Wykład VI - Deficyt budżetowy a dług publiczny
1. Rodzaje deficytu budżetowego.
2. Sposoby pokrywania deficytu budżetowego
3. Pojęcie długu publicznego
4. Ustawowe granice zadłużenia
5. Strategie zarządzania długiem publicznym
Rodzaje deficytu budżetowego państwa :
A. Deficyt budżetu państwa – ujemna różnica między
wydatkami a dochodami budżetu państwa
B. Deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego
ujemna różnica między wydatkami a dochodami budżetu
jednostek samorządu terytorialnego.
C. Deficyt sektora finansów publicznych;
DB + deficyty jednostek parabudżetowych
D. Deficyt kasowy i memoriałowy (uwzględnia zobowiązania i należności przechodzące na następny rok fiskalny).
Sposoby pokrywania deficytu budżetowego:
Ø zwiększenie dochodów z własności publicznej,
Ø zwiększenie podatku i opłat,
Ø finansowanie poprzez kredyt.
Finansowanie poprzez kredyt jest bardzo wygodną formą finansowania deficytu w krótkim okresie (doraźnego). Kredyt tym różni się od podatku, że musi być spłacony wraz z odsetkami.
Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa:
• Sfinansowanie deficytu budżetowego
• Spłaty wcześniej zaciągniętych zobowiązań
• Sfinansowanie pożyczek udzielanych przez Skarb Państwa
• Inne operacje finansowe związane z pokryciem długu Skarbu Państwa
Instrumenty finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa:
Ø Sprzedaż skarbowych papierów wartościowych w kraju
Ø Kredyty w bankach krajowych i zagranicznych
Ø Pożyczki
Ø Prywatyzacja majątku skarbu państwa
Ø Nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych
Potrzeby pożyczkowe JST:
• Sfinansowanie deficytu budżetowego JST
• Sfinansowanie pożyczek udzielanych przez JST
• Inne operacje finansowe związane z pokryciem długu JST
• Przeprowadzenie postępowania ostrożnościowego lub naprawczego
Instrumenty finansowania potrzeb pożyczkowych JST:
Ø Sprzedaż papierów wartościowych emitowanych przez JST
Ø Kredyty
Ø Prywatyzacja majątku JST
Ø Nadwyżki JST z lat ubiegłych
Ø Inne wolne środki
Skarbowe papiery wartościowe:
Ø bony skarbowe; źródło regulowania płynności budżetowej
Ø Obligacje skarbowe
Ø Skarbowe papiery oszczędnościowe
Kredytodawcy Þ sposoby finansowania potrzeb pożyczkowych
Ø bank centralny; - finansowanie bezpośrednie,
- finansowane pośrednie,
Ø banki komercyjne; wykup papierów dłużnych skarbu państwa,
Ø podmioty gospodarcze; wykup papierów dłużnych
Þ SKUTKI Þ niższe oszczędności w sektorze bankowym
Dług publiczny:
• Wszystkie zobowiązania zaciągnięte przez skarb państwa i reprezentujące go instytucje sektora finansów publicznych ( w tym budżety samorządowe)
• Dług rządowy i samorządowy
• Dług krótkoterminowy i długoterminowy
• Dług krajowy (wewnętrzny)
• Dług zagraniczny (zewnętrzny)
• Dług publiczny netto i brutto – państwo może być nie tyko dłużnikiem ale i wierzycielem
Ustawowe granice zadłużenia:
• 3% PKB- deficyt budżetowy
• 60% PKB –dług publiczny
• W Polsce Ustawa o finansach publicznych – zakłada działania ostrożnościowe i sanacyjne , gdy stosunek łącznej kwoty państwowego długu publicznego , powiększonej o kwoty przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych do PKB będą kształtować się w przedziale 50-55 % PKB i 55-60% PKB
Strategie zarządzania DP:
• Nakłada Ustawa o fp na MF
• W szerokim znaczeniu odnosi się do realizacji celów społecznych
• W wąskim dotyczy oddziaływania wyłącznie na dług
• Restrukturyzacja długu publicznego
• Np. minimalizacja kosztów obsługi długu, przetargi na obligacje, , uelastycznienie struktury długu , zmniejszenie monetyzacji długu, ograniczenie ryzyka walutowego i stopy procentowej itp..
gosicka