42 Wczesnośredniowieczna Europa- praca z tekstami źródłowymi
A
Za czasów ostatnich Merowingów skarb i rządy państwem należały do przełożonych pałacu, zwanych majordomami, którzy posiadali najwyższą władzę, królowi nie pozostawało nic więcej jak zadowolić się samym tytułem, nosić długie włosy i niestrzeżoną brodę, zasiadać na tronie i udawać panującego; wysłuchiwał posłów przybywających zewsząd i na odchodnym udzielał im odpowiedzi jakby na mocy własnej woli, lecz to, co mówił było wyuczone albo nakazane. Poza bezużytecznym mianem króla i niepewnym utrzymaniem, które mu wyznaczał przełożony dworu według swego widzimisię, jedyną jego własnością była posiadłość ziemska przynosząca bardzo mały dochód; sam tam mieszkał i żywił nieliczną czeladź.
1. Podaj nazwę państwa, opisanego powyżej : .........................................................................
2. Podaj nazwę pierwszego historycznego władcy tego państwa, który przyjął chrzest w roku 496: ...........................................................................
3. Podaj nazwę pierwszej dynastii królewskiej tego państwa: ....................................................
4. Podaj nazwę najwyższych urzędników na dworze władców tego państwa: ...................................................................
5. Wyjaśnij dlaczego ostatnich królów merowińskich określano mianem „gnuśnych królów” :
a. .................................................................................................................................................
b. .................................................................................................................................................
B
Owego dnia najświętszego narodzenia Pana, gdy król podczas mszy przed ołtarzem błogosławionego Piotra apostoła powstał od modlitwy, papież Leon włożył koronę na jego głowę i cały lud rzymski zawołał: „Karolowi Augustowi” przez Boga koronowanemu potężnemu i pokojowemu cesarzowi rzymskiemu, życie i zwycięstwo !”. I po okrzykach, przez papieża, zwyczajem starożytnych władców, został uczczony i jako obdarzony imieniem patrycjusza cesarzem i Augustem został nazwany.
1. Podaj miejsce uroczystości: ......................................................
2. Podaj z tekstu dwa argumenty przemawiające za powyższą miejscowością:
a. ...................................................................................................................................................
b. ...................................................................................................................................................
3. Podaj datę uroczystości: .........................................................................................
4. Podaj nazwę uroczystości: ..................................................................................................................................................
5. Podaj imię i przydomek koronowanego władcy: ....................................................................................
Roczniki klasztoru w Fuldzie
Rok 845. Normanowie, pustosząc królestwo Karola Łysego, dotarli na łodziach po Sekwanie aż do Paryża; otrzymawszy zarówno od niego, jak i tamtejszych mieszkańców wielki okup, wycofali się bez walki. Natomiast we Fryzji stoczyli trzy bitwy, w pierwszej zostali wprawdzie pokonani, w dwóch następnych jednak, odniósłszy zwycięstwo, wymordowali wielką ilość ludzi. Po zniszczeniu ponadto w Saksonii grodu, który zwie się Hamburgiem, wycofali się bezkarnie.
Rok 880. Normanowie dokonywali grabieży i szerzyli pożary w Galii, w wśród innych licznych, spustoszonych przez nich miejscowości i klasztorów zniszczyli ogniem również i Birten, gdzie w większości zamieszkiwali Fryzyjczycy. Powracając stamtąd, otoczyli silnym wałem i murami Nijmegen i przygotowywali sobie leże zimowe w pałacu królewskim. Pośpieszył przeciw nim król Ludwik III z silnym oddziałem, wycofał się jednakże, niewiele zdziaławszy z powodu surowości zimy i silnych umocnień.
1. Podaj inne określenie na Normanów: .......................................................................................
2. Jaki obszar Europy był siedzibą Normanów ? ...................................................................
3. Jakie ziemie najeżdżali Normanowie ? ...........................................................................................
4. Podaj nazwę łodzi normańskich ? ......................................................................................
5. W jaki sposób reagowano na najazdy Normanów ?
a. ..................................................................................................................................
b.......................................................................................................................................
6. Jakie były przyczyny najazdów Normanów ?
a. ...................................................................................................................................................................................
b....................................................................................................................................................................................
C
Gdy możni dokonali oznaczenia działów królestwa i podzielili je na trzy części, trzej królowie, zjechawszy się w sierpniu, w mieście galijskim Verdun, rozdzielili państwo pomiędzy siebie: Ludwik mianowicie otrzymał część wschodnią, Karol zaś dzierżył zachodnią. Lotariuszowi, najstarszemu z nich, los przydzielił środkową, leżącą między dwoma poprzednimi. Po zawarciu pomiędzy sobą pokoju i umocnieniu go przysięgą bracia powrócili do domów, aby zarządzać i strzec części swojego królestwa. Karol, pożądając Akwitanii jakoby prawnie należącej do części jego królestwa, sprawiał wiele przykrości krewniakowi swemu Pepinowi, napastując go częstymi wyprawami, niejednokrotnie powodował wielkie straty własnego wojska.”
1. Podaj datę wydarzenia ? ............................................................
2. Jakie państwo uległo podziałowi wg powyższego dokumentu ? ......................................................................
3. Podaj fragmentu powyższego nazwę dokumentu ? ...........................................................................................
4. Do władców przypisz terytoria i tytuły:
a. Lotar- .....................................................................................................................................................
b. Ludwik- ..................................................................................................................................................
c. Karol- ......................................................................................................................................................
5. Jakiej dynastii dotyczył ten podział państwa ? .........................................................................................
D
„ Nie dość jest, aby zostać sprawiedliwym, obracać oblicze swe na Wschód lub Zachód, trzeba jeszcze wierzyć w Boga, w Dzień Ostateczny, w Aniołów, w Koran, w Proroka, potrzeba miłości do Boga: wspierać bliźnich, sieroty, ubogich, podróżnych, niewolników i w ogóle wszystkich tych, którzy o to proszą, bezwzględnie trzeba odmawiać modlitwy, dotrzymywać obietnic, cierpliwie znosić przeciwności, nieszczęścia”
1. Jakiej religii co to zapisy ? ..............................................................................................................................
2. Podaj imię Proroka ? .....................................................................................................................................
3. Podaj nazwę świętej księgi islamu ? .............................................................................................................
4. Podaj nazwę najświętszego miejsca kultu muzułman ? ................................................................................
5. Wyjaśnij termin „hidżra” ? ..............................................................................................................................
6. Opisz pięć filarów islamu:
a. .............................................................................................................................................................................
b. ..........................................................................................................................................................................
c. ..........................................................................................................................................................................
d. ..........................................................................................................................................................................
e. ..........................................................................................................................................................................
E
Z aktu cesarskiego
W imię świętej i nierozdzielnej Trójcy. Ja Henryk, z Bożej łaski cesarz rzymski Augustus, (...) odstępuję Bogu, świętym apostołom Pańskim Piotrowi i Pawłowi i świętemu Kościołowi katolickiemu wszelką inwestyturę za pomocą pierścienia i pastorału, zgadzając się we wszystkich kościołach mego królestwa lub cesarstwa na kanoniczny wybór i wolną konsekrację.
Z aktu papieskiego
Ja Kalikst, biskup, sługa sług Bożych, Tobie umiłowanemu Synowi Henrykowi, z Bożej łaski cesarzowi rzymskiemu Augustowi, zezwalam, aby wybory biskupów i opatów królestwa niemieckiego, którzy podlegają królestwu, dokonywały się w Twojej obecności, bez symonii i jakiegokolwiek gwałtu, w ten sposób, aby w razie wynikłej między stronami niezgody, za radą lub wyrokiem metropolity i biskupów z tejże prowincji, rozsądniejszej stronie udzielił swej zgody i pomocy. Wybrany zaś niechaj otrzyma od Ciebie za pomocą berła lenna i to, co Ci z tego tytułu wedle prawa winien będzie, niech zapłaci.
1. Podaj nazwę dokumentu ? ......................................................................................................
2. Podaj datę powstania dokumentu ? .................................................................
3. Wyjaśnij termin „inwestytura” ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4. Wyjaśnij termin „konkordat” ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
5. Podaj postanowienia porozumienia:
b. ...................................................................................................................................................................................
F
1. Kościół Rzymski przez samego Boga został założony.
2. Tylko sam biskup rzymski może być prawnie nazwany biskupem powszechnym.
3. Tylko on sam może biskupów składać z godności lub do nich przywracać.
4. Legat jego przewodniczy wszystkim biskupom na synodzie, nawet gdy jest niższy stopniem i może na nich wydać wyrok złożenia z godności.
5. Nieobecnych może papież składać z godności.
6. Z obłożonymi przez niego klątwą nie wolno przebywać w jednym domu.
7. Jedynie jemu samemu wolno, stosownie do wymagań czasu, nowe prawa wydawać, nowe gminy zakładać, ze zgromadzenia kanoników tworzyć opactwo, z drugiej strony dzielić bogate biskupstwo a ubogie łączyć.
8. On sam tylko może używać insygniów cesarskich.
9. Tylko papieża stopy całować mają wszyscy księża.
10. Jego jednego imię ma być wspominane w modlitwach kościelnych.
11. Ten jeden jedyny jest tytuł (papież) na świecie.
12. Jemu wolno władcami rozporządzać (a więc i cesarzy z tronu składać)
13. Jemu wolno w razie potrzeby biskupów z miejsca na miejsce przenosić.
14. W całym Kościele wolno mu duchownych mianować, gdzie by chciał.
15. Mianowany przezeń (duchowny) może być przełożonym innego kościoła, ale nie może pełnić służby wojskowej i nie może od żadnego biskupa przyjmować urzędu wyższego stopnia.
16. Żaden synod nie może bez jego rozkazu nazywać się powszechnym.
17. Żaden przepis prawny i żadna księga kanonów (tj. praw kościelnych) nie ma mieć ważności bez jego woli.
18. Orzeczenie jego przez nikogo nie może być zaczepione, on sam zaś może unieważniać(orzeczenia) wszystkich innych.
19. Przez nikogo nie może być on sądzony.
A. Podaj nazwę dokumentu ? .........................................................................................................
B. Podaj autora powyższego dokumentu ? ............................................................
C. Podaj datę powstania dokumentu ? ..............................................
D. Jaki konflikt zapoczątkował ten dokument ? .....................................................................................................................
E. Zacytuj punkty świadczące o uniwersalizmie papieskim, czyli wyższości papieża nad cesarzem i władcami świeckimi
- ............................................................................................................................................................................................
- .............................................................................................................................................................................................
F. Wyjaśnij termin „ekskomunika”- .....................................................................................................................................
G. Podaj imię cesarza, z którym papież Grzegorz VII toczył walkę o inwestyturę: ............................................................
H. Co wydarzyło się w miejscowości Canossa ? ....................................................................................................................
I. Jak zakończył się spór o inwestyturę ? ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Tekst G
Podręcznik, str. 179
wóchlność Cyryla i Metodego
1. Jakiego państwa dotyczy tekst ? ......................................................................................................................................
2. Jakie wydarzenie opisuje tekst ? .........................................................................................................................................
3. Podaj datę przyjęcia chrztu przez Rościsława ? ....................................................................................
4. Wymień wóch misjonarzy, którzy wprowadzali chrześcijaństwo w państwie Rościsława: ...........................................................................................
5. Skąd Rościsław przyjął chrzest ? .................................................................................
6. Wyjaśnij termin „cyrylica” :
.............................................................................................................................................................................................
Tekst H ( tekst drugi od Tam cesarz przez trzy dni...)
Podręcznik, str. 185
1. Czego dotyczy tekst ? .............................................................................................................................................................
2. Wyjaśnij termin ekskomunika: ............................................................................................................................................................
3. Podaj dwie strony opisanego konfliktu:
a. papież: ........................................................
b. cesarz: ...........................................................
4. Co wydarzyło się w Canossie ?
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................
chrupacz