Prawo finansów publicznych.
1. Pojęcie finansów publicznych.
Finanse to stosunki społeczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych. (definicja J. Harasimowicza)
Pojęcie finansów publicznych – finanse to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne ich dotyczące, w zależności od podmiotów dysponujących zasobami pieniężnymi rozróżniamy finanse publiczne (to publiczne zasoby pieniężne, gospodarowanie nimi oraz normy prawne regulujące te zjawiska. Istnienie finansów publicznych jest uzasadnione koniecznością finansowania przez państwo potrzeb ogólnospołecznych) i finanse prywatne (to prywatne zasoby pieniężne). Kategorie odróżniające finanse publiczne od finansów prywatnych: finanse publiczne objęte są władztwem państwowym, w związku z czym są obwarowane przymusem państwowym; rozmiary finansów publicznych są zdecydowanie większe niż finansów prywatnych; finanse publiczne prowadzone są w interesie społecznym i służą realizowaniu celów publicznych; tylko państwu przysługuje prawo emisji pieniądza.
Zjawiska finansowe, stanowiące materialną treść stosunków finansowych, mają dwojaki charakter: z jednej strony przychody i wydatki poszczególnych podmiotów kształtują poziom ich zasobów pieniężnych, z drogiej zaś strumienie pieniężne towarzyszące tymże przychodom i wydatkom prowadzą do alokacji (przemieszczenia) zasobów pieniężnych będących w dyspozycji ogółu podmiotów uczestniczących w stosunkach finansowych.
Funkcje finansów publicznych – przez funkcje należy rozumieć zespół stawianych przed nimi jednorodnych zadań. Wyróżniamy funkcje: fiskalne – polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom publicznym dochodów przeznaczonych na realizację ich zadań; redystrybucyjna – polega na gromadzeniu środków finansowych przez określony fundusz i rozdzielaniu ich określonym podmiotom; stymulacyjna – sprowadza się do oddziaływania za pomocą rozwiązań i ukierunkowania strumieni finansowych na zachowanie różnych podmiotów; ewidencyjno-kontrolna – polega na kontroli przebiegu procesów gospodarczych za pomocą analizy kształtowania się przepływów finansowych. Ponadto można wyróżnić jeszcze funkcje: alokacyjną (skłanianie za pomocą instrumentów właściwych finansom publicznym do efektywnej alokacji środków), rozdzielczą (podział dochodu i majątku), stabilizacyjną (zapewnianie pełnego wykorzystania czynników produkcji).
Podstawowymi metodami działania państwa w zakresie stosunków finansowych są:
- stanowienie norm prawnych regulujących stosunki finansowe,
- aktywne uczestnictwo w stosunkach finansowych.
Finanse publiczne a prywatne:
Istotne jest ustalenie zakresu finansów publicznych, pozostała częśc stosunków finansowych może być zaliczana do finansów prywatnych.
- Po pierwsze przynajmniej jeden z podmiotów uczestniczących w stosunkach finansowych z zakresu finansów publicznych jest podmiotem prawa publicznego. Za takie uważane są podmioty wyposażone w atrybuty władzy publicznej.
- Po drugie stosunki finansowe należące do finansów publicznych op0arte są na zasadzie władztwa i podporządkowania.
- Po trzecie stosunki z zakresu finansów publicznych związane są z realizacją interesu publicznego, nie zaś prywatnego, indywidualnego.
- Po czwarte finanse publiczne charakteryzuje relatywnie wysoki stopień reglamentacji prawnej, finanse prywatne funkcjonują przede wszystkim w ramach pr. prywatnego.
- Po piąte finanse publiczne mogą mieć charakter zarówno scentralizowany (finanse państwa) jak i zdecentralizowany( finanse województw, gmin, powiatów). Finanse prywatne mają zawsze charakter zdecentralizowany
2. Przedmiot publicznej gospodarki finansowej.
Przedmiotem publicznej gospodarki finansowej są publiczne stosunki finansowe.
Przedmiot regulacji prawnej zakreślony został szeroko. Ustawa określa w art. 1 (u.f.p):
- zasady i sposoby zapewnienia jawności i przejrzystości finansów publicznych
- formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych
- zasady planowania i dysponowania środkami publicznymi
- zasady kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych
- zasady zarządzania państwowym długiem publicznym oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne wprowadzone w razie nadmiernego zadłużenia
- sposób finansowania deficytu i zasady operacji finansowych dokonywanych przez jednostki sektora finansów publicznych
- zakres projektowanych i uchwalanych budżetów opartych na dochodach publicznych
- zasady opracowywania projektów i uchwalania budżetów
- zasady i tryb wykonywania budżetów
- zasady i tryb gospodarowania środkami pochodzącymi z:
a) budżetu Unii Europejskiej
b) innych źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi.
Zgodnie z definicją użytą w ustawie (art. 3 u.f.p) finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych i rozdysponowaniem, a w szczególności:
1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
2) wydatkowanie środków publicznych
3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
4) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego
5) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
6) zarządzanie środkami publicznymi
7) zarządzanie długiem publicznym
8) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.
Finanse publiczne to przede wszystkim finanse podmiotów prawa publicznego – państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego ( i ewentualnie – organizacji międzynarodowych bądź międzypaństwowych, w których państwo bądź samorządy uczestniczą). W działalności finansowej rozumianej jako uzyskiwanie dochodów i dokonywanie wydatków państwo i j.s.t. są reprezentowane przez rozmaite organy władzy publicznej, jednostki organizacyjne im podległe oraz szczególne formy organizacji działalności finansowej (np. fundusze celowe). Wszystkie te podmioty oraz formy organizacyjne składają się na tzw. Sektor finansów publicznych.
Sektor finansów publicznych tworzą (art. 4 u.f.p):
1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały
2) jednostki samorządu terytorialnego – gminy, powiaty i województwa oraz ich związki
3) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
4) państwowe i samorządowe fundusze celowe
5) państwowe szkoły wyższe
6) jednostki badawczo-rozwojowe
7) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
8) państwowe i samorządowe instytucje kultury
9) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze
10) Narodowy Fundusz Zdrowia
11) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne
12) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych ( z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego).
Sektor finansów publicznych dzieli się na trzy podsektory: rządowy, samorządowy i ubezpieczeń społecznych.
3. Konstytucja jako źródło prawa finansowego.
Problematyka systemu finansowego państwa jest kwestią na tyle istotną, że znajduje swój wyraz w unormowaniach konstytucyjnych. Już art. 84 Konstytucji RP stanowi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Rozwinięcie natomiast problematyki finansowej znajdujemy w dziale X Konstytucji RP zatytułowanym ’’Finanse publiczne’’. Art. 217 stanowi, że nakładanie podatków, innych danin publicznych, określenie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Art. 216 Konstytucji RP ustanawia zasadę ustawowej regulacji publicznej gospodarki finansowej stanowiąc że środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie. Podobnie ustawowej regulacji wymagają: - nabywanie, zbywanie i wydatkowanie nieruchomości, udziałów lub akcji przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne (art. 216 ust 2); - emisja papierów wartościowych przez Skarb Państwa, NBP lub inne państwowe osoby prawne ( art.216 ust.2); - ustanowienie monopolu(art.216 ust.3); - zaciąganie pożyczek przez państwo (art.216 ust.4); - udzielanie poręczeń finansowych i gwarancji finansowych przez państwo ( art.216 ust.4); - organizacja Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa (art. 218); - ustawa budżetowa (art. 219 ust.1); - ustawa o prowizorium budżetowym (art. 219 ust.3); - zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej (art. 219 ust.2).
Granice długu publicznego, jaki zaciągać może państwo określa art. 216 ust. 5 Konstytucji RP – nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto.
Art. 221 Konstytucji RP mówi o wyłączności inicjatywy ustawodawczej Rady Ministrów w odniesieniu do: projektu ustawy budżetowej, projektu ustawy o prowizorium budżetowym, projektu ustawy o zmianie ustawy budżetowej, projektu ustawy o zaciąganiu długu publicznego, projektu ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo.
Konstytucja w art. 220-226 zawiera rozmaite postanowienia odnoszące się do procedury budżetowej. Art. 220 ust. 2 ustanawia zakaz pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w banku centralnym. Inne jeszcze postanowienia Konstytucji odnoszą się do zagadnień bankowości, np. art .227 ust. 1 stanowi, że centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski i przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Jednocześnie na NBP ciąży konstytucyjny obowiązek dbania i jednocześnie odpowiedzialność za wartość polskiego pieniądza. Art. 227 K. określa także organy NBP , zasady powoływania Prezesa NBP oraz niektóre wymogi wobec niego stawiane (art. 227 ust.3 i 4) i ustala skład i zadania Rady Polityki Pieniężnej (art. 227 ust. 5-6). Art. 227 ust. 7 stawia wymóg ustawowego uregulowania organizacji i zasad działania Narodowego Banku Polskiego oraz szczegółowych zasad powoływania i odwoływania jego organów.
4. Gospodarka finansowa brutto i gospodarka finansowa netto.
Forma budżetowania brutto – jest, że dana jednostka całość wydatków ma pokrywane ze środków budżetowych, a ewentualne uzyskane dochody ma obowiązek odprowadzić na scentralizowany rachunek dochodów budżetowych i nie ma prawa dochodów przeznaczyć na nie zaplanowane wydatki. Budżetowanie brutto jest uzasadnione tym, ze jednostki te nie osiągają w zasadzi dochodów z których mogłyby pokrywać wydatki, ponieważ swoje zadania wykonują nieodpłatnie. System ten nie spełnia efektywności ekonomicznej, ponieważ jednostki te nie są zainteresowane zwiększeniem dochodów ani oszczędnym wydatkowaniem otrzymanych środków. Z formy brutto finansowane są jednostki budżetowe(jednostka budżetowa rozlicza się z budżetem kwotami brutto).
Forma budżetowania netto – dana jednostka pokrywa swoje wydatki z uzyskiwanych dochodów, natomiast w momencie występowania ujemnej różnicy uzyskuje dotację wyrównawczą. A gdy uzyskuje zysk to ów zysk musi odprowadzić na scentralizowany rachunek dochodów.
Formy netto: zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe, środki specjalne (zakład budżetowy rozlicza się z budżetem tylko kwotami netto, przychód- wydatki).
5. Jednostka budżetowa i zasady jej gospodarki finansowej.
Jednostki budżetowe ( art.20 u.f.p) są to jednostki, które pokrywają wydatki bezpośrednio z budżetu a dochody w całości przekazują na rachunek budżetowy (budżetowanie brutto). Powoływane są przez Ministra, Kierownika Urzędu Centralnego, wojewodę. Samorządowe jednostki budżetowe powołują organy stanowiące j.s.t. Jednostka budżetowa działa na podstawie statut. Jej działalność finansowa opiera się na jej planach finansowych. Organ, który tworzy j.b. określa jej statut, jej likwidację łączenie jednostek, itp. W razie likwidacji o majątku decyduje organ, który ją likwiduje. Jednostki budżetowe, reprezentują Skarb Państwa, w swojej działalności nie osiągają dochodów (STATIO FISCI), nie mają osobowości prawnej, mogą tworzyć gospodarstwa pomocnicze, mogą gromadzić środki w ramach funduszu motywacyjnego i mogą gromadzić dochody na wydzielonym rachunku dochodów własnych. Przykłady jednostek budżetowych to: urzędy władzy oraz administracji rządowej i samorządowej, urzędy statystyczne, prokuratury, sądy, trybunały, areszty, więzienia, jednostki wojskowe, policji i straży pożarnej, szkoły, internaty i świetlice, jednostki utrzymania dróg, zarządy gospodarki wodnej, domy pomocy społecznej.
Ustawa o finansach publicznych przewiduje 3 formy, w ramach których gospodarka budżetowa rozluźnia się;
a) Rachunki dochodów własnych – dawniej środki specjalne, gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych, mogły być przeznaczone na wydatki jednostki budżetowej z tytułu (art. 22 ust. 1 u.f.p.) spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej, z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź w użytkowanie lub z tytułów opłat za udostępnianie dokumentów lub (art.22 ust.1) za opłaty za przeprowadzenie egzaminów, certyfikatów. Decyzję o R.D.W. podejmuje kierownik jednostki budżetowej, a drugim przypadku potrzebna jest zgoda Ministra , Kierownika Urzędu Centralnego, wojewody. W j.s.t. kierownicy podejmują decyzję. Przeznaczenie środków z R.D.W. – tylko na cele, które chciał spadkodawca, odszkodowanie za uszkodzone mienie może być przekazane tylko na remont, naprawę tego mienia, środki te nie mogą być przeznaczone na wynagrodzenia.
b) Fundusze motywacyjne – art..23 u.f.p. – środki finansowe gromadzone przez państwowe jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych z części dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw skarbowych i wykroczeń, Środki te przeznaczone będą na nagrody dla pracowników aparatu skarbowego, celnego, policji.
c) gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych – niżej, punkt 7
6. Zakład budżetowy i zasady jego gospodarki finansowej
Zakłady budżetowe - są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które: odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, koszty swej działalności pokrywają z przychodów własnych przy czym mogą otrzymywać dotacje przedmiotowe, podmiotowe, a także celowe na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe (rzeczowe i finansowe) dla nowo tworzonych zakładów. Łącznie dotacje dla nich nie mogą przekroczyć 50% jego wydatków, przy czym norma ta nie dotyczy dotacji inwestycyjnych. Jeżeli jest przewaga przychodów nad wydatkami to nie można powołać zakładu budżetowego. Są tworzone, łączone i likwidowane przez ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów – są to państwowe jednostki budżetowe, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego – są to gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe, mogą być również tworzone w drodze ustawy. Tworzenie jego wiąże się z wyposażeniem go w składniki majątkowe z zasobu Skarbu państwa lub zasobów jednostek samorządu terytorialnego, przy czym ustawa o finansach publicznych sugeruje, że wyposażenie to polega na oddaniu im mieni w użytkowanie, jednakże zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami jest to możliwe w odniesieniu tylko do zakładów mających osobowość prawną, pozostałe zakłady mogą otrzymywać nieruchomości w trwały zarząd. W razie łączenia lub likwidacji zakładu organ założycielski określa przeznaczenie mienia łączonego lub likwidowanego zakładu, natomiast należności i zobowiązania zlikwidowanego zakładu przejmuje organ, który go zlikwidował, jest to konsekwencją braku osobowości prawnej zakładu i możliwości odpowiadania za zaciągnięte zobowiązania (nieliczne zakłady w drodze ustaw wyposażone są w osobowość prawną). Prowadzą gospodarkę finansową w oparciu o roczny plan finansowy, obejmujący przychody własne, dotacje z budżetu, wydatki stanowiące koszty działalności, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Plan finansowy podlega zatwierdzeniu w ramach procedury uchwalania budżetu, z którym powiązany jest dany zakład. Normatyw środków obrotowych – przepisy określają ile środków obrotowych ma pozostać w zakładzie budżetowym. Wszystko, co jest ponad normatyw to nadwyżka środków obrotowych. Zakładami budżetowymi są; domy kultury, zakłady opieki zdrowotnej, zakłady usługowej gospodarki komunalnej, ośrodki szkolenia i doskonalenia kadr, zakłady komunikacji miejskiej.
7. Gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej.
Gospodarstwa pomocnicze - jest to wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swej działalności z przychodów własnych z tym, że gospodarstwo to może otrzymywać dotacje przedmiotowe i dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Jest tworzone, przekształcane i likwidowane przez kierownika jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody odpowiedniego organu tj. właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody, zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego, nazwę i siedzibę jednostki budżetowej, przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej oraz składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwo pomocnicze jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody własne, dotacje z budżetu, wydatki stanowiące koszty działalności, w tym wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Z chwilą likwidacji gospodarstwa pomocniczego jego składniki majątkowe, należności i zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało przedsiębiorstwo. Osiąga własne przychody ze sprzedaży usług z możliwością jej sprzedaży na rzecz macierzystej jednostki budżetowej, jak i na zewnątrz niej, ale dokonuje tego po kosztach własnych. Nie ma osobowości prawnej, ani zdolności sądowej i zdolności w postępowaniu administracyjnym. Gospodarstwo wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku.
8. Pojęcie funduszu celowego; zasady gospodarki finansowej funduszów celowych.
Fundusze celowe – ustawa o finansach publicznych nazywa funduszem celowym fundusz ustawowo powołany przed wejściem w życie ustawy, gdzie przychody funduszu pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczane są na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusze prowadzą autonomiczną gospodarkę finansową. Dochody funduszu mogą mieć charakter dochodów publicznych lub prywatnych lub obydwu rodzajów, podobnie jest z wydatkami. Z punktu widzenia realizowanych przez fundusz zadań wyróżnia się państwowe fundusze celowe, gdy realizują one zadania wyodrębnione z budżetu państwa oraz gminne, powiatowe i wojewódzkie, gdy realizują one zadania wyodrębnione z budżetów tych jednostek. Ze względu na formę prawną można wyróżnić fundusze celowe działające jako osoby prawne raz fundusze celowe stanowiące wyodrębniony w sensie finansowym rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz. Podstawą gospodarki finansowej funduszu jest roczny plan finansowy, który podlega zatwierdzeniu w ramach procedury budżetu. Wydatki funduszu mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu i pozostałości środków z okresów poprzednich. Fundusze mogą zaciągać kredyty i pożyczki, jeżeli ustawa tworząca fundusz tak stanowi.
9. Pojęcie dochodu i przychodu publicznego.
Gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych to treść gospodarki finansowej. Środki publiczne to: art. 5 u.f.p.
- dochody publiczne
- środki pochodzące z Unii Europejskiej
- środki pochodzące ze źródeł zagranicznych
- przychody publiczne
- inne przychody
DOCHODY PUBLICZNE to świadczenia pieniężne ustanawiane przez organy publiczne, które są gromadzone przez administrację publiczną na właściwy rachunek. Dochody publ. mogą być ustanawiane wyłącznie przez Parlament. Dochody prawne wynikają z zobowiązań cywilnoprawnych i z orzeczenia sądów.Są to:
- daniny publiczne
- inne należne dochody
- wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług
- dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych ( z wynajmu, z wydzierżawienia)
- odsetki od środków z rachunków bankowych
- dywidendy
- spadki, zapisy, darowizny, odszkodowania za zniszczone lub utracone mienie
- dochody ze sprzedaży majątku publicznego
Dochody publiczne od prywatnych różnią się: metodami powstawania tych dochodów, trybem egzekucji, odpowiedzialnością za wykonanie zobowiązań, przeznaczeniem i wykonaniem, zasadami planowania, gromadzenia, wydatkowania i kontrolą środków.
Dochód publiczny jest to kwota bezzwrotna.
PRZYCHODY PUBLICZNE to wpływy niedefinitywne, pochodzące z pożyczek, kredytów, są to wpływy o charakterze zwrotnym. Służy on finansowaniu deficytu budżetowego (np. wpływy ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych, zaciągniętych pożyczek i kredytów, prywatyzację majątku Skarbu Państwa.
10. Pojęcie wydatku i rozchodu publicznego.
WYDATKI PUBLICZNE – kwoty wydatkowane z budżetu państwa na realizację zadań publicznych.
ROZCHODY PUBLICZNE – wydatki publiczne na spłatę zobowiązań, powstałych w związku z zaciąganiem pożyczek, kredytów.
Od czego zależy wielkość wydatków publicznych?
Prawo Wagnera – prawo wzrostu wydatków zależy od szeregu czynników: socjologicznych, ekonomicznych, itd. Wydatki publiczne ponoszone są w różnych formach i na różne cele: wydatki socjalne, kulturalne, zdrowotne, gospodarcze, administracyjne, wydatki związane z ochroną środowiska.
Kryterium – ze względu na przeznaczenie przedmiotowe:
- w. inwestycyjne
- w. bieżące
Kryterium – ze względu na przeznaczenie podmiotowe:
- w. osobowe
- w. rzeczowe
- w. krajowe
Kryterium – charakter ekonomiczny:
- w. płatne
- w. niepłatne
Kryterium – ze względy na tytuł prawny:
- w. w oparciu na tytule publicznoprawnym
- w. w oparciu na tytule prywatnoprawnym
Ze względu na formę prawną:
- płace
- zasiłki
- renty, emerytury
- dotacje, subwencje
Ze względu na czas:
- w. stałe
- w. zmienne
- w. sztywne
- w. pozostałe
Ze względu na organizację:
- w. budżetowe
- w. pozabudżetowe
- w. państwowe
- w. samorządowe
11. Źródła i rodzaje dochodów publicznych.
Źródła dochodów publicznych:
- dochód narodowy danego państwa
- majątek narodowy
- dochód narodowy lub majątek innych państw
Funkcje dochodów publicznych:
· f. fiskalna – celem jest chęć zgromadzenia odpowiednich środków finansowych
· f. stymulacyjna podatku
Klasyfikacja dochodów publicznych:
- dochody powstałe w wyniku pierwotnego podziału
- dochody powstałe w wyniku wtórnego podziału
Kryterium rachunkowe:
- d. rzeczywiste – zwiększają sumę środków publicznych
- d. rozliczeniowe- stanowią transfery wewnątrzbudżetowe
- d. pieniężne – gdy jest gospodarka towarowo-pieniężna
- d. niepieniężne – margines, który powiększa się, gdy jest zaburzenie na rynku
Kryterium – natura powstania:
- d. nieodpłatne – zobowiązany do ich świadczenia nie otrzymuje żadnego ekwiwalentu, np. grzywny, kary pieniężne
- d. odpłatne – państwo otrzymuje w zamian za ekwiwalent, najczęściej usługi publiczne, opłaty publiczne
Kryterium – względy prawne, tytuł prawny:
- d. w oparciu o tytuły publicznoprawne, np. podatek ( tytułem jest ustawa, która powołuje określony podatek
- d. w oparciu o tytuł prywatnoprawny – tytułem jest umowa
Normatywny podział dochodów publicznych – art.5 ust.2
Kryterium przymusu państwowego:
- d. przymusowe
...
gosicka