1) Filozofia - geneza, istota, działy
Filozofia ( z gr. fileo - miłuję, dążę, sofia - mądrość, wiedza) - pierwotne umiłowanie mądrości, dążenie do wiedzy, wszelkie badanie naukowe.
Wraz z postępem wiedzy i emancypacją nauk szczegółowych (nauki przyrodnicze, matematyka, historia) w jej zakresie pozostawały do niedawna.
2) Systemy normatywne regulujące życie społeczne
- Prawo (nakazy i zakazy)
- Moralność (oceny moralne - dobro/zło)
- Religia (relacja do istot nadprzyrodzonych - właściwa/niewłaściwa)
- Obyczajowość (wskazane w danej grupie/ odrzucane)
3) Etyka a moralność
- Etyka (gr.ethos- nawyk, zwyczaj) - filozoficzna refleksja nad moralnością.
- Moralność - fakt społeczny, faktycznyzespół takich ludzkich zachowań, które są nieobojętne wobec kategorii dobra i zła moralnego (postępowanie niemoralne to fakt moralny).
- Etyka opisowa - opisuje zachowania moralne w danym czasie i miejscu, wyróżnia różnice pomiędzy moralnością np. różnych grup społecznych, metaetyka - rozstrzyga czym jest dobro i zło oraz w jaki sposób powinno być poznawane, badane i wyjaśniane.
- Etyka normatywna - normy regulujące to, co powinno być dokonywane z moralnego punktu widzenia ( dotyczą niefaktycznych działań ale, działań słusznych ze względu na dobrto moralne), bada motywy i konsekwencje ludzkich działań morlanych.
4) Etyka zawodowa
- Etyka zawodowa - spisane normy odpowiadające na pytanie , jak ze względów moralnych przedstawiciele danego zawodu powinni, a jak nie powinni postępować.
- Zakres etyki zawodowej:
· zestaw wybranych wartości ( zdrowie, minimum socjalne, bezpieczeństwo, rozwój intelektualny, dobrostan)
· hierarchia wartości ( istotne przypadku konfliktu wartości np. dobro ucznia, czy niepodważane autorytetu kolegi lub dbałość o spójność grupy)
· najistotniejszy przedmiot działań (pacjent, podopieczny, uczeń, klient)
- Różnorodność etyk zawodowych - wymagania wobec niektórych grup zawodowych są maksymalne (lekarze, nauczyciele, psychologowie, pracownicy socjalni) wobec innych minimalistycznie (inżynierowie, biznesmeni, rzemieślnicy, pracownicy fizyczni).
5) Etyka zawodowa a przekazywanie moralne i moralność grupy zawodowej
- Od etyki zwodowej rozróżniamy:
· przekonania moralne reprezentowane przez prewną grupę
· faktyczną moralność tej grupy zawodowej, czyli jej realne postępowanie w życiu zawodowym.
Temat: Wielkie tradycje etyczne.
1) Wielkie tradycje etyczne - formalizm.
- Formalizm głosi że, wartości moralne służą przede wszytskimobronie tego, co w nas powszechne, typowe i uniwersalne. Nie liczą się sytuacje jednostkowe i niepowtarzalne.
- Wyraża to impreatyw kategoryczny Kanta: "Postępuj zawsze tak, byś mógł chcieć by maksyma Twojego postępowania stała się prawem powszechnym." Ocena moralna i zasady naszych działań powinny być dalekie od wszelkiej stronniczości.
- Podstawowe założenia formalizmu:
· Prespektywizm- jeżeli nakazuję sobie pewne moralne powinności to muszę zgodnie z nimi działać, jeżeli ich nie respektuję w praktyce, moja postawa jest wewnętrznie sprzeczna.
· Uniwersalność - raz przyjęta zasada musi być stosowana we wszystkich analogicznych okolicznościach. Jeżeli twierdzimy że, robimy coś ze względów moralnych powinniśmy robić to bezwarunkowo.
· Szacunek dla prawa moralnego - nieważne są intencje działającego ani konsekwencje czynu - ważna jest wierność zasadom moralnym. Nie można ulegać litościi sympatii, oburzeniu bądź odrazie. Moralność tak jak prawo powinna być ślepa i pozbawiona uczuć.
2) Wielkie tradyzje etyczne - utylitaryzm
- Utylitaryzm głosi że, podstawą moralności jest tzw. Zasada użyteczności zgodnie z którą winniśmy się przyczyniać do jak największego szczęścia jak największej liczby osób.
- Człowiek żyje po to, by doświadczać szczęscia stąd ani obyczje ani prawo nie powinny go ograniczać.
- Każdy ma prawo czynić to, co zeche jeśli, jest dodrosłyi świadomie podejmuje decyzje.
- O tym co dobre a co złe decydują nie zasady ale, fakty psychiczne. Dobre jest to, z czym czujemy się dobrze, złe to z czym czujemy się źle.
- Tylko konsekwencje czynu świadczą o jego wartości. Cel uświęca środki! Jeśli dobre skutki przewyższają złe aspekty czynu, można go podjąć. Etyka nie uczy wzniosłości lecz, użyteczności.
- Maksymalizacja szczęscia nad cierpieniem. Suma szczęścia wynikająca z jakiegoś czynu ma przewyższać liczbę nieszczęść. Jest dopuszczalne by cierpiała jedna osoba jeśli, nakładem tych samych sił mógłby bardziej uszczęśliwić innych. Dotyczy to także polityki państwowej - środki budżetowe należy przeznaczać nie dla najgorzej uposażonych ale dla najlepiej rokujących.
- Należy porzyucać sprawy beznadziejne. Nie należy wspomagać niepocieszonych, beznadzijeni chorych, źle rozwojowo uposażonych. Dopuszczalne jest zniszczenie jednego człowieka, jeśli prowadzi to do szczęścia wielu innych.
3) Wielkie tradycje etyczne -etyka cnoty.
- Etyka cnoty przyjmuje że, wartości etyczne "cnoty", arte, są doskonałościami same w sobie (Platon, Arystoteles)- Czyny wyposażone w pewne cechy budzą naturalny podziw. Cztery cnoty kardynalne wg Platona: roztropność, odwaga, umiarkowanie, sprawiedliwość.
Arystoteles: zasada złotego środka - uniknie wszelkiej skrajności, zrówno nadmiaru jak i niedpstatku np. skąpstwo- hojność - rozrzutność.
- Doskonałość jest w naturalny sposób postrzegania i budzi podziw. To, czym jest cnota pokazują przykłady wielkich czynów:
· Antygona narażając życie grzebie zwłoki brata
· Medea zabija dzieci, które pochodzą ze związku z niewiernym śmiertelnikiem
· Wspólną cechą tych czynów jest ich specyficzny heroizm , który prowadzi do obrony pewnych wartości za pomocą środków moralnie nagannych
· Istotą etyki cnoty jest nie bycie nagannym w postępowaniu lecz posiadanie "czystego serca".
· Cnota jest sama w sobie nagrodą. Bohaterowie nie szukają ani nagrody ani szczęścia, wypełnienie przeznaczenia jest dla nich wystarczającą gratyfikacją i nadaje im sens w życiu.
· Cnota była dobrem, którą indywidualny człowiek wnosił do wspólnoty. To wspólnota orzekała o moralnej reputacji jednostki, wychowywała młode pokolenia, narzucała religię, poddawała próbą dorosłości młodych ludzi. Jednostka o nienagannej reputacji mogła liczyć na wspólnotę w trudnych sytuacji.
4) Wielkie tradycje etyczne – etyka miłości bliźniego
- Etyka miłości bliźniego nawołuje do równego i pełnego szacunku traktowania wszystkich ludzi. Odwołuje się do uczuć życzliwości, współczucia i braterstwa.
- Żaden człowiek nie jest zły, może być tylko moralnie ślepy. Zło moralne jest konsekwencją słabości charakteru lub zewnętrznych wpływów.
- Ze złem nie należy walczyć, złe uczynki budzą wyrzuty sumienia i powodują wewnętrzne przeobrażenie złoczyńcy.
- Cierpliwość, wybaczenie i niesprzeciwianie się złu jest lepszą metodą moralnego oddziaływania niż stosowanie przemocy. Moralny przykład jest najlepszym nauczycielem. Siła moralna ujawnia się w zdolności pogodzenia się ze złem bez jego akceptacji.
- Nie wolno kraść – wystarczającą sankcją moralną jest ukazanie cierpienia i wzbudzenie litości. Nad złem trzeba płakać, nad złym człowiekiem litować się i wybaczać.
- Zwolennicy nieinterwencji nie cenią siły, twierdzą że, wystudiowana niezaradność budzi podziw. Przywiązują wielką wagę do wychowania w zamkniętych społecznościach gdyż, łagodność może działać tylko wtedy gdy, reprezentuje ją grupa np. wcześni chrześcijanie.
5) Wielkie tradycje etyczne – etyka umowy społecznej
- Korzystna dla wszystkich członków społeczeństwa umowa powinna być podstawą obowiązków moralnych. Umowa taka powinna być dokonana bez znajomości własnej pozycji społecznej (obecnej i przyszłej) „ za zasłoną niewiedzy”.
- Dwie zasady sprawiedliwości: „każdy powinien cieszyć się jak największą wolnością dającą się pogodzić z analogiczną wolnością innych”, „ ograniczenie tej zasady jest dopuszczalne dla poprawy losu jednostek najgorzej uposażonych”.
- Oceny moralne należy formułować po zapomnieniu swojej tożsamości. Każdy jest zdolny do rozpoznania swoich obowiązków i uprawnień moralnych ale, przeszkadza mu w tym pogoń za własną korzyścią.
- Wynik racjonalnej i bezstronnej debaty, nawet jeśli fikcyjnej jest niepodważalny. Zasady takie zawsze będą lepsze niż jakiekolwiek inne ustalone bez zasłony niewiedzy.
gusko_i