164. Status prawny funkcjonariuszy publicznych. Podstawowe regulacje.
Status prawny funkcjonariuszy:-ustawa podstawowa, która w sposób kompleksowy odmienny od powszechnego prawa pracy normuje sferę stosunków pracy tej szczególnej grupy pracowniczej-na mocy odesłań zawartych w ustawie podstawowej w sprawach nieuregulowanych stosuje się kodeks pracy-również statuty, regulaminy wydawane przez odpowiednie organy.
166. Prawo urzędnicze.
Prawo urzędnicze jest częścią prawa pracy, specyficzną, lecz opartą na podstawowych zasadach i instytucjach tej gałęzi prawa. Zawiera regulacje prawne, odnoszące się do trzech podstawowych grup pracowników administracji: urzędników państwowych, korpusu służby cywilnej i pracowników samorządowych. Prawo urzędnicze zawiera zasady nawiązywania, zmiany i rozwiązywania stosunków pracy, obowiązków i uprawnień poszczególnych grup, odpowiedzialności związanej z wykonywaniem obowiązków oraz rozstrzygania sporów na tle stosunków pracy.
167. Pracownicy samorządowi. Regulacja: USTAWA z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych.
Art. 1. Ustawa określa status prawny pracowników zatrudnionych w:
1) urzędzie marszałkowskim, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych,
2) starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych,
3) urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych,
4) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki,
5) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego
Art. 3. 1. Pracownikiem samorządowym może być osoba, która:
1) jest obywatelem polskim,
2) ma odpowiedni staż pracy i kwalifikacje,
3) ukończyła 18 rok życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,
4) posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.
Art. 15. 1. Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli.
2. Do obowiązków pracownika samorządowego należy w szczególności:
1) przestrzeganie prawa,
2) wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,
3) informowanie organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania,
4) zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej w zakresie przez prawo przewidzianym,
5) zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi, współpracownikami oraz w kontaktach z obywatelami,
6) zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim.
Art. 16. 1. Do obowiązków pracownika samorządowego należy sumienne i staranne wypełnianie poleceń przełożonego.
2. Jeżeli w przekonaniu pracownika samorządowego polecenie przełożonego jest niezgodne z prawem, pracownik ten powinien przedstawić mu swoje zastrzeżenia; w razie pisemnego potwierdzenia polecenia, powinien je wykonać, zawiadamiając jednocześnie przewodniczącego zarządu jednostki samorządowej o zastrzeżeniach.
3. Pracownikowi samorządowemu nie wolno wykonywać poleceń, których wykonanie według jego przekonania stanowiłoby przestępstwo lub groziłoby niepowetowanymi stratami.
Art. 25. W sprawach odpowiedzialności porządkowej i dyscyplinarnej pracowników samorządowych, w kwestiach nieuregulowanych w niniejszej ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy art. 34 ust. 1 i 3, art. 36 ust. 6 i art. 37 ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Art. 26. 1. Karę porządkową upomnienia za przewinienie mniejszej wagi wymierza bezpośredni przełożony pracownika samorządowego i zawiadamia go o tym na piśmie.
Art. 28. W miarę potrzeby tworzy się komisje dyscyplinarne, o których mowa w art. 27, dla pracowników kilku pracodawców samorządowych.
Art. 30. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady powoływania składu komisji dyscyplinarnych i tryb postępowania przed komisjami, zasady wydawania i wykonywania ich orzeczeń oraz zasady wznowienia postępowania przed komisjami dyscyplinarnymi.
168. Korpus służby cywilnej. Służba cywilna.
Służba cywilna to system wartości, norm, procedur i instytucji stworzony w celu
zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań
państwa przez działający w jego strukturach korpus służby cywilnej, który obejmuje
urzędników administracji rządowej. Przynależność do korpusu służby cywilnej daje
szczególny status prawny określający prawa i obowiązki pracowników i urzędników, warunki
przyjmowania do niej oraz rozwój ich zawodowej kariery.
169. Organizacja służby cywilnej.
Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach służby cywilnej jest
Szef Służby Cywilnej, który czuwa nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej, kieruje
procesem zarządzania kadrami, gromadzi informacje o służbie cywilnej, organizuje
i prowadzi postępowanie kwalifikacyjne i konkursy na wyższe stanowiska oraz upowszechnia
informacje o służbie cywilnej i wydaje Biuletyn Służby Cywilnej. Rada Służby Cywilnej jest organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów. Ocenia także przebieg postępowań kwalifikacyjnych i konkursowych w służbie cywilnej. W urzędzie najwyższym w hierarchii urzędnikiem służby cywilnej jest dyrektor generalny. Stanowiska ministrów, kierowników urzędów centralnych, sekretarzy i podsekretarzy stanu,
oraz wojewodów i wicewojewodów należą do grupy stanowisk politycznych.
170. Nawiązanie stosunku pracy w służbie cywilnej.
Stosunek pracy pracownika służby cywilnej nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na
czas nie określony lub na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata (art. 24). W przypadku osób
po raz pierwszy podejmujących pracę w służbie cywilnej, umowę o pracę zawiera się na czas
określony. W czasie trwania umowy osoby te mają obowiązek odbycia służby
przygotowawczej zakończonej oceną komisji egzaminacyjnej. W zależności od pozytywnej
lub negatywnej oceny dyrektor generalny zawiera z pracownikiem umowę o pracę na czas
nie określony, albo rozwiązuje z nim umowę o pracę. Warunku odbycia służby
przygotowawczej nie stosuje się do absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej
i do osób, które w dniu wejścia w życie ustawy mają co najmniej dwuletni staż pracy
w administracji publicznej.
Stosunek pracy urzędników służby cywilnej będzie nawiązywany na podstawie
mianowania, po pozytywnym przejściu postępowania kwalifikacyjnego. Mianowanie stanie
się formą przekształcenia istniejącego już stosunku pracy.
O mianowanie w służbie cywilnej (równoznaczne z uzyskaniem statusu urzędnika służby
cywilnej) może ubiegać się osoba, która:
a) jest pracownikiem służby cywilnej,
b) odbyła służbę przygotowawczą,
c) posiada co najmniej dwuletni staż pracy w służbie cywilnej,
d) posiada tytuł magistra lub równorzędny (np. lekarz),
e) zna co najmniej jeden język obcy,
f) jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi obrony.
171.Obowiązki członka korpusu służby cywilnej.
Członek korpusu służby cywilnej jest zobowiązany :
– przestrzegać Konstytucji RP i innych przepisów prawa,
– chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela,
– racjonalnie gospodarować środkami publicznymi,
– rzetelnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania,
– dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej,
– rozwijać wiedzę zawodową,
– godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią.
Członek korpusu służby cywilnej przy wykonywaniu obowiązków służbowych:
– nie może kierować się interesem jednostkowym lub grupowym,
– nie może publicznie manifestować poglądów politycznych,
– nie może uczestniczyć w strajku lub akcji protestacyjnej zakłócającej funkcjonowanie
urzędu.
Zarówno pracownicy, jak i urzędnicy służby cywilnej nie mogą podejmować dodatkowego
zatrudnienia bez zgody dyrektora generalnego urzędu. Nie mogą również wykonywać
czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważającymi
zaufanie do służby cywilnej.
Natomiast urzędnik służby cywilnej nie może także podejmować bez zgody dyrektora
generalnego urzędu żadnych zajęć zarobkowych.
Urzędnik służby cywilnej nie może tworzyć ani być członkiem partii politycznych. Nie może
również pełnić funkcji w związkach zawodowych ani łączyć pracy w służbie cywilnej
z mandatem radnego. Zakazy te nie dotyczą pracownika służby cywilnej.
172. Uprawnienia członka służby cywilnej.
Członkom korpusu służby cywilnej przysługują dodatki za wieloletnią pracę w służbie
cywilnej w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy – 5% miesięcznego wynagrodzenia
zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy kolejny rok pracy aż do osiągnięcia 20%
miesięcznego wynagrodzenia. Do uzyskania dodatku uprawniają poprzednie okresy zatrudnienia.
Członkom korpusu służby cywilnej przysługują nagrody jubileuszowe za wieloletnią pracę:
po 20 latach pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego,
po 25 latach pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego,
po 30 latach pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego,
po 35 latach pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego,
po 40 latach pracy – 300% wynagrodzenia miesięcznego,
po 45 latach pracy – 400% wynagrodzenia miesięcznego.
173. Prawa i obowiązki urzędnika w świetle ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Urzędnik państwowy obowiązany jest w szczególności:
1)przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa,
2)strzec autorytetu Rzeczypospolitej Polskiej oraz dążyć do pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa,
3)racjonalnie gospodarować środkami publicznymi,
4)rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania,
5)dochowywać tajemnicy państwowej i służbowej,
6)rozwijać własną wiedzę zawodową,
7)godnie zachowywać się w pracy oraz poza nią.
Urzędnik państwowy jest obowiązany sumiennie wypełniać polecenia służbowe przełożonych.
Ustawa stanowi jednocześnie, że urzędnik państwowy nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez uzyskania uprzedniej zgody kierownika urzędu, w którym jest zatrudniony. Urzędnik państwowy nie może wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z jego obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność. Należy pamiętać, że urzędnikowi państwowemu nie wolno uczestniczyć w strajkach lub akcjach zakłócających normalne funkcjonowanie urzędu albo w działalności sprzecznej z obowiązkami urzędnika państwowego.
Urzędnikowi państwowemu, zgodnie z brzmieniem przepisów cytowanej ustawy, przysługuje wynagrodzenie zależne od zajmowanego stanowiska, posiadanych kwalifikacji zawodowych, jakości oraz stażu pracy. Ważne jest to, że urzędnik państwowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, powinien być awansowany do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko. Ustawa stanowi również, że urzędnikowi państwowemu delegowanemu służbowo do zajęć poza siedzibą urzędu, w którym jest zatrudniony, przysługują zwrot kosztów podróży, zakwaterowania oraz diety na zasadach stosowanych przy podróżach służbowych na obszarze kraju. czas pracy urzędników państwowych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 8 tygodni. Jednak w wypadkach uzasadnionych rodzajem pracy i jej organizacją mogą być stosowane rozkłady czasu pracy, w których jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 12 godzin na dobę.
174. Odpowiedzialność państwa za działanie funkcjonariuszy publicznych.
Kodeks cywilny przewiduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności (art. 417 k.c.). Wśród funkcjonariuszy państwowych, za których odpowiada Skarb Państwa kodeks wymienia m.in. pracowników organów administracji państwowej.Odpowiedzialność na podstawie art. 417 k.c. jest odpowiedzialnością ex delicto. Skarb Państwa odpowiada tu za cudzy czyn (za działanie lub zaniechanie funkcjonariusza). Jest to więc odpowiedzialność "za" a nie "zamiast".Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c. uwarunkowana jest następującymi przesłankami :
1)została wyrządzona szkoda,
2)działanie lub zaniechanie funkcjonariusza było zawinione,
3)między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza a wyrządzoną szkodą zachodzi normalny związek przyczynowy.
Szkoda obejmuje zgodnie z art. 361 k.c. zarówno stratę rzeczywistą (damnum emergens), jak i utracone spodziewane korzyści (lucrum cessans).Wina sprawcy może być umyślna lub polegać na niedbalstwie, przy czym rozróżnia się :
niedbalstwo świadome, polegające na tym, że sprawca przewiduje szkodliwe skutki swego działania, lecz z zaniedbaniem wskazanej ostrożności spodziewa się ich uniknąć,
niedbalstwo nieświadome, gdy sprawca nie przewiduje szkodliwych skutków swego działania, lecz tylko dlatego, że nie dołożył należytej uwagi i staranności.
Aby powstał obowiązek wynagrodzenia szkody ex delicto, zawinione działanie sprawcy (organu państwowego lub jego funkcjonariusza) musi być ponadto bezprawne, tzn. działanie lub zaniechanie musi naruszać obowiązek ciążący na nim z mocy przepisu prawnego.
175. Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.
Prokuratoria Generalna jest państwową jednostką organizacyjną, nad którą nadzór sprawuje Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Prokuratoria jest jednak niezależna w zakresie podejmowanych działań i wydawania opinii prawnych.
Prokuratorią Generalną kieruje Prezes Prokuratorii Generalnej, przy pomocy wiceprezesów oraz dyrektorów oddziałów. W Prokuratorii Generalnej zatrudnieni są radcowie i starsi radcowie Prokuratorii Generalnej, a także pracownicy pomocniczy i obsługi.
Do zadań Prokuratorii Generalnej należy:
1)wyłączne zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym - na mocy ustawy nowelizacyjnej Prokuratoria Generalna utraciła kompetencje do wykonywania zastępstwa procesowego Skarbu Państwa (SP) przed NSA (jak również przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi). Celem nowelizacji było unikniecie negatywnych sporów kompetencyjnych związanych z wykonywaniem przez SP zastępstwa procesowego przed sądami administracyjnymi (...) Źródło: Komentarz do ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
2)zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi, wojskowymi, administracyjnymi i polubownymi
3)zastępstwo Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych
4)wydawanie opinii prawnych.
176. Ustawodawstwo antykorupcyjne w Polsce.
1)KONSTYTUCJA RP
W Polsce antykorupcyjne przepisy pojawiły się już w Konstytucji RP z 1997 r.
Dotyczą one takich kwestii jak:
- zakaz łączenia mandatu posła z zasadniczymi stanowiskami w państwie takimi jak: Prezes NBP, Prezes NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka;- zakaz wypełniania mandatu poselskiego przez sędziego, prokuratora, urzędnika służby cywilnej, żołnierza czynnej służby wojskowej, funkcjonariusza policji oraz służb ochrony państwa;- zakaz uczestniczenia w działalności gospodarczej podmiotów z udziałem skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego oraz nabywania tego majątku przez posłów;- zakaz prowadzenia działalności sprzecznej z obowiązkami publicznymi przez członków Rady Ministrów;- zakaz przynależności sędziów do partii politycznej, związku zawodowego
- zakaz prowadzenia działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
2)KODEKS KARNY
13 czerwca 2003 roku wprowadzono nowelizację Kodeksu karnego, zgodnie z którą sąd odstępuje od ukarania osoby, która wręczyła łapówkę, jeśli powiadomiła ona o tym prokuraturę. Nowelizacja zakłada kary za naruszanie zasady jawności oświadczeń majątkowych wysokich urzędników państwowych i obowiązującego ich zakazu prowadzenia określonych rodzajów działalności gospodarczej.
Ustawa nakazuje osobom, pełniącym funkcje publiczne unikania "wszelkich zachowań, mogących wzbudzać uzasadnione podejrzenia o stronniczość". Na przykład urzędnik, który zatrudni krewnego w podległej sobie instytucji, powinien poinformować o tym opinię publiczną.
3) USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU WPROWADZANIU DO OBROTU FINANSOWEGO WARTOŚCI MAJĄTKOWYCH, KTÓRE POCHODZĄ Z NIELEGALNYCH LUB NIEUJAWNIONYCH ŹRÓDEŁ
Została uchwalona 16 listopada 2000 r
4) USTAWA O ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH. z dnia 10 czerwca 1994 roku
5) ORDYNACJA WYBORCZA DO SEJMU I SENATU
...
gosicka