowego i takim właśnie osobom przychodzi z pomocą zapis utworów w postaci tabulatury.

Tabulatura to proste, graficzne przedstawienie gryfu gitary z oznaczeniem tego, na którym progu należy nacisnąć strunę. Czyli zamiast pięciolinii mamy sześciolinię, której każda linia odpowiada jednej strunie a zamiast nut mamy cyferki, które oznaczają konkretne progi.

Na przykład:

|---------1----------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|

Taki zapis oznacza, że masz nacisnąć pierwszą od dołu (najcieńszą) strunę na pierwszym progu, a dokładnie jak najbliżej pierwszego progu, tak aby struna była dobrze dociśnięta i nie brzęczała.

Dlaczego pierwszą od dołu skoro struna jest narysowana jako pierwsza od góry?

Wielu początkujących to dziwi, ale tylko raz, ponieważ mieli jak dotąd do czynienia z widokiem gitary w cudzych rękach, więc patrząc od przodu faktycznie najgrubsza struna jest u góry.

Ale kiedy weźmiesz gitarę w swoje ręce przekonasz się, że najgrubsza struna jest najbliżej Ciebie a każda kolejna coraz dalej. Dlatego taki właśnie zapis jest najbardziej naturalny.

Teraz tylko wystarczy czytać go od lewej do prawej i kolejno wydobywać dźwięki, na przykład:

|---1---2---3---4----|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|
|--------------------|

Jeżeli pojawi się cyfra 0 to po prostu oznacza, że trącasz stronę pustą, nigdzie jej nie przyciskasz.

Prawda, że proste?

Skoro już to wiesz, to czas najwyższy nastroić porządnie gitarę i w końcu coś zagrać!

4. Strojenie gitary

Wielu początkujących, których znam długo broniło się przed nauczeniem się strojenia gitary, wykręcając się nieidealnym słuchem i szukając innych osób, które im nastroją.

Dziwi mnie to tym bardziej, że strojenie gitary jest w istocie bardzo proste i jeżeli tylko Twój instrument nie jest zabytkiem pamiętającym Związek Radziecki to nawet nie jest Ci potrzebny absolutny słuch, wystarczą oczy i to bynajmniej nie sokole.

Gitara bowiem, jak każde inne ciało podlega prawom fizyki (upuszczona z wysokości spada swobodnie z przyspieszeniem ziemskim, ale tego nie zalecam sprawdzać) więc można na niej bardzo ładnie zauważyć zjawisko rezonansu mechanicznego.

Zasada strojenia jest prosta i wykorzystuje fakt, o którym wspominałem wcześniej, a mianowicie to, że dźwięki na gitarze powtarzają się i jeden i ten sam dźwięk można wydobyć w kilku miejscach.

W chwili gdy na jednej strunie grasz dźwięk odpowiadający innej strunie pustej, to ta pusta struna wejdzie w rezonans i zacznie drgać.

Wystarczy więc tylko wiedzieć, w których miejscach na gryfie są takie same dźwięki :-)

Nastroimy gitarę na standardowy, najczęściej spotykany strój, który wygląda tak:

e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|

Literki przy strunach to nazwy dźwięków, zapamiętaj je dobrze: E, A, D, G, H, e.

Tutaj od razu mała uwaga: w zagranicznych publikacjach muzycznych dźwięk H jest oznaczany jako B więc nie zdziw się, jeśli szukając tabków do jakiegoś zagranicznego utworu zobaczysz coś takiego:

e |--------------------|
B |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|

Ale nie przejmuj się tym, to tylko różnica w oznaczeniu, wysokość dźwięku jest taka sama.

Struna e

Od czegoś trzeba zacząć, zacznijmy więc od najcieńszej struny, która będzie strojona na dźwięk e.

W pierwszym kroku potrzebny nam jest jakiś punkt odniesienia, żeby tę strunę prawidłowo nastroić.

Jeżeli masz kamerton, to dźwięk, który on wydaje (a1) odpowiada dźwiękowi na piątym progu struny e.

Mała dygresja - ze względu na ten standardowy strój, struny często nazywa się ich dźwiękami, czyli E, A, D, G, H, e (nawet jeśli nastrojone są inaczej).

e |--------5-----------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|

Uderz kamertonem o jakiś twardy przedmiot, następnie przyłóż jego kulkę do pudła rezonansowego. Pokręć stroikiem struny e tak, aby dźwięki były takie same.

Do określenia prawidłowości stroju możesz też wykorzystać zjawisko dudniena.

Dudnienie pojawia się wówczas, kiedy dwa dźwięki są dość blisko siebie, ale jeszcze nie są dokładnie identyczne. Polega to na tym, że pojawia się charakterystyczna modulacja głośności dźwięku. Wraz ze zbliżaniem się do punktu zestrojenia dudnienie stopniowo staje się coraz wolniejsze aż do całkowitego zaniku.

Struna H

Struna H grana na piątym progu odpowiada pustej strunie e.

e |--------0-----------|
H |--------5-----------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|

Czyli na tych dwóch progach powinny być takie same dźwięki, a szarpana na piątym progu struna H powinna spowodować poruszenie struny e.

Kręć więc stroikiem struny H aż zestroi się ona ze struną e.

Struna G

Struna G grana na czwartym progu odpowiada pustej strunie H.

e |--------------------|
H |--------0-----------|
G |--------4-----------|
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--------------------|

Czyli na tych dwóch progach powinny być takie same dźwięki, a szarpana na czwartym progu struna G powinna spowodować poruszenie struny H.

Struna D

Struna D grana na piątym progu odpowiada pustej strunie G.

e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------0-----------|
D |--------5-----------|
A |--------------------|
E |--------------------|

Struna A

Struna A grana na piątym progu odpowiada pustej strunie D.

e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------0-----------|
A |--------5-----------|
E |--------------------|

Struna E

Struna E grana na piątym progu odpowiada pustej strunie A.

e |--------------------|
H |--------------------|
G |--------------------|
D |--------------------|
A |--------0-----------|
E |--------5-----------|

Kiedy już dojdziesz do najgrubszej struny sprawdź wszystko raz jeszcze i w razie potrzeby wykonaj procedurę ponownie.

Tutaj masz oznaczone wszystkie miejsca, wykorzystywane podczas strojenia:

e |--0-----------------|
H |--5---0-------------|
G |------4---0---------|
D |----------5---0-----|
A |--------------5---0-|
E |------------------5-|

5. Pierwsze ćwiczenia

Zaczniemy najpierw od czegoś, co nie wymaga użycia lewej ręki. Zagraj więc pierwsze takty utworu Nothing else matters, który z pewnością jest Ci dobrze znany. Grasz to w całości na pustych strunach.

e |-----------0--------|-----------0--------|-----------0--------|
H |--------0-----0-----|--------0-----0-----|--------0-----0-----|
G |-----0-----------0--|-----0-----------0--|-----0-----------0--|
D |--------------------|--------------------|--------------------|
A |--------------------|--------------------|--------------------|
E |--0-----------------|--0-----------------|--0-----------------|

Gra palcami

Jeżeli grasz palcami to zasada, o której warto pamiętać jest taka, że kciuk prawej ręki służy do wydobywania dźwięków z trzech najgrubszych strun (basowych), pozostałe trzy palce (bez małego) obsługują trzy cieńsze (wiolinowe).

e |--------------------| « serdeczny
H |--------------------| « środkowy
G |--------------------| « wskazujący
D |--------------------| « kciuk
A |--------------------| « kciuk
E |--------------------| « kciuk

Oczywiście nie zawsze da się tej reguły trzymać, szczególnie jeśli masz do zagrania kolejno kilka dźwięków na strunach basowych. W tym przypadku akurat się da.

Powyższy fragment powinien być więc zagrany w ten sposób:

e |-----------0--------| « serdeczny
H |--------0-----0-----| « środkowy
G |-----0-----------0--| « wskazujący
D |--------------------|
A |--------------------|
E |--0-----------------| « kciuk

Aby sobie to utrwalić, wykonaj poniższe ćwiczenia, pamiętając o tym, który palec jest od czego. Postaw sobie wyzwanie i sprawdź jak szybko uda Cie się to zagrać:

e |-----------------0--------|-----------------0--------|
H |-----------0-----------0--|-----------0-----------0--|
G |-----0--------------------|-----0--------------------|
D |--------------------------|--------------------------|
A |--------------------------|--------------------------|
E |--0-----0-----0-----0-----|--0-----0-----0-----0-----|

Inna odmiana tego ćwiczenia:

e |-----------------0--------|-----------------0--------|
H |-----------0-----------0--|-----------0-----------0--|
G |-----0--------------------|-----0--------------------|
D |--------------0-----------|--------------0-----------|
A |--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
E |--0-----------------------|--0-----------------------|

A teraz szarp wszystkie trzy struny wiolinowe jednocześnie:

e |-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
H |-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
G |-----0-----0-----0-----0--|-----0-----0-----0-----0--|
D |--------------------------|--------------------------|
A |--------0-----------0-----|--------0-----------0-----|
E |--0-----------0-----------|--0-----------0-----------|

6. Gra piórkiem

Jeżeli natomiast grasz piórkiem to możesz każdą strunę uderzyć na dwa sposoby:

·         od dołu, czyli do siebie:

·         od góry, czyli od siebie (w przeciwnym kierunku niż powyżej)

Nie ma ścisłej reguły mówiącej kiedy powinno się stosować który sposób, graj po prostu jak Ci wygodnie. Granie naprzemienne (góra-dół-góra-dół) jest zdecydowanie najszybsze, ale niektórzy twierdzą, że lepiej brzmi jak się niektóre fragmenty gra tylko od jednej strony.

Jeżeli pierwszy sposób oznaczymy na tabulaturze znaczkiem ▼ a drugi ▲, to będzie ona wyglądała na przykład tak: (przećwicz to oraz sprawdź inne warianty)

...