Poznański K., Historia wychowania cz.1.pdf
(
2890 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - historia_wychowania.doc
Historia wychowania
Par uwag wst pnych
Zamieszczony ni ej tekst jest swoistym repetytorium wiedzy z historii wychowania,
jaka zwykle w tym, lub w podobnym zakresie, jest aplikowana studentom studiów
pedagogicznych w przekonaniu, e tworzy b dzie swoist podwalin dla budowy szeroko
rozumianej kultury pedagogicznej przez ukazanie zarysu dziejów kszta cenia i wychowania
dzieci i m odzie y w ró nych okresach historycznego rozwoju naszej europejskiej cywilizacji,
a wi c od czasów staro ytnych a po wspó czesno , ze szczególnym uwzgl dnieniem
naszych, polskich tradycji edukacyjnych.
Zamieszczony ni ej tekst nie jest prób napisania jeszcze jednego podr cznika
po wi conego historii wychowania, ale s to nieco rozbudowane moje notatki do wyk adów,
jakie z tego przedmiotu od kilkunastu lat prowadz dla studentów Akademii Pedagogiki
Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie i ju od 10 lat dla studentów Wy szej
Szkole Pedagogicznej ZNP w Warszawie.
Podstaw do ich opracowania by y g ównie nast puj ce podr czniki akademickie:
Stanis awa Kota Historia wychowania , Historia wychowania pod redakcj ukasza
Kurdybachy oraz Historia wychowania. Wiek XX pod red. Józefa Mi so, Dzieje o wiaty
polskiej napisane przez Ryszarda Wroczy skiego, Historia Filozofii W adys awa
Tatarkiewicza, Historia Chre cija stwa Paula Johnsona, Historia Ko cio a Katolickiego
ks. Mariana Banaszaka, Stefana Wo oszyna Dzieje wychowania i my li pedagogicznej w
zarysie oraz Stefana Kieniewicza Historia Polski .
W odniesieniu do dziejów wychowania w Polsce (i nie tylko), cz sto si ga em do
Monografii z dziejów o wiaty i Rozpraw z dziejów o wiaty wydawanych w Ossolineum
przez PAN pod red. ukasza Kurdybachy lub Józefa Mi so.
Dla uzupe nienia i wzbogacenia wiedzy zawartej w moich wyk adach, bez w tpienia
warto tak e zapozana si z innymi podr cznikami historii wychowania, które aktualnie
dost pne s na naszym runku wydawniczym, a mianowicie: Kalina Bartnicka i Irena Szybiak,
Zarys historii wychowania , Warszawa 2001, Wyd. ak ; Stefan Mo d e , Zarys historii
wychowania cz. I-III, Kielce 1992-1995, Wyd. Pedagogiczne ZNP; Jan Hellwig (red.)
Historia wychowania , Pozna 1994, Wyd. UAM; Hanna Markiewiczowa, Wybrane
zagadnienia z historii wychowania , t. 1, Warszawa 2001, Wyd. APS oraz Stanis aw Litak,
Historia wychowannia t. 1 do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Kraków 2004, Wyd. WAM.
Ca y kurs moich wyk adów podzieli em na 12 rozdzia ów i na ko cu ka dego z nich
zamie ci em kilka pyta kontrolnych, które by mo e u atwi Czytelnikowi zwrócenie uwagi
na te zagadnienia, które w jego obr bie tematycznym wydaj si najwa niejsze.
Ca y tak skonstruowany tekst wyk adów zamierzam wyda drukiem. Zdaj sobie
spraw z jego niedoskona o ci. Nie wykluczam b dów w narracji i interpretacji. B d
wdzi czny za przekazanie mi poczt elektroniczn swoich spostrze e i uwag. Mój adres e-
meilowy: Karol.poznanski@neostrada.pl
Rozdzia I
Staro ytna Grecja
Karol Pozna ski
Pocz tki
kultury helle skiej si gaj mitycznego
w adcy Krety, króla
Minosa
, tj ok. 3
tys. lat p.n.e. Jej lady, to m.in. ruiny pa aców w Knossos, Faistos i Mallii.
Ludno staro ytnej Grecji
sk ada a si
z plemion indoeuropejskich, które nap yn y
tu w ró nych okresach czasu. - ok. 2000 r. pne przybyli -
Jonowie,
w ok. 1700 r. -
Achajowie
, twórcy pot gi
Myken
(na Peloponezie)
,
a ok. 1300-1200 r. -
Dorowie
,
mieszkaj cy dot d w pó nocnej Grecji, w s siedztwie
Macedo czyków,
którzy
obalili pot g
Myken.
Podbój Grecji przez Dorów i podzia ziemi mi dzy zwyci zców doprowadzi do
wykszta cenia si szczególnej sytuacji politycznej i rozdrobnienia terytorialnego. Powstaj
ci gle rywalizuj ce ze sob ma e pa stwa
miasta (
polis
), co by o ród em ich s abo ci
politycznej, ale w dziedzinie kultury przynios o wiele niezwyk ych wprost efektów.
po swojemu urz dza y swój ustrój polityczny i
piel gnowa y swój odr bny obyczaj w yciu rodzinnym i spo ecznym, ale jednolity podk ad
rasowy zapewnia ca ej kulturze helle skiej
poczucie wspólnoty
charakteryzuj ce si sta ymi
wspólnymi rysami, ale i mnóstwem odr bno ci szczepowych.
Wyra ne rysy kultury helle skiej ukszta towa y si
ok. VIII - VII w
. p.ne.
Wielki wp yw na ten proces mia o m.in. przyj cie w po owie IX w. - fonetycznego alfabetu
fenickiego sk adaj cego si z 24 znaków. W tym czasie yje i tworzy
Iliad i Odysei
ok. 700 r. wiejski poeta
H e z j o d
pisze
Teogoni ,
wielki epos, w którym opowiada o rodowodzie w i a t a, b
o g ó w (Uranos, Kronos,
Zeus) i h e r o s ó w, g ównych bohaterach greckiej religii i
m i t o l o g i i.
Najwi kszy rozwój kultury greckiej przypada na IV
V w.
Pod koniec IV w. Grecja
traci
niepodleg o . W
338 r
., król Macedonii
Filip II
(359-339) rozgromi wojska greckie w
bitwie pod
Cheronej .
Synem Filipa by
Aleksander Wielki
(336-323), który uwa any jest
za najwi kszego wodza staro ytno ci. Stworzone przez niego pa stwo si ga o wód rzeki
Indus i graniczy o z Indiami. W niespe na dwa wieki pó niej pot ga Macedonii zosta a
rozbita przez Rzym. W
168 r.
po przegranej bitwie pod
P u d y n
Macedonia upada.
Niebawem,
w 146 r., po zdobyciu i zburzeniu
przez Rzymian
Koryntu
, poszczególne
prowincje tego pa stwa zosta y wcielane do Rzymu.
Spo ecze stwo helle skie
dzieli o si na ludzi wolnych i niewolników. Niewolnicy
d wigali ci ar pracy fizycznej, rolnej, rzemie lniczej i pos ug domowych.
Grek
obywatel
, zw aszcza zamo niejszy, który posiada wi ksz ilo ziemi,
po wi ca si wojnie, polityce i yciu publicznemu. Bra udzia w uroczysto ciach
Poszczególne miasta i wyspy greckie
prawdopodobnie
H o m e r,
za
pa stwowych i religijnych i zajmowa si yciem umys owym. Jego syn kszta ci si nie po
to, by przygotowywa si do pracy zawodowej. Szko a i wychowanie mia y dobrze usposobi
go do tego wszystkiego, co w przysz o ci b dzie go zajmowa o jako obywatela i obro c
wszystkich naj ywotniejszych interesów swojego pa stwa.
Spraw naczeln by a obrona
jego
niepodleg o ci
, a wi c wychowanie mia o przede wszystkich charakter militarny.
Wojny z bli szymi i dalszymi s siadami prowadzono nie tylko w wp ywy polityczne
i podboje terytorialne, ale tak e o podbój nowych kolonii, o zabezpieczenie wymiany
towarowej i handlu, o pozyskanie nowych niewolników itd. Trzeba wi c by o zapewni
pa stwu odwa nych i dzielnych o nierzy, zdolnych wodzów i dobrych urz dników.
Cennym obywatelem by ten, kto sw t yzn fizyczn i moraln móg najwi cej odda
pa stwu us ug w czasie wojny, na placu boju, a w czasie pokoju
jak najskuteczniej
umacnia i przygotowywa je do przysz ej wojny.
Z tak rozumianych obowi zków obywatelskich wy ania y si ogólne cele wychowania
helle skiego.
Przede wszystkim troskliw opiek otaczano rozwój fizyczny m odzie y.
Cia o by o
Najpierw starano si wzmacnia je i hartowa ,
a potem wiczy w zwinno ci i odporno ci na zm czenie. Oprócz niezliczonej ilo ci
pomys owych gier i zabaw, którymi zajmowano dziecko w wieku ch opi cym, ustali
si w zwyczaju greckim program wychowania gimnastycznego m odzie y, obejmuj cy tzw.
pentathlon
,
czyli skoki, biegi, rzucanie dyskiem i oszczepem oraz zapasy. wiczenia te
stanowi y swoisty wst p do pó niejszego wychowania wojskowego. Poza tym ka dy Grek
umia p ywa .
wiczenia pentathlonu cieszy y si szacunkiem w ca ej Helladzie
. Dla popisywania
si w nich najsprawniejszej m odzie y urz dzani co cztery lata wielkie
igrzyska
narodowe.
Ich geneza nie jest w pe ni wyja niona. By mo e, i pocz tek igrzysk by zwi zany z
uroczysto ciami ku czci zmar ych.
Homer
w XXIII ksi dze
Iliady
opisywa takie
igrzyska Achajów
czasie walk
pod Troj
(w XII w.). Brali w nich udzia najm niejsi
wojownicy wspó zawodnicz c w wy cigach rydwanów, w walkach bokserskich, zapasach,
biegach w zbroi, rzutach kul , w óczni i strzelaniem z uku, a zwyci zców wyró niano
cennymi nagrodami.
Pierwszy zapis o starogreckich igrzyskach pochodzi z
776 r. pne.
Igrzyska czyli
greckich. W Atenach np. do
zawodów stawa a nie tylko doros a m odzie (efebowie), ale tak e kilkunastoletni ch opcy
przedmiotem szczególnej zapobiegliwo ci.
agones
organizowane by y
we wszystkich pa stwach
Najwi ksz popularno i ogólnonarodowy charakter mia y panhelle skie
igrzyska
grup stanowili seniorzy (
presbytoroj).
W igrzyskach mogli uczestniczy tylko
wolni obywatele
greccy
i to pod
warunkiem, e nie s ska eni czynem haniebnym.
olimpijskie
odbywaj ce si co 4 lata na Peloponezie w
Olimpii
, w gaju po wi conym
Zeusowi
. Tam, obok licznych wi ty , podziwia by o mo na pos g Zeusa wyrze biony
przez
Fidiasza,
uznany za jeden z cudów wiata. Te igrzyska stanowi y podstaw greckiego
kalendarza.
Aby umo liwi wszystkim Grekom udzia w igrzyskach - na czas ich trwania
ustanawiano powszechny pokój
-
ekechejrija
.
Ka dy uczestnik by w tym czasie pod opiek
Zeusa i dlatego aden obywatel i adne pa stwo nie mia o pogwa ci tego pokoju.
Igrzyska mimo utraty przez Grecj niepodleg o ci i wielu ró nych wynaturze ,
przetrwa y do ko ca IV w. n.e.
Dopiero cesarz rzymski
Teodozjusz I,
arliwy chrze cijanin,
w 393 r. ne, zakaza ich odbywania, jako przejaw poga skich praktyk. Ostatnie odby y si
w Antiochii w 508 r.
Mimo szczególnego kultu dla cia a
Grecy umieli zachowa granice w wychowaniu
gimnastycznym
. Jednostronny nacisk na wyrabianie musku ów, na atletyk , nie by
szanowany, a zawodowe oddawanie si zapa nictwu, lub boksowi, by o wr cz w
pogardzie. Powszechnie uwa ano, e sama dzielno i sprawno fizyczna nie wystarcza dla
doskona o ci cz owieka, je eli w parze z ni nie idzie
pi kno moralna i szlachetno
duchowa
. A wi c widzieli cis y zwi zek wychowania fizycznego z wychowaniem
moralnym, z trosk o
kszta cenie charakteru
.
Ten idea nazywali
kalokagathi
(kalos = pi kny i agatos = dobry).
Nic wi c dziwnego, e od wczesnego dzieci stwa wpajali dziecku zdrowe zasady
moralne; przyuczali je do post powania skromnego, pe nego umiarkowania, a m odzie
przyzwyczajali do unikania rubasznych gestów i ruchów, do stania i siedzenia w przyzwoitej
postawie, do chodzenia w milczeniu, do zachowania milczenia wobec starszych, do
skromnego ubioru itd. Szczególnie wpajano cze dla rodziców i szacunek dla starców.
W kszta ceniu charakteru i umys u g ówna rol odgrywa o
wychowanie muzyczne
.
Jego nazwa pochodzi od muz, od opiekunek nauk i sztuk. Obejmowa o piew, muzyk ,
poezj i taniec. Wi za o si ono z kultem religijnym, z czci bogów. Wprawdzie nie
ulegano m odzie y adnej nauki religii, ale z bóstwami zaznajamiano si ju od wczesnego
dzieci stwa, bo praktycznie aden moment ycia prywatnego i publicznego nie obchodzi si
(
neoj),
którzy walczyli z bezbrodymi m odzie cami (
agenejoj)
. Zwykle osobn
bez czci bogów. W domu
zwracano si do nich ju to z podzi kowaniami za otrzymane
urz dza o publiczne, czasem
wielodniowe uroczysto ci z mod ami, ta cami, piewami, procesjami i ofiarami dla
utrzymania bóstw w yczliwym usposobieniu dla swoich celów i zamierze .
Dzieci i m odzie , w bia ych szatach, z ga zkami oliwnymi piewa y hymny do
bogów, recytowa y utwory najlepszych poetów. Urz dy dba y o to, by dziatwa i m odzie
by a w a ciwie przygotowana do udzia u w tych publicznych nabo e stwach. Od melodii i
rytmu wymagano harmonii, powa nego charakteru, ceniono styl surowy i melodie proste. Za
instrument narodowy uchodzi a pocz tkowo
lutnia
, a pó niej, tak e
flet
i
klarnet
. Cz owiek
umiej cy gra uchodzi za wykszta conego, ale nie ceniono wirtuozerii.
Kszta cenie muzyczne
wi za o si tak e z
wykszta ceniem literackim
poetyckim.
Do piewu i recytacji trzeba by o nauczy si wielu hymnów i poematów. wiczono pami ,
ch tnie przy tym uczono si czytania i pisania, poznawano histori w asnego szczepu, jego
bohaterów, królów, wodzów, filozofów i poetów.
ycie publiczne opiera o si na ustnym post powaniu
. Obrady na zgromadzeniach
ludowych, czynno ci urz dnicze, s downictwo, przyjmowanie zagranicznych pos ów
wszystko wype niane by o osobi cie, przewa nie bez dokumentów i bez u ycia pisma.
Wymowa
i
konwersacja
, przys uchiwanie si rozmowom starszych
przyczynia o
si samokszta cenia w tym zakresie m odzie y. By o to tym atwiejsze, bo w niewielkich
przecie miastach, ca e ycie publiczne koncentrowa o si na rynku, na ulicach i w domach.
Na polu wychowania m odzie y, jak i w ca ym yciu kulturalnym Grecji, widoczne
w celach i
sposobach przygotowania m odzie y do doros ego ycia by o wychowanie w Sparcie i
Atenach.
Wychowanie w Sparcie
Sparta
- pa stwo d o r y j s k i e - istnia o od IX do IV w. Spartanie odznaczali si
szorstko ci usposobienia, zami owaniem do ycia wojennego i pragnieniem w adzy. Nie
dbaj c o warto ci umys owe i estetyczne, cenili ponad wszystko si . W wychowaniu dzieci
wiadomie nadawali taki sam jednostronny kierunek.
Twórc ustroju Sparty by
Likurg
(legendarny król z IX w. pne.) Ludno stanowili:
spartiaci
- wolni obywatele;
periojkowie
-sprzymierze cy (rolnicy, kupcy, rzemie lnicy) i
heloci
- niewolnicy (ujarzmieni Mese czycy, Lako czycy).
aski, ju to z pro bami o odwrócenie ich gniewu; pa stwo
by y znaczne ró nice mi dzy poszczególnymi szczepami. Przyk adem ró nic
Plik z chomika:
narien
Inne pliki z tego folderu:
Wołoszyn Stefan - Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej [fragmenty] - Przymuszać czy wyzwalać.zbiór jpg zzzfff.rar
(12135 KB)
Poznański K., Historia wychowania cz.3.pdf
(2642 KB)
Poznański K., Historia wychowania cz.2.pdf
(3070 KB)
Poznański K., Historia wychowania cz.1.pdf
(2890 KB)
słownik ped 2.doc
(105 KB)
Inne foldery tego chomika:
Aksjologia Pracy socjalnej
Antropologia
Antropologiczne podstawy działań społeczynych
Biomedyczne podstawy rozwoju
DIAGNOZA DZIECKA I RODZINY
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin