Wydzia� Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego seria: podr�czniki i materia�y dydaktyczne Hubert Izdebski Micha� Kulesza Administracja publiczna zagadnienia og�lne wydanie 2 LIBER Warszawa 1999 Rada Programowa serii: Gra�yna Ba�truszajtys (przewodnicz�ca), Jan B�eszy�ski, Zdzis�aw Galicki, Jacek Lang, Genowefa Rejman, Piotr Winczorek, Witold Wo�odkiewicz, Zygmunt Wiernikowski (sekretarz) (c) Copyright by LIBER sp. z o.o., Warszawa 1999 ISBN 83-7206-031-2 Wydanie II poprzednie wydania: I LIBER 1998 Spis tre�ci ' Wprowadzenie ...................................................................................................... 9 1. Uwagi wst�pne ........................................................................................ .. 9 2. Nauka o administracji publicznej ............................................................ 11 3. Uk�ad i tre�� ksi��ki ................................................................................ 15 Rozdzia� I Wst�pne uwagi o ustroju pa�stwowym i o administracji publicznej .............. 17 Rozdzia� II Kszta�towanie si� najwa�niejszych narodowych e modeli administracji publicznej ..............................................,....................... 25 1. Zagadnienia og�lne ................................................................................. 25 2. Model angielski ....................................................................................... 28 3. Model francuski....................................................................................... 34 4. Model niemiecki ...................................................................................... 40 5. Model szwedzki.....................................................................................,. 45 6. Model ameryka�ski ...................................................:............................. 47 7. Hiszpania........,........................................................................................ 51 Rozdzia� III Druk i oprawa: DRUKARNIA JANUSZ BIESZCZAD Warszawa ul. Moszczenicka 2 tel. (0-22) 678-55-33 Wydawca: LIBER sp. z o.o. 00-325 Warszawa ul. Krakowskie Przedmie�cie 24 tel. (0-22) 826-30-91 fax (0-22) 696-20-16 witryna internetowa: http://www.liber.com.pl adres e-mail: liber@liber.com.pl Nowoczesne tradycje administracji publicznej w Polsce................................ 57 1. O trudno�ciach w nawi�zywaniu do tradycji dawnej Rzeczypospolitej.. 57 2. Ksztaktowanie si� administracji II Rzeczypospolitej............................... 58 3. Projekty reformy administracji II Rzeczypospolitej................................ 60 4. Polska Ludowa - przejmowanie rozwi�za� radzieckich po 1944 r.................................................................................................. 64 5. Lata osiemdziesi�te - powracanie do dawniejszych rozwi�za� i adaptacja instytucji zachodnich............................................................. 68 6. Projekty kompleksowej reformy administracji po 1989 r. i ich wdro�enie (1989-1999).................................................. 69 Rozdzia� IV Administracja publiczna-poj�cia i problemy podstawowe........................... 79 l. Definicja administracji publicznej. Poj�cie interesu publicznego........... 79 2. Funkcje administracji publicznej............................................................. 85 3. Podmioty, organy i instytucje administracji publicznej ........................ 102 Rozdzia� V Problemy organizacji administracji centralnej .............................................. 1 15 1. Zagadnienia og�lne ............................................................................... 115 2. Sk�ad i funkcja Rady Ministr�w............................................................ 117 3. Organizacja aparatu pomocniczego szefa rz�du i Rady Ministr�w....... 129 4. Ministerstwa a inne agendy administracji centralnej............................. 134 5. Zasady organizacji ministerstw............................................................. 140 6. Wzory obce a rozwi�zania w�asne w organizacji rz�du i administracji centralnej Trzeciej Rzeczypospolitej ............................. 149 Rozdzia� VI Problemy organizacji administracji terytorialnej .......................................... 153 1. Zagadnienia og�lne ............................................................................... 153 2. Podzia� terytorialny (administracyjny) .................................................. 161 3. Administracja rz�dowa a samorz�d terytorialny ................................... 168 4. Organizacja administracji rz�dowej ...................................................... 174 5. Organizacja samorz�du terytorialnego - uwagi por�wnawcze ............. 176 6. Niekt�re dylematy przebudowy ustroju terytorialnego w Polsce.......... 180 7. Samorz�d terytorialny w Polsce - stan obecny ..................................... 186 Rozdzia� VII Kadry administracji....................................................................................... 207 1. Zagadnienia og�lne ............................................................................... 207 2. Pracownicy administracji rz�dowej....................................................... 210 3. Pracownicy samorz�du terytorialnego................................................... 221 Rozdzia� VIII Administracja a prawo .................................................................................. 223 1. Zagadnienia og�lne - "demokratyczne pa�stwo prawne"..................... 223 2. �r�d�a prawa administracyjnego ........................................................... 226 3. S�dowa kontrola legalno�ci akt�w administracyjnych.......................... 231 4. Inne instytucje kontroli legalno�ci dzia�ania administracji ................... 235 Rozdzia� IX Administracja a etyka.................................................................................... 239 1. Uwagi og�lne......................................................................................... 239 2. Administracja a standardy �ycia publicznego ....................................... 241 3. Administracja a zasady etyki zawodowej urz�dnik�w.......................... 243 Rozdzia� X Administracja publiczna a spo�ecze�stwo obywatelskie.............................. 247 1. Poj�cie spo�ecze�stwa obywatelskiego ................................................. 247 2. Instytucjonalne formy samoorganizacji obywatelskiej - organizacje pozarz�dowe.................................................................... 249 3. Wsp�praca w�adz publicznych z organizacjami pozarz�dowymi ........ 251 Rozdzia� XI Zagadnienie reform administracyjnych. Transformacja ustrojowa po 1989 roku......................................................... 257 1. Uwagi wst�pne ...................................................................................... 257 2. Poj�cia og�lne i uwagi metodologiczne ................................................ 258 3. Og�lne uwarunkowania i metodyka transformacji ustrojowej w Polsce ... 265 Rozdzia� XII Dylematy poznawcze nauki o administracji publicznej ................................ 273 1. Ga��� nauki czy kompilacja ustale� wiedzy potocznej?........................ 273 2. Prawo administracyjne-Nauka o administracji - Polityka administracyjna .................................................................... 278 Rozdzia� ko�cowy Ujednolicenie rozwi�za� w dziedzinie administracji publicznej a odr�bno�ci narodowe ................................................................ 285 1. Zagadnienia og�lne. Wsp�praca mi�dzynarodowa w dziedzinie administracji..................................................................... 285 2. Wyzwania ekonomiki ............................................................................ 292 3.Wyzwania techniki i nauk o zarz�dzaniu .............................................. 296 4. Rozw�j instytucji demokratycznych...................................................... 298 5. Zako�czenie - ku polskiemu modelowi administracji publicznej ......... 302 Informacja bibliograficzna w zakresie zagadnie� por�wnawczych administracji publicznej......................................................305 Wprowadzenie 1. Uwagi wst�pne "For forms of government let fools contest, What'er is best administered is the best". Powy�szy epigram angielskiego poety i moralisty Alexandra Pope'a (16881744), przet�umaczony przez Karola Estreichera w spos�b nast�puj�cy: O rz�d�w kszta�ty g�upcy si� sporz�, chc�c mie� racj�, Najlepszy, co najlepsz� ma administracj�, odzwierciedla, cho� mo�e w spos�b nieco przesadny, prawid�owo��, kt�r� zauwa�amy dzi� o wiele bardziej, ni� by�o to mo�liwe w osiemnastowiecznej Anglii. W�a�ciwe rozstrzygni�cie kwestii ustroju pa�stwowego jest bardzo istotne z punktu widzenia tak funkcjonowania pa�stwa, jak i praw i interes�w obywatela. Jednak�e najlepiej napisana konstytucja i najlepiej ukszta�towane organy konstytucyjne nie mog� skutecznie dzia�a� bez odpowiedniego aparatu wykonawczego. Aparat taki stanowi przede wszystkim administracja, zesp� organ�w i urz�dnik�w, z kt�rymi obywatel styka si� stale, i jak wynika z do�wiadcze� historycznych, styka si� na og� w coraz wi�kszym stopniu. Z tego powodu, nie neguj�c w �aden spos�b znaczenia, jakie dla naszego pa�stwa - ch�tnie nazywanego Trzeci� Rzecz�pospolit� - mog� mie� rozstrzygni�cia konstytucyjne (kt�rych dokonano ju� w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.), nie spos�b nie doceni� roli, jak� powinna odgrywa� administracja publiczna, odpowiednio zorganizowana, obsadzona i wyposa�ona. Pierwotny zarys du�ej cz�ci niniejszej ksi��ki powsta� w ramach wyk�ad�w Huberta Izdebskiego z dziedziny administracji por�wnawczej, wyg�aszanych jeszcze w l...
gosicka