Empatia to zdolność wczuwania się w świat innych osób, wczuwanie się w subiektywną sytuację drugiego człowieka, wczuwanie się w sposoby myślenia, odczuwania i reagowania innych osób, w ten sposób nieustannie poszerzamy i wzbogacamy swój własny świat wewnętrzny.
Nie możemy poprzestać na empatycznym wczuwaniu się w świat myśli i przeżyć drugiej osoby, nie możemy poprzestać na przyjęciu do wiadomości i na biernym zaakceptowaniu tego co zrozumieliśmy z jego subiektywnych myśli, przeżyć czy pragnień. Słuchanie empatyczne ma znaczenie dopiero wtedy, gdy pomaga mądrze pokierować własnymi przeżyciami i zająć wobec nich dojrzałą postawę. Empatia nie jest więc celem, ale środkiem, dzięki któremu druga osoba nie tylko poczuje się zrozumiana, lecz będzie miała szansę, by lepiej zrozumieć samego siebie.
Umiejętność słuchania empatycznego ma ogromne znaczenie dla komunikacji międzyludzkiej z kilku powodów. Po pierwsze, wczuwanie się w świat partnera umożliwia pokonanie głównych przeszkód w komunikacji interpersonalnej. Przeszkody te wynikają przede wszystkim z odmienności naszych spojrzeń i przeżyć. Wsłuchując się w świat drugiego człowieka, przyznajemy mu prawo do odrębności w myśleniu u przeżywaniu.
Po drugie, słuchanie empatyczne umożliwia nawiązanie pogłębionego kontaktu z drugim człowiekiem, każdy z nas jest kimś niepowtarzalnym. Wczuwanie się w myśli i przeżycia współrozmówcy umożliwia poznanie jego sposobu bycia. Jeśli odkrywamy, że drugi człowiek naprawdę nas rozumie, to czujemy się bezpieczni, akceptowani, kochani.
Przedstawię kilka warunków słuchania empatycznego, które są konieczne by zrozumieć drugiego człowieka.
Pierwszym z nich jest właściwa intencja, która skłania do wsłuchiwania się w to, co komunikuje rozmówca. Czasami wsłuchujemy się w to co, mówi druga osoba, ze zwykłej grzeczności, lęku, poczucia obowiązku, ciekawości lub ze względu na własne potrzeby. Nie mamy jednak odwagi o tym powiedzieć i w jakimś stopniu jedynie sprawiamy wrażenie, że się wsłuchujemy. Albo w najgorszym przypadku słuchamy go po to, aby go pokonać, potępić czy ośmieszyć. Mając tego typu nastawienie będziemy się wsłuchiwać w to, co nas interesuje i co może pomóc w zaspokojeniu naszych potrzeb. Wszystko inne nie będzie nas interesować. Wczuwanie się w to, co przeżywa druga osoba, jest możliwe tylko wtedy, gdy wsłuchujemy się w jego wewnętrzny świat w sposób bezinteresowny, czyli ze względu na niego samego i na jego dobro.
Drugim warunkiem słuchania empatycznego jest zdolność dystansowania się od własnych sposobów myślenia, przeżywania i reagowania na określone bodźce czy sytuacje. W przeciwnym, bowiem wypadku grozi nam słuchanie mówiącego i rozumienie jego słów nie tak , jak on je rozumie, ale według znaczenia, jakie nadajemy jego słowom. Nie ma ludzi, którzy przeżywają coś w identyczny sposób. Dla każdego z nas nawet zwykłe słowa mogą znaczyć coś nieco lub zupełnie innego.
Kolejnym trzecim warunkiem słuchania empatycznego, jest równowaga psychiczna i silna osobowość. U człowieka niepewnego i niestabilnego wsłuchiwanie się w świat innych ludzi może powodować jeszcze większy chaos i niepokój. Taki człowiek wsłuchuje się w to, co mówi drugi, ze względu na własne potrzeby psychiczne, a nie po to, by zrozumieć mówiącego.
Czwartym, koniecznym warunkiem słuchania empatycznego, jest bogactwo psychiczne, czyli różnorodność sposobów myślenia i przezywania. Im bardziej ubodzy jesteśmy wewnętrznie, tym mniejsze szanse mamy na zrozumienie świata naszych współrozmówców.
Następnym, piątym warunkiem słuchania empatycznego jest dobra znajomość własnych sposobów myślenia i przeżywania. Znajomość i rozumienie samego siebie nie jest wcale umiejętnością spontaniczną czy łatwa. Człowiek nie znający dobrze samego siebie, łatwo ulega złudzeniu, że wie o wszystkim, co się dzieje we wnętrzu innych ludzi. Łatwo wtedy osądza ich na podstawie obserwacji samych tylko zachowań zewnętrznych i w oparciu o własne domysły.
Szóstym warunkiem słuchania empatycznego jest akceptowanie odrębności osoby, którą staramy się zrozumieć. Oznacza to, że słuchający potrafi zaakceptować sposoby myślenia i przeżywania wyrażane przez współrozmówcę. Także wtedy, gdy są one zupełnie różne czy wręcz sprzeczne z naszymi przekonaniami i doświadczeniami. Chodzi tu o to, by uświadomić sobie, że to, co rozmówca mówi o sobie jest faktem.
Kolejnym siódmym warunkiem słuchania empatycznego jest pełna koncentracja, całkowite skupienie się na tym, co w danym momencie poprzez swoje słowa i zachowanie komunikuje drugi człowiek. Także wtedy, gdy to, co mówi dana osoba, może wydawać się słuchającemu nieistotne czy niepotrzebne.
Podsumowując, słuchanie empatyczne polega na tym, by dać się wprowadzić do świata myśli i przeżyć drugiego człowieka tak, jakby wprowadzał on nas do swojego mieszkania, aby pokazać jak jest ono zorganizowane i umeblowane. Empatia polega więc, na chwilowym „ zamieszkaniu „ w tym świecie, by zobaczyć jak można się w nim poczuć, jakie są jego perspektywy i rozmowy.
Empatia nie oznacza jednak utożsamiania się z drugim człowiekiem. Utożsamiając się, ktoś mógłby świetnie wczuć się w sytuację drugiej osoby, ale nie mógłby jej pomóc.
Empatia to emocja, która umożliwia prawidłowe relacje w stosunkach międzyludzkich. Dlaczego? Dlatego, że kiedy potrafimy wczuć się w położenie drugiej osoby stajemy się zobligowani wewnętrznie do takiego działania, jakie sami chcielibyśmy w podobnej sytuacji, aby koś podjął stosunku do nas.
Rozpoznawanie emocji innego człowieka i umiejętności empatycznego odczuwania i rozumienia jest bardzo pożądaną cechą. Jeśli potrafimy odczuć, jakie emocje przeżywa druga osoba, wówczas lepiej rozumiemy jego zachowanie, możemy ofiarować mu wsparcie i pomoc.
Empatia to emocja, która odgrywa ogromną rolę w naszym życiu. Bez umiejętności empatycznego odczuwania, trudno było by nawiązać z innymi bliskie stosunki, zaspokajać wzajemnie potrzebę miłości, bezpieczeństwa czy akceptacji. Empatia jest bardzo pomocna w wychowaniu dziecka i ucznia. Pozwala ona przewidywać zachowanie dzieci w różnych sytuacjach, przez co poznajemy dziecko i możemy wyciągnąć do niego pomocną dłoń.
Dzięki empatii stajemy się bardziej tolerancyjni i wyrozumiali. Dlatego też ma ona taki ogromny wpływ i odgrywa istotna rolę w kontaktach społecznych. Bo jakże by wyglądał świat gdyby nie było empatii, gdyby każdy myślał tylko o sobie, o swoich interesach i sprawach. Gdybyśmy nie mogli zrozumieć działań innych ludzi, oraz sposobu ich myślenia.
Podejrzewam, że byłby to świat pełen chaosu, niedomówień i niezrozumienia. Ludzie nie mogliby pomóc sobie nawzajem bo nie umieli by pojąć przedstawianych słowami i zachowaniem emocji drugiego człowieka.
Dlatego też, uważam, iż dobrze rozwinięta empatia pozwala przezwyciężyć własny egocentryzm i budować harmonię i ciepło w stosunkach międzyludzkich.
1
Sylwunia1978