Clifford D. Simak
Czarodziejska pielgrzymka
Przełożyła Janina Kurasińska
PHANTOM PRESS INTERNATIONAL GDAŃSK 1993
Tytuł oryginału: Enchanted Pilgrimage
Redaktor: Leszek Walkiewicz
Ilustracja: Marcin Konczakowski
Opracowanie graficzne: PHANTOM PRESS INTERNATIONAL
Copyright © by Clifford D. Simak, 1975
©Copyright for the Polish edition
by PHANTOM PRESS INTERNATIONAL GDAŃSK 1993
Printed and bound in Great Britain
Wydanie I
ISBN 83-7075-099-0
Siedzący na krokwi goblin obserwował z uwagą czającego się w ciemnościach mnicha, ten zaś ukradkiem śledził bakałarza. Goblin nie cierpiał duchownego z całego serca i była to nienawiść w pełni uzasadniona. Braciszek nie znał uczuć wyższych, nie istniały dla niego miłość czy współczucie, był za to zawistny i chorobliwie ambitny. Bakałarz kradł właśnie coś, co wyglądało na manuskrypt; znalazł go w oprawie księgi.
Pora była późna i w bibliotece panowała cisza. Słychać było chrobotanie myszy buszującej gdzieś w budynku. Świeca stojąca na stole, nad którym pochylał się bakałarz, niemal całkiem się wypaliła.
Bakałarz zabrał manuskrypt ze stołu i po chwili zastanowienia schował go za pazuchę. Zamknął księgę i odłożył na poprzednie miejsce na polce. Zdusił palcami ogień. Blade promienie księżyca, wpadające przez wysokie, sięgające prawie samego sklepienia okna, oświetlały wnętrze biblioteki upiornym blaskiem.
Bakałarz odszedł od stołu i skierował się ku westybulowi, torując sobie drogę między gęsto ustawionymi stołami. Przyczajony w ciemnościach mnich skulił się jeszcze bardziej i wycofawszy się głęboko w cień, pozwolił mu przejść. Nie wykonał najmniejszego gestu, by go zatrzymać. Drapiąc się w zakłopotaniu w głowę, goblin obserwował całą scenę spod wysokiego stropu. Jego nienawiść do mnicha rosła.
Mark Cornwall jadł właśnie posiłek, składający się z chleba i sera, gdy rozległo się pukanie do drzwi. Komnata była mała i zimna; maleńki płomień, którym paliły się cienkie gałązki w kominku, nie mógł jej dostatecznie ogrzać.
Podniósł się i strąciwszy ręką okruchy sera z surduta, podszedł do drzwi. Gdy je otworzył, ujrzał małe pomarszczone stworzenie, mierzące nie więcej niż metr wysokości, ubrane w wystrzępione skórzane spodnie. Istota miała bose owłosione nogi, koszulę ze znoszonego purpurowego aksamitu i spiczastą czapeczkę.
- Jestem goblin zza krokwi - przedstawiło się stworzenie.-Czy mogę wejść?
- Proszę. - Cornwall odsunął się od drzwi. - Słyszałem, oczywiście, o tobie, ale opowieści te włożyłem między bajki.
Goblin wszedł do komnaty i od razu skierował się ku kominkowi. Przykucną/ przed nim i niemal włożył ręce w płomienie.
- A to dlaczego? - zapytał z rozdrażnieniem. - Przecież wiesz, że są na świecie gobliny, elfy, trolle i inni przedstawiciele Bractwa. Czemu miałbyś wątpić akurat w moje istnienie?
- Nie wiem - odrzekł Cornwall. - Może dlatego, że nigdy cię nie widziałem. I nie znałem też nikogo, kto by cię widział. Myślałem, że jesteś wymysłem żaków.
- Zawsze dobrze się ukrywam - wyjaśnił goblin. - Mieszkam pod stropem, między krokwiami. Mam tam niezłe schronienie i wyciągnąć mnie stamtąd niełatwo. Wśród zaglądających do biblioteki zdarzają się rozmaite nieciekawe typki; niektórzy w ogóle nie znają się na żartach.
- Czy chciałbyś może kawałek sera? - zapytał Cornwall.
- Oczywiście, co za głupie pytanie. - Goblin podniósł się i odszedł od ognia. Usiadł na ławie stojącej przy stole. Rozejrzał się po komnacie. - Widzę, że nie jest ci łatwo. Niewiele tu wygód. Biednie.
- Daję sobie jakoś radę - odrzekł Cornwall. Z pochwy u pa-
są wyjął sztylet i odciął plaster sera. Odkroił kromkę chleba i podał ją gościowi.
- Kiepski wikt-stwierdził goblin.
- Czym chata bogata. Ale ty przecież nie przyszedłeś tu jeść.
- Oczywiście. Widziałem cię dzisiaj w nocy. Widziałem, jak kradłeś manuskrypt.
- W porządku. Czego chcesz?
- Niczego. - Goblin odgryzł kawałek sera. - Przyszedłem ci powiedzieć, że ten mnich, Oswald, też cię widział.
- Gdyby mnie widział, na pewno by mnie wydał.
- Wiesz, odnoszę wrażenie, że ty w ogóle nie masz wyrzutów sumienia - powiedział goblin. - Nawet nie zadałeś sobie trudu, by zaprzeczyć.
- Przecież widziałeś na własne oczy, jak brałem manuskrypt - rzekł Cornwall - i nie wydałeś mnie. Ta cała sprawa wygląda na poważniejszą, niż się z początku wydawała.
- Może. Zaraz, przecież ty studiowałeś tutaj. Ile lat to trwało?
- Prawie sześć.
- To znaczy, że już nie jesteś żakiem. Zostałeś bakałarzem.
- Nie ma między nimi specjalnej różnicy.
- Chyba tak - zgodził się goblin. - Ale to oznacza, że nie jesteś już psotnym uczniakiem. Wyrosłeś z głupich sztubackich kawałów.
- Pewnie tak - potwierdził z wahaniem Cornwall. - Ale nie za bardzo pojmuję, o co ci chodzi.
- Głównie o to, że Oswald widział, jak kradłeś manuskrypt, a jednak pozwolił ci z nim odejść. Czy mógł wiedzieć, co ukradłeś?
- Wątpię. Sam nie wiedziałem, co to jest, dopóki tego nie obejrzałem. W ogóle nie szukałem manuskryptu, nawet nie wiedziałem, że istnieje. Gdy zdjąłem księgę z półki, zauważyłem, że oprawa wygląda trochę dziwnie. Wydawała mi się zbyt gruba. Wyczułem palcami, że coś musi być ukryte między płótnem a tekturą.
- Skoro to było takie łatwe do zauważenia - rzekł goblin -
jak to możliwe, że dopiero ty znalazłeś manuskrypt? A w ogóle, to masz jeszcze kawałek sera?
Cornwall odkroił następny plaster z krążka i podał gobli-nowi.
- Wydaje mi się, że nie jest trudno odpowiedzieć na twoje pytanie. Najprawdopodobniej jestem pierwszym, który od wieków sięgnął po tę księgę.
- Niepozorny wolumin - rzekł goblin. - Niczym nie wyróżniający się spośród innych. Czy mógłbyś mi powiedzieć, o czym on jest?
- To opowieść wędrowca z zamierzchłych czasów. Napisana wiele wieków temu. Prawdę mówiąc, majstersztyk. Jakiś skryba stworzył małe dzieło sztuki, przebogato zdobione kolorowymi inicjałami i przepięknymi bordiurami na marginesach. Ale, według mnie, tylko niepotrzebnie stracił czas. Cała opowieść od początku do końca jest stekiem łgarstw!
- Więc dlaczego jej tak poszukiwałeś?
- Czasami pośród wielu kłamstw można znaleźć ziarnko prawdy. Szukałem wzmianki o pewnej szczególnej sprawie.
- I znalazłeś?
- Nie w tej księdze - rzekł Cornwall. - W ukrytym manuskrypcie. Mam powody podejrzewać, że ta księga to oryginał opowieści, nie kopia. Prawdopodobnie nie ma w ogóle żadnej kopii. Ta księga nie należy do tych, które były wielokrotnie przepisywane. Stary mnich w skryptorium pracował najpewniej na podstawie autentycznych zapisków podróżnika, naśladując wiernie jego styl. Uczynił z tego przepiękną rzecz; byłaby dumą każdego kolekcjonera.
- A manuskrypt?
- Właściwie nie można tego nazwać manuskryptem. To tylko jedna stronica, jakby wyjęta z manuskryptu podróżnika. Zawierała coś, co skryba pominął, pisząc księgę.
- Myślisz, że sumienie nie dawało mu spokoju i znalazł kompromisowe wyjście, umieszczając tę stronicę w oprawie?
- Coś w tym rodzaju - odparł Cornwall. - Ale teraz porozmawiajmy o tym, po co tu przyszedłeś.
8
- Z powodu mnicha Oswalda. Ty go nie znasz tak dobrze jak ja. Z całej tej parszywej zgrai on jest absolutnie najgorszy. Przy nim nikt nie jest bezpieczny, nie ma dla niego żadnej świętości. Czyż nie zastanowiło cię, że pozwolił ci odejść, że nie podniósł wrzawy?
- Wygląda na to, że moja kradzież zbytnio cienie zmartwiła - zauważył z uśmiechem Cornwall.
- Oczywiście, że nie - odparł goblin. - Jestem raczej po twojej stronie. Przez całe lata ten przeklęty mnich robił co mógł, by mi uprzykrzyć życie. Zastawiał na mnie pułapki, usiłował za wszelką cenę mnie dopaść. Wielokrotnie odpłacałem mu pięknym za nadobne, ale on nadal próbuje. Źle mu życzę. Mam nadzieję, że rozumiesz mnie.
- Myślisz, że zamierza donieść na mnie?
- O ile go znam, będzie chciał sprzedać komuś informację o tym, że zabrałeś z księgi ukrytą stronicę.
- Komu mógłby ją sprzedać? Kogo by to zainteresowało?
- Weź pod uwagę - powiedział goblin - że stronica została ukryta w księdze. Sam fakt, że była ważna na tyle, że ją ukryto, i znacząca do tego stopnia, że ją świśnięto, wydaje się co najmniej intrygujący. Nie sądzisz?
- Chyba masz rację.
- W tym mieście, a szczególnie na tutejszym uniwersytecie jest wielu awanturników wyzutych z wszelkich zasad. Ich na pewno to by zainteresowało.
- Czy myślisz, że mogą wykraść mi stronicę?
- Bez wątpienia będą próbować. Twoje życie może być narażone na wielkie niebezpieczeństwo.
Cornwall odkroił następny plaster sera i podał go goblinowi.
- Dzięki - rzekł goblin. - Czy mógłbyś poczęstować mnie jeszcze jednym kawałkiem chleba?
Cornwall zabrał się do krojenia kolejnej kromki.
- Oddałeś mi wielką przysługę - powiedział - i jestem ci wdzięczny. Czego oczekujesz w zamian?
- No cóż, myślałem, że to oczywiste - odrzekł goblin. -Chcę ujrzeć, jak ten przeklęty mnich potyka się i pada na twarz.
- Odłożył chleb i ser na stół, sięgnął za pazuchę i wyjął kilka pergaminów. Położył je na stole. - Sądzę, panie bakałarzu, że władasz biegle gęsim piórem.
- Daję sobie radę.
- A zatem spójrz, mam tu parę starych pergaminów, które z upływem czasu zupełnie wyblakły. Mam taki pomysł: przepisz na któryś z nich skradzioną stronicę i ukryj pergamin tak, by można go było łatwo znaleźć.
- Nie rozumiem...
- Przepisz ją -rzekł goblin -ale z drobnymi zmianami; sam będziesz wiedział najlepiej, w których miejscach. Z maleńkimi, subtelnymi poprawkami, które zupełnie wyprowadzą wszystkich w pole.
- Z łatwością dałoby się to zrobić - powiedział Cornwall -ale trudno będzie podrobić inkaust tak, by wglądał na wiekowy. Nie będę również potrafił podrobić charakteru pisma - zawsze będzie się różnił i...
- Któż będzie wiedział, że pismo jest inne? Nikt poza tobą nie widział tej stronicy. Pergamin jest stary; nawet jeśli ktoś wy-kryje poprawki, będzie sądził, że zostały zrobione, gdy pisano na tym pergaminie.
- No, nie wiem.
- Tylko człowiek wyjątkowo biegły w tych sprawach potrafiłby wykryć fałszerstwo. Szansa, że ten pergamin dostanie się w ręce takiej osoby, jest raczej niewielka, a poza tym ciebie tu już dawno nie będzie.
- Mnie tu już dawno nie będzie?
- Oczywiście. Chyba nie myślisz, że będziesz mógł tu pozostać po tym, co się wydarzyło.
- Chyba masz rację. Myślałem już, by gdzieś się przenieść.
- Mam nadzieję, że to, co zawiera stronica, którą zabrałeś, warte jest kłopotów, których ci przysporzyło. A nawet jeśli nie...
- Sądzę, że jednak tak - powiedział Cornwall. Goblin zsunął się z ławy i skierował ku drzwiom.
10
- Zaczekaj chwilę - rzekł Cornwall. - Nie powiedziałeś mi swego imienia. Czy jeszcze się spotkamy?
- Mam na imię Oliwer, przynajmniej tak mnie zwą w ludzkim świecie. Jest mało prawdopodobne, byśmy się jeszcze kiedyś spotkali. Chociaż, zaraz, zaraz... Ile czasu zajmie ci podrobienie stronicy?
- Niewiele.
- No to poczekam. Niedużo mogę zrobić, myślę jednak, że trochę ci pomogę. Mam moc, dzięki której inkaust wyblaknie, a pergamin, po właściwym złożeniu, będzie wyglądał, jakby go nie ruszano przez całe wieki.
- Zaraz zabieram siędo roboty -powiedział Cornwall. -Ale ty mnie nawet nie zapytałeś, co jest na tej stronicy. Powiem ci. Jestem ci to winien.
- Możesz mi powiedzieć - odparł goblin - kiedy będziesz pisał.
Lawrence Beckett i jego kompani siedzieli do późna w gospodzie przy winie. Byli już po wieczerzy. Na wielkim odrapanym stole stał półmisek wypełniony kośćmi i resztkami szynki. Obok leżało pół bochenka chleba. Goście rozeszli się już do domów. Karczmarz, wysławszy służbę spać, sam trwał na posterunku. Był śpiący, ale zadowolony, gdyż nieczęsto zdarzali się „Pod Niedźwiedzim Łbem" goście mający tak lekką rękę. Żacy, którzy czasem tu zaglądali, przysparzali więcej kłopotów niż zysku, a miejscowych trudno było oszukać. Karczma „Pod Niedźwiedzim Łbem" nie znajdowała się przy głównej ulicy miasteczka, lecz na jednej z bocznych uliczek i z rzadka zaglądali do niej ludzie w rodzaju Becketta, trudniący się kupiec-twem.
Drzwi otworzyły się i do gospody wszedł mnich. Stał przez chwilę, rozglądając się po mrocznej sali. Tkwiący za kontuarem
11
karczmarz wzmógł czujność. Instynktownie wyczuł, że ta wizyta nie wróży nic dobrego. Odkąd sięgał pamięcią, noga żadnego duchownego nie przekroczyła progu tego pospolitego miejsca. Po chwili wahania mnich okrył się szczelniej habitem, jakby chciał się w ten sposób ochronić przed skalaniem, i przeszedł przez całą salę aż do kąta, w którym siedział Lawrence Beckett ze swoimi ludźmi. Zatrzymał się za jednym z krzeseł naprzeciw Becketta. Ten spojrzał na niego pytająco. Mnich nie odezwał się.
- Albercie - rzekł Beckett - nalej temu nocnemu Markowi. Nieczęsto nadarza się okazja, by wypić z osobą duchowną.
Albert nalał wina i odwrócił się na krześle, aby podać kielich mnichowi.
- Panie Beckett - powiedział mnich - dowiedziałem się, że jest pan w mieście, i chciałbym zamienić z panem słowo na osobności.
- A jakże - wykrzyknął Beckett - proszę bardzo! Nawet dwa słowa! Ale nie na osobności. Nie mam żadnych tajemnic przed moimi towarzyszami. Albercie, podaj panu mnichowi krzesło, by mógł się do nas przysiąść.
- Chcę rozmawiać z panem w cztery oczy - upierał się mnich.
- W porządku, niech tak będzie. Przesiądźcie się do tamtego stołu, przyjaciele. Możecie sobie wziąć jedną ze świec, jeśli chcecie.
- Odnoszę wrażenie, że mi pan ustępuje.
- Tak, ustępuję ci, bo zachodzę w głowę, cóż tak ważnego masz mi do powiedzenia.
Mnich usiadł na krześle obok Becketta, postawił kielich wina ostrożnie na stole i czekał, aż pozostali przesiądą się.
- No więc co to za tajemnica?
- Wiem, kim pan jest naprawdę. Wcale nie jest pan zwykłym kupcem, za jakiego pragnie pan uchodzić.
Beckett nie odezwał się słowem, tylko wpatrywał się w mnicha. Widać było, że mina mu zrzedła.
- Wiem również - ciągnął mnich - że masz pan rozmaite
12
koneksje w Kościele. Za przysługę, którą zamierzam panu wyświadczyć, oczekuję pańskiego wstawiennictwa. Nie powinno to stanowić dla pana specjalnego problemu. Tylko szepnie pan słówko w odpowiednie ucho.
- A ta przysługa?
- Chodzi o manuskrypt, skradziony z biblioteki uniwersyteckiej godzinę-dwie temu.
- To chyba nic ważnego.
- Może i nie, ale manuskrypt był ukryty w starej i niemal nie znanej księdze.
- Słyszałeś coś o nim? Wiesz, co zawiera?
- Nie wiedziałem, że w ogóle istnieje, dopóki złodziej go nie znalazł. Nie mam zielonego pojęcia, co w nim jest.
- A co to za stara księga?
- Została napisana dawno, dawno temu przez awanturnika nazwiskiem Taylor, który wędrował po Utracji. Beckett zmarszczył brwi.
- Słyszałem o Taylorze i o tym, co tam znalazł. Ale nie wiedziałem, że opisał swoje przeżycia w księdze.
- Prawie nikt o tym nie wiedział. Księga została tylko raz przepisana. I tę jedyną kopię mamy w bibliotece.
- Czy ją czytałeś, panie mnichu? Mnich wzruszył ramionami.
- Do tej pory mnie to nie interesowało. Jest wiele wspaniałych ksiąg wartych przeczytania. A opowieści podróżników rzadko można traktować poważnie.
- Myślisz, że ten manuskrypt można?
- Był ukryty tak sprytnie w oprawie księgi, że chyba ma jakąś wartość. W przeciwnym razie po co ktoś zawracałby sobie głowę ukrywaniem go?
- Ciekawe, ciekawe - mruknął pod nosem Beckett. - Bardzo ciekawe. Ale nie ma pewności, że to jest coś warte.
- Jeżeli manuskrypt nie ma żadnej wartości, to nie jest mi pan nic winien. Ale założę się, że tak nie jest.
- A więc umowa stoi?
- Tak, umowa stoi. Manuskrypt znalazł bakałarz Mark
13
Cornwall. Mieszka na poddaszu w zajeździe na rogu Królewskiej i Szerokiej. Beckett skrzywił się.
- Ten Cornwall?
- Tak, ten szkodnik, który przybył skądś z Zachodu. Był niezłym żakiem, ale to dość ponury człowiek. Nie ma żadnych przyjaciół. Żyje z dnia na dzień. Został tutaj, podczas gdy wszyscy jego koledzy rozjechali się po świecie, zadowoleni z edukacji, którą odebrali. Myślę, że został tu głównie dlatego, że interesuje się Prastarymi.
- Prastarymi?
- Uważa, że oni nadal istnieją. Studiował pilnie ich język, czy też to, co się za ich język uważa. Jest o tym parę ksiąg. Wszystkie je dokładnie przestudiował.
- A dlaczego Prastarzy tak go interesują? Mnich potrząsnął przecząco głową.
- Nie wiem. Nie znam go. Rozmawiałem z nim raz czy dwa razy. Dociekliwość, pasja badawcza. Może coś innego.
- Może przypuszczał, że Taylor napisał coś ciekawego o Prastarych?
- Być może. Nie czytałem tej księgi Taylora.
- Więc Cornwall ma manuskrypt. Na pewno go już dobrze schował.
- Wątpię. Jeżeli nawet, to nie szukał specjalnej kryjówki. Cornwall nie ma powodów do obaw. Nie wie, że jego kradzież została odkryta. Widziałem wszystko, ponieważ śledziłem go od dłuższego czasu. Pozwoliłem mu niepostrzeżenie wyjść, nie próbowałem go zatrzymać. Nie wiedział, że ja także byłem w bibliotece.
- Czy nie wydaje ci się, panie mnichu, że ten twój gorliwy przyjaciel o lepkich palcach może narazić się na posądzenie o herezję?
- To pan, panie Beckett, może to najlepiej osądzić. Wszystko, co nas otacza, ma znamiona herezji i trudno ocenić, co nią jest, a co nie.
14
- Chyba nie chcesz przez to powiedzieć, że herezja związana jest z polityką?
- Nigdy coś takiego nie przeszło mi przez głowę.
- To dobrze - rzekł Beckett - gdyż w pewnych określonych warunkach uniwersytet, a w szczególności jego biblioteka może budzić podejrzenia z powodu materiałów znajdujących się na jej półkach.
- Mogę pana zapewnić, że z ksiąg korzysta się bez złych zamiarów. Księgi dają jedynie wskazówki, jak unikać herezji.
- Skoro tak uważasz, to możemy na tym poprzestać. Jeśli chodzi o tę sprawę skradzionego manuskryptu: przypuszczam, że nie jesteś w stanie go odzyskać i nam podrzucić.
Mnich aż się wzdrygnął.
- Nie miałbym odwagi. To, że poinformowałem pana, to i tak dużo jak dla mnie.
- Myślisz, że mam lepsze sposoby i więcej śmiałości?
- Tak i dlatego przyszedłem do pana.
- A skąd wiedziałeś, że jesteśmy w mieście?
- W tym mieście ściany mają uszy. Niewiele wydarzeń uchodzi tu uwagi.
- A ty, jak widzę, zawsze starasz się być dobrze poinformowany.
- To stało się już moją drugą naturą.
- Bardzo dobrze - podsumował Beckett. - A więc ustalone. Jeżeli brakujące ogniwo zostanie znalezione i będzie pasowało do całego łańcucha, wstawię się za tobą gdzie trzeba. Czy o to ci chodziło?
Mnich skina/ głową.
- Ale aby wstawić się za tobą, muszę znać twoje imię.
- Jestem brat Oswald.
- Dobrze zapamiętam. Dopij wino i możemy zabierać się do roboty. Róg Królewskiej i Szerokiej, rzekłeś?
Duchowny przytaknął i sięgnął po kielich wina.
Beckett wstał i skierował się do stołu, przy którym siedziała jego kompania. Po chwili wrócił do mnicha.
- Nie będziesz żałował, że przyszedłeś do mnie.
15
- Mam nadzieję - odparł brat Oswald. Dopił wino i odstawił kielich na stół. - Czy jeszcze się zobaczymy? — zapytał.
- Nie, raczej nie. Chyba że będziesz mnie szukał.
Mnich owinął się szczelniej habitem i wyszedł. Księżyc schował się za drzewami i na wąskiej uliczce prowadzącej do gospody było zupełnie ciemno. Brat Oswald szedł ostrożnie, prawie po omacku odnajdując drogę na śliskim, nierównym bruku.
Cień, który oderwał się od ściany przy wejściu do gospody, podążył za nim. W ciemnościach błysnęło ostrze sztyletu. Mnich upadł; charczał i drapał palcami kamienie. Krew z poderżniętego gardła tryskała strumieniem. Po chwili znieruchomiał.
Nazajutrz o świcie przypadkowy przechodzień odnalazł jego ciało.
Gib z Bagien wstał przed wschodem słońca. Zazwyczaj wstawał wcześnie, ale tego dnia miał wyjątkowo dużo do zrobienia. Na ten właśnie dzień gnomy obiecały mu skończyć nową siekierę. Bardzo jej potrzebował, gdyż stara, zużyta i tępa, nie nadawała się już do naostrzenia i nawet najlepsza osełka nic by nie poradziła.
Zwykle o tej porze roku bagna okrywała poranna mgła, ale tego ranka powietrze było przejrzyste. Gdzieniegdzie na wyspie, głównie w okolicy lasu, snuł się welon mgły. Równina bagienna, rozciągająca się na wschód i południe, brązowiła się i srebrzyła trzcinami i trawami. W pobliskim stawie pluskały kaczki, kanałem płynął powoli piżmak, pozostawiając za sobą na wodzie ślad w kształcie litery V. Z oddali dochodził głos czapli. Na zachodzie i północy pokryte lasami wzgórza wznosiły się ku niebu. Dęby, klony, orzechowce złociły się pierwszymi kolorami jesieni.
16
Gib stał i patrzył w kierunku wzniesienia. Gdzieś tam, w leśnej gęstwinie, znajdował się dom jego dobrego przyjaciela, Hala z Pustego Drzewa. Prawie codziennie, gdy nie było mgły i widać było wzgórza, Gib stawał przed domem i usiłował wypa-trzeć puste drzewo, lecz nie mógł, gdyż z takiej odległości nie sposób było odróżnić jednego drzewa od drugiego. Wiedział, że dziś nie zdąży odwiedzić Hala, bo musi odebrać siekierę i złożyć wizytę staremu pustelnikowi, żyjącemu w jaskini w wapiennej skale na jednym z odległych wzgórz. Nie był u niego prawie miesiąc.
Zrolował materac z gęsiego puchu i wełniany koc, które służyły mu za posłanie, i schował je w chacie na tratwie. Zwykł sypiać na świeżym powietrzu, z wyjątkiem zimnych i deszczowych nocy. Na metalowej płycie w środkowej części tratwy rozniecił ogień, używając krzesiwa, suchej trawy i hubki ze spróchniałego pnia, które trzymał w rogu skrzyni jako materiał na podpałkę.
Gdy ogień już płonął, zanurzył rękę w sadzyku, przywiązanym do tratwy, i wyciągnął miotającą się rybę. Zabił ją jednym cięciem noża, a następnie szybko oprawił. Ułożył filety na patelni ustawionej na ruszcie nad ogniem i przykucnął, pilnując, by dobrze się usmażyły.
Wokoło panowała cisza, od czasu do czasu słychać było tylko ciche kwakanie kaczki i pluskanie ryb. „Ale przecież - pomyślał- o tej porze zawsze jest spokojnie. Później, kiedy dzień się będzie budził, kosy zaczną kłócić się w trzcinach, roztrzepo-ce się ptactwo wodne wzbijające się w górę, a mewy z wrzaskiem będą szybowały nad wodą."
Na wschodzie pojaśniało i bagna, będące wcześniej niewyraźną mieszaniną brązu i srebra, zaczęły przybierać konkretne kształty. Wąska wyniosłość terenu między odległą rzeką a bagnami była oblamowana rzędem rozczapierzonych wierzb. Na skraju zadrzewionego pagórka można było dostrzec kępę leszczyn, poruszających na silnym wietrze grubymi brązowymi gałęziami.
Tratwa zakołysała się łagodnie, gdy jadł prosto z patelni, nie
17
zadawszy sobie trudu, aby przełożyć rybę na talerz. Zaczął się zastanawiać, jak wyglądałoby życie na stałym lądzie, bez ciągłego bujania. Od urodzenia mieszkał na chybotliwej tratwie; była nieruchoma tylko zimą, gdy mróz chwytał ją w swoje okowy.
Pomyślawszy o chłodnej aurze, przebiegł myślą to, co pozostało do zrobienia, aby mógł przygotować się do zimy. Musi uwędzić trochę ryb, zebrać korzonki i nasiona, postarać się upolować parę piżmaków na wierzchnią odzież. I, oczywiście, nagromadzić drewna. Zapasy drewna zrobi o wiele szybciej, jeśli odbierze nową siekierę od gnomów.
Wyszorował patelnię po rybie, a potem włożył do łódki przycumowanej do tratwy tobołki przygotowane przed udaniem się na spoczynek. Była w nich suszona ryba, paczki dzikiego ryżu oraz prezenty dla gnomów i pustelnika. Na koniec wrzucił też starą siekierę - gnomom mogła się przydać jej metalowa część.
Wiosłował spokojnie, płynąc w dół kanału, rad, że nie zakłóca porannej ciszy. Na wschodzie pojawiło się słońce i powolutku wznosiło się, opromieniając swym blaskiem pierwsze kolory jesieni.
Zatoczył półkole, zbliżając się do brzegu, i wtedy zobaczył tratwę, której przód był schowany w trawie, a pozostała część stała w poprzek kanału. Na rufie siedział stary bagiennik i naprawiał sieć. Kiedy Gib ukazał się jego oczom, bagiennik podniósł głowę i dostojnie pomachał ręką w geście powitania. Był to Stary Drood. Gib zaczął się zastanawiać, co też on tu porabia. Gdy słyszał o nim ostatnio, Drood mieszkał na tratwie w pobliżu Wierzbowego Brzegu nad rzeką.
Zaczepiając wiosłem, Gib przycumował do tratwy.
- Dużo wody upłynęło od czasu, kiedy cię ostatnio widziałem - powiedział. - Kiedy tu się przeniosłeś?
- Parę dni temu - odparł Drood.
Zostawił naprawianą sieć, podszedł do łódki Giba i kucnął przy jej burcie. Gib zauważył, że Drood mocno się ostatnio postarzał. Jak sięgał pamięcią, wszyscy zwali go Starym Droo-dem, nawet gdy nie był jeszcze stary; upływające lata wycisnęły na nim swoje piętno - siwizna posrebrzyła mu skronie.
18
- Miałem zamiar zebrać trochę drewna porozrzucanego na brzegu - kontynuował Drood. -Ale nie ma go wiele, tylko same gałęzie wierzby, a one nie najlepiej się palą.
Z chaty na tratwie wyszła kołyszącym krokiem pani Drood. Odezwała się wysokim, piskliwym głosem:
- Tak mi się wydawało, że kogoś słyszę. To młody Gib, nieprawdaż? - Przyglądała się Gibowi, mrużąc słabe oczy.
- Dzień dobry, pani Drood - powitał ją Gib. - Cieszę się, że jesteśmy sąsiadami.
- Chyba nie zatrzymamy się tutaj na dłużej — rzekł Drood. -Zgromadzimy tylko zapas drewna i wyruszamy w dalszą drogę.
- Dużo wam jeszcze zostało?
- Niewiele. Idzie nam niesporo. Nie mamy nikogo do pomocy. Wszystkie dzieci odeszły już z domu. Usamodzielniły się. A ja już nie mogę pracować tak ciężko jak niegdyś.
- Nie odpowiada mi takie życie - rzekła pani Drood. - Ciągle boję się wilków.
- Mam siekierę - powiedział Drood. - Żaden wilk nic nam nie zrobi, póki ją mam.
- Mówicie, że wszystkie dzieci odeszły - rzekł Gib. — Gdy się widzieliśmy ostatnim razem, Dawid i Alicja byli jeszcze w domu.
- Alicja wyszła za maż trzy miesiące temu - odparł Drood. - Za młodzieńca mieszkającego na południowym krańcu bagien. A Dawid zbudował sobie własną tratwę. Nie dał sobie wiele pomóc. Powiedział, że chce, by była jego wyłącznym dziełem. Zbudował naprawdę ładną tratwę i przeniósł się na wschód. Teraz widujemy jego i Alicję tylko od czasu do czasu.
- Mamy świetne ciemne piwo - zaoferowała pani Drood. — Może wypijesz kufelek? Zapomniałam cię spytać: jadłeś śniadanie?
- Jadłem śniadanie, pani Drood, bardzo dziękuję. Z przyjemnością natomiast napiję się piwa.
- Przynieś i mnie - powiedział Drood. - Nie pozwolę, by Gib pił sarn.
...
Biluklb