E4.pdf

Uniwersytet Medyczny

Wydział wojskowo – lekarski

Zakład fizjologii człowieka i biofizyki

Laboratorium z biofizyki

Ćwiczenie E4 Pomiary oscyloskopowe.

Grupa II

Zespół Z7

Michał Głowacki

1 Przygotowano: http://wojsk-lek.org

Część teoretyczna:

1. Lampa oscylograficzna – budowa i zasada działania:

Oscyloskop to urządzenie elektroniczne przeznaczone do obserwacji napięcia stałego i

przemiennego, znajduje również zastosowanie przy pomiarze wartości prądu, częstotliwości,

kąta fazowego i innych wielkości elektrycznych oraz nieelektrycznych dających się

przetworzyć na napięcie. Głównym podzespołem oscyloskopu jest lampa oscyloskopowa.

1. grzejnik

2. katoda

3. cylinder Wehnelta

4. anoda pierwsza

5. anoda druga

6. płytki odchylania pionowego

7. płytki odchylania poziomego

8. ekran

Lampa oscyloskopowa jest to element, w którym strumień elektronów może odchylać się w

polu magnetycznym lub elektrycznym, z jednej strony znajduje się działo elektronowe, czyli

zespół elektrod emitujących elektrony, z drugiej strony znajduje się ekran pokryty od

wewnątrz warstwą substancji fluoryzującej, czyli wysyłającej światło pod wpływem

podającej na nią wiązki elektronów. Elektrony są wysyłane przez podgrzaną katodę w

kierunku ekranu, anody przyspieszają ich ruch. Elektrony wyrzucone z katody przechodzą

przez mały otwór w walcu metalowym zwanym cylindrem Wehelta, osłaniającym katodę.

Przez zmianę ujemnego napięcia potencjometrem R1 można zmieniać natężenie wiązki

elektronów, a przez to jasność wiązki na ekranie. Zadaniem pierwszej anody jest skupienie

wiązki elektronów, zmiana dodatniego potencjału tej anody nastawiana potencjometrem R2

powoduje zmianę wartości plamki świetlnej. Strumień wysyłających elektronów można

odchylać od osiowego obiegu układem elektrod złożonym z pary płytek odchylania

pionowego Y i poziomego X.

Jeżeli do jednej pary płytek przyłożymy stałą różnicę potencjałów to pole elektrostatyczne

odchyli wiązkę elektronów w kierunku elektrody o wyższym potencjale. Jeżeli przyłożymy

zmienną w czasie różnice potencjałów to elektrony będą wykonywały drgania pomiędzy tymi

elektrodami. Przy dostatecznie dużej częstotliwości zmian napięcia będziemy obserwować na

ekranie oscyloskopu jasną kreskę jako ślad drogi, po której wędruje strumień elektronów. W

2 Przygotowano: http://wojsk-lek.org

celu obserwacji przebiegu napięć do płytek odchylania poziomego należy przyłożyć napięcie

o piłokształtnym przebiegu.

Napięcie takie jest generowane przez generator podstawy czasu. W czasie t1 d t2 napięcie

wzrasta linowo proporcjonalnie do czasu, a plamka świetlna przesuwa się równomierne od

lewej strony ekranu do prawej, po osiągnięciu wartości maksymalnej napięcia bardzo szybko

powraca do swojej wartości początkowej, w czasie od t2 do t3, jeżeli teraz do płytek

odchylania pionowego Y przyłoży się napięcie o nieznanym przebiegu to zostanie ono

odwzorowane na ekranie przez ruchomą wiązkę elektronów.

Uproszczony schemat blokowy oscyloskopu.

Zadaniem bloku synchronizacji jest dostrojenie częstotliwości napięcia podstawy do czasu

tak, aby była ona równa całkowitej wielokrotności częstotliwości przebiegu badanego. W

przypadku synchronizacji obraz na ekranie lampy jest nieruchomy, generator podstawy czasu

może być wyzwolony przebiegiem badanym (synchronizacja wewnętrzna pozycja

1 przełącznika P2) lub inny napięciem okresowym doprowadzonym z zewnątrz

(synchronizacja zewnętrzna pozycja 2 przełącznika P2) generator podstawy czasu normalnej

pracy oscyloskopu zasila płytki odchylania poziomego X (pozycja 2 przełącznika P1). Może

on być jednak odłączony (pozycja 1 przełącznika P1) i do płytek można doprowadzić

napięcie z generatora zewnętrznego.

2. Termoemisja:

Zjawisko emitowania przez metal elektronów tworzących w nim gaz elektronowy. Zachodzi

na skutek przekazywania owym elektronom energii drgań cieplnych sieci krystalicznej.

3 Przygotowano: http://wojsk-lek.org

Intensywność termoemisji zależy od temperatury. Zjawisko wykorzystywane jest

w elektronice.

3. Ruchy elektronów w polu elektrostatycznym i magnetycznym:

W polu elektrostatycznym tor ruchu elektronu będzie zakrzywiony (elektron przyciągany do

ładunku dodatniego i odpychany od ujemnego); w polu magnetycznym kierunek ruchu

elektronów zostanie odchylony zgodnie z regułą lewej dłoni (należy pamiętać ze umowny

kierunek prądu jest przeciwny do kierunku ruchu elektronów)

4. Pomiar okresu, częstotliwości i kąta przesunięcia fazowego dla sygnałów okresowych:

Okres: można zmierzyć mierząc ile działek zajmuje pelny przebieg napięcia i mnożąc go

przez wartość podstawy czasu. Częstotliwość tego przebiegu będzie wynosiła 1/T , gdzie T

to okres.

5. Rejestracja przebiegów Y(t) oraz X(t):

Dokonuje się przez podłączenie do odpowiedniego wejścia i ustawienia dla przeciwnej osi

podstawy czasu (gdy do Y podłączamy to podstawa czasu musi być na osi X)

6. Figury Lissajo.

Jeżeli do płytek odchylania poziomego przyłożymy również, napięcie zmienne sinusoidalnie

to, w zależności od stosunku częstotliwości i stosunku amplitud obu drgań oraz przesunięcia

fazowego otrzymamy tzw figury Lissajous.

Część Praktyczna:

Na tak znaczne wartości błędu względnego miało wpływ wiele czynników:

 Błąd obserwatora (paralaksa) przy odczytywaniu wyników z ekranu oscyloskopu;

 Niedokładna skala na ekranie oscyloskopu (co 2,5mm)

 Wielkość plamki na ekranie, jej nieostrość

 Rozkalibrowanie oscyloskopu

 Niedostateczne ekranowanie kabli miedzy oscyloskopem, a generatorem – wpływ

zewnętrznych pól elektromagnetycznych

Oscyloskop z założenia nie jest przyrządem przeznaczonym do precyzyjnych pomiarów. Jego

podstawową funkcją jest przedstawiane graficzne napięć zmiennych i ich swego rodzaju

wizualizacja.

4 Przygotowano: http://wojsk-lek.org

Pomiar częstotliwości i amplitudy przy pomocy oscyloskopu. Rachunek błędów

Wartości ustawione

na generatorze

PO23

Amplituda przebiegu

Okres i częstotliwość wyznaczone

przy pomocy oscyloskopu

Błąd względny

częstotliwość

[kHz]

okres

T=1/f

[ms]

wzmocnienie

[mV/dz]

działki Amplituda

[mV]

Podstawa

czasu

[ms/dz]

działki okres

[ms]

częstotliwość

[kHz]

d T [%] d f [%]

0,1

2000

10000

3,6

0,056

80,00%

44,44%

2000

10000

0,500

100,00%

50,00%

0,1

2000

4,4

8800

0,1

1,3 0,13

7,692

30,00%

23,08%

100

0,01

2000

4,3

8600

0,01

1,4 0,014

71,429

40,00%

28,57%

Działka – 1cm na ekranie oscyloskopu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: