1. Pojęcie finansów i finansów publicznych
Finanse- metoda podziału PKB, podział z uwzględnieniem pieniądza (pieniężny charakter); istota polega na gromadzeniu i rozdysponowywaniu zasobów pieniężnych; ruch pieniądza, dzięki któremu dokonuje się przesuwanie wartości wartości dóbr i usług pomiędzy określonymi podmiotami; mogą służyć zamianie formy wartości:
Pieniężna-> rzeczowa
Rzeczowa-> pieniężna
Szczególną cechą jest dwustronność, ponieważ finanse polegają na gromadzeniu środków pieniężnych i ich wydatkowaniu. Gromadzenie i wydatkowanie nie jest działaniem samym w sobie. Jego celem jest gromadzenie uprawnień do dysponowania określoną częścią PKB (środ. pienięż.).
Realizacja uprawnień:
a) bezpośrednia- polega na nabywaniu towarów i usług.
b) pośrednia- polega na odstępowaniu swych uprawnień innemu podmiotowi np. poprzez zdeponowanie środków pieniężnych na koncie bankowym, zakup akcji/ obligacji, zawarcie umowy kredytowej
Finanse są powłoką głębszego zjawiska, które odzwierciedla proces redystrybucji PKB (za pomocą pieniądza). Podział ten dokonuje się na różnych płaszczyznach i etapach.
Obojętne jest w jaki sposób dokonuje się gromadzenie i wydatkowanie pieniędzy oraz jaki pomiot uczestniczy w takich zjawiskach. Rodzaje podmiotów:
a)os. prawne- spółki akcyjne, z.o.o., spółdzielnie, banki
b)jednostki org. nie posiadające osobowości prawnej- zakłady budżetowe
c)jednostki budżetowe- spółki cywilne, jawne, komandytowe
d) osoby fizyczne
Sposoby gromadzenia i wydatkowania:
a)zwrotny/bezzwrotny
b)płatny/bezpłatny
c)skoncentrowany/zdekoncentrowany
d)centralny/zdecentralizowany
Finanse publiczne- zjawiska gromadzenia i wydatkowania realizowane przez podmioty prawa publicznego tj. państwo i jed. samorządu terytorialnego. Prowadzenie działalności finansowej wiążę się z koniecznością realizowania potrzeb zbiorowych(publicznych). Nie mogą one być, co do zasady, zaspokajane w sposób indywidualny, a jedynie w sposób publiczny drogą wspólnych nakładów środków pieniężnych.
Przykładowe zadania:
a) administracja państwem
b)administracja jednostką podziału państwa
c)wymiar sprawiedliwości
d)ochrona zdrowia
e)obrona narodowa i bezpieczeństwo
f)transport publiczny
g) zaopatrzenie w wodę
Wymagają one gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych. W tym celu niezbędne są finanse publiczne.
Zakres fin. pub. zwiększa się stopniowo wraz ze wzrostem zadań państwa. Jest to wynikiem zmian ustrojowych, które określają funkcje państwa. Im większy jest zakres fin. pub tym mniejszy jest zakres fin. prywatnych.
2. Źródła prawa finansów publicznych.
Konstytucja- normy są uzupełniane przez inne ustawy: rozdział X „Finanse publiczne” zawiera normy konstytucyjne odnośnie finansów:
Art. 216- zasada ustawowej regulacji publicznej gospodarki finansowej
Art. 217- zasada ustawowej drogi nakładania podatków i innych datków publicznych
Art. 218- organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa tylko i wyłącznie ustawa
Artykuły te są wyrazem wyłącznych kompetencji parlamentu. Dają też podstawy systemowi przedstawicielskiemu.
Normy odnośnie finansów są też w rozdziale VII „ Samorząd terytorialny”.
Art. 177 ust. 1,2 i 4- normy wskazują na ustawową drogę ustalania źródeł dochodu jed. samorządu terytorialnego oraz wskazują źródła finansowania jed. samorządu terytorialnego.
Ustawy- reguluję sferę finansów publicznych
Ustawa z 28 VIII 2009 o finansach publicznych
Ustawa z 13 XI 2003 o dochodach jed. samorządu terytorialnego
Ustawy ustrojowe- o samorządzie gminnym, powiatowym, województwa
Rozporządzenia- zaliczane są do podstawowych aktów prawnych; podstawą ich wydania jest wyraźne upoważnienie ustawowe. Istotą jest dopełnienie regulacji ustawowej, podstawowym zadaniem władzy wykonawczej jest realizowanie aktów prawnych wydanych przez parlament. Normy sąogólne i abstrakcyjne, różny jest jednak stopień ich szczegółowości. Są wydawane przez Prezesa RM i poszczególnych ministrów,
Ratyfikowane umowy międzynarodowe- po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw stanowią częśc krajowego porządku prawnego, są bezpośrednio stosowane, chyba że ich stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
System źródeł prawa wspólnotowego:
a) prawo pierwotne- obejmuje umowne prawo międzynarodowe, traktaty założycielskie i ich uzupełnienia,
b) prawo wtórne- zespół norm prawnych przyjętych przez instytucje wspólnot w celu realizacji zadań wynikających z traktatów, rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie, zalecenia, konwencje, umowy międzynarodowe
Akty prawa miejscowego- mogą być ustanawiane przez organy samorządu terytorialnego, które podejmują stosowne uchwały i zarządzenia , lub przez terenowe organy administracji rządowej, które wydają zarządzenia. Wydawane na podstawie i w granicach upoważnienia określonego w ustawie.
3. Podstawowe pojęcia z zakresu finansów publicznych.
Finanse publiczne- art. 3 Ustawy; obejmuje procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem. Definicja ma charakter otwarty. Celem fin. pub. jest finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, zarządzanie środkami publicznymi i długiem publicznym, rozliczanie z budżetem UE. Ekonomiczno-prawny charakter finansów publicznych wskazuje jednocześnie na ujęcie przedmiotowe fin. pub., zakres ten określa obszar regulacji prawnej w zakresie gromadzenia i rozdysponowywania środków pieniężnych.
Środki publiczne- art.5; środkami publicznymi są dochody publiczne, środki pochodzące z budżetu UE, nie podlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie EFTA, środki płynące ze źródeł zagranicznych które nie podlegają zwrotowi, przychody budżetu państwa i budżetów jed. samorządu terytorialnego oraz innych jed. org. pochodzące ze sprzedaży papierów wartościowych, prywatyzacji majątku SP oraz majątku j.s.t., za spłat pożyczek udzielonych ze środków pub. i kredytów, otrzymanych kredytów i pożyczek, z innych operacji finansowych . Środkami pub. są również przychody jed. sektora fin. pub. pochodzące z prowadzenia przez nie działalności lub innych źródeł.
Kategorie środków publicznych (zamknięty katalog):
a)dochody publiczne:
- daniny publiczne- podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych i jednoos. Spółek SP, inne świadczenia pieniężne
- inne dochody budżetu państwa należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych
- wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jed. sektora finansów publicznych np. opłaty za wstęp do ogrodów zoologicznych
- dochody z mienia jed. sektora finansów publicznych, w szczególności wpływy z umów najmu, dzierżawy
-odsetki od udzielonych pożyczek, posiadanych papierów wartościowych, dywidendy, spadki, zapisy, darowizny
- odszkodowania należne jed. sektora finansów publicznych
Są to wpływy mające charakter definitywny (bezzwrotny), choć niektóre mają charakter zwrotny. Dochody:
-zwyczajne
- nadzwyczajne- jednorazowe- spadki, darowizny, zapisy
b)przychody publiczne- wpływy finansowe mające charakter zwrotny co do zasady. Są to uzyskane pożyczki, kredyty itp.
c) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi
- środki z funduszy strukturalnych
-Fundusz Spójności
-Europejski fundusz Rybacki
- Norweski Mechanizm Finansowy
- Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
- Szwajcarsko-Polski Program Współpracy
- Program Środki Przejściowe
- środki na realizację wspólnej polityki rolnej
Ustawodawca wskazuje na przeznaczenie środków publicznych (art.6):
- wydatki publiczne
-rozchody publiczne
Środków publicznych nie dotyczy żadne świadczenie wzajemne, tzn. za podatek nie należy się zapłata albo ekwiwalent.
Państwowy dług publiczny- zobowiązanie sektora finansów publicznych z poszczególnych tytułów:
a)wyemitowane papiery wartościowe (wierzytelność pieniężna)
b)zaciągnięte kredyty, pożyczki
c)przyjęte depozyty
d)wymagalne zobowiązania wynikające z odrębnych ustaw, prawomocnych orzeczeń sądów i ostatecznych decyzji administracyjnych
e)wymagalne zobowiązania płynące z uznanych za bezsporne przez j.s.f.p. będącą dłużnikiem
Sposoby obniżania-> obniża się przyjmując wartość nominalną zobowiązań j.s.f.p.. Należy je skorygować (+/-) o wzajemne rozliczenia między jed. tego sektora (wartość netto).
Kontrolę nad sektorem fin. pub. w zakresie relacji Pdp do PKB sprawuje minister Finansów. Bada on, czy Pdp nie przekroczył 60% PKB.
Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa- brak def. w ustawie; Wieloletni Plan Finansowy określa tą kwotę i źródeł ich finansowania; rozumieć należy jako zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do sfinansowania:
a)deficytu budżetu państwa
b)deficytu budżetu środków europejskich
c)rozchodów budżetu państwa
4. Zakres podmiotowy finansów publicznych
Oprócz jed. sektora fin. pub inne podmioty są wliczane jeśli wykorzystują środki publiczne lub dysponują tymi środkami.
Określenie jed. sektora fin. pub. znajduje się z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy. Przepisy wskazują, że jed. sektora fin. pub. mogą być tworzone w sposób i w formach przewidzianych w ustawie o fin. pub., która wskazuje w sposób zamknięty katalog tych jednostek. Jednakże ustawodawca przewiduje możliwość tworzenia j.s.f.p. na podstawie innych, odrębnych ustaw ( bardziej szczegółowych, które mają pierwszeństwo przed ustawą o fin. pub).
Katalog j.s.f.p.:
a)organy władzy publicznej
b)organy kontroli państwowej
c)organy ochrony prawnej
d)sądy, trybunały
e)jed. samorządu terytorialnego oraz ich zwiąki
f)jednostki budżetowe
g)samorządowe zakłady budżetowe
h) agencje wykonawcze
i) instytucje gospodarki budżetowej
j)państwowe fundusze celowe
k)ZUS i zarządzane przez niego fundusze
l) KRUS i zarządzane przez nią fundusze
m)NFZ
n) Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej
o)uczelnie publiczne
p)PAN i tworzone przez nią jed. org.
r) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytuty filmowe
s)inne państwowe lub samorządowe osoby prawne tworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wyk. zadań pub.
Do katalogu j.s.f.p. nie wliczamy:
a)przedsiębiorstwa
b)jad. Badawczo-rozwojowe
c)banki
d)spółki prawa handlowego
e)NBP
f)fundacje
g) Skarb Państwa
5. Pojęcie i treść budżetu państwa
Ustawa o fin. pub. nie zawiera, w swym obecnym kształcie, def. legalnej budżetu państwa.
Charakter prawny ustawy budżetowej zawiera art. 109 i następne. Wskazuje się w nim, iż b.p. jest jednym z elementów składowych ustawy budżetowej. Natomiast ustawa budżetowa składa się również z załączników i postanowień, których obowiązek zamieszczenia wynika x ust. o fin. pub. lub z odrębnych ustaw.
U.b. jest uchwalana na okres roku budżetowego. Ustawodawca zaznacza jednocześnie, że u.b. może zawierać tylko wyżej wymienione elementy. Nie może natomiast zawierać przepisów, które zmieniałyby inne ustawy. W ten sposób ogranicza się rolę u.b. wyłącznie do treści o której była mowa powyżej.
Na treść budżetu państwa składa się łączna kwota prognozowanych dochodów (podatkowych i nie podatkowych). Do dochodów podatkowych zalicza się podatki. Są one dominujące po stronie dochodowej b.p. (ponad 90% dochodów b.p.). Do dochodów nie podatkowych zaliczyć należy opłaty budżetowe, cła, wpłaty z zysków zakładów państwowych i jednoos. spółek, wpłaty z tytułu dywidendy, wpłaty z zysku NBP, wpłaty z nadwyżki fin. agencji wykonawczych, dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dot. Składników majątkowych SP, dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw majątkowych, odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, grzywny, mandaty, inne kary pieniężne, spadki, zapisy, darowizny w postaci pieniężnej poczynione na rzecz SP, środki europejskie.
Budżet państwa określa również łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich. B.ś.e jest jednorocznym planem dochodów i wydatków przeznaczonych na realizację programów wykonywanych ze środków europejskich.
Na treść b.p. składa się z drugiej strony łączna kwota planowanych wydatków b.p. Wydatki b.p. można ująć z uwzględnieniem różnych kryteriów:
A) przedmiotowe, a więc wskazujące zadania na które mogą być przeznaczone wydatki b.p.
a) wydatki na funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organy adm. rządowej, organy kontroli i organy ochrony prawnej, sady i trybunały, wydatki na zadania wykonywane przez adm. rządową
b) środki przeznaczone na finansowanie j.s.t.
c) obsługa długu publicznego
d) wpłaty do budżetu UE, wkład krajowy na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich
e)finansowanie partii politycznych i zadań określonych odrębnymi ustawami
B)kryterium ekonomiczne
a)wydatki bieżące jednostek budżetowych- obejmują:
-wydatki osobowe np. wynagrodzenia, uposażenia os. zatrudnionych w jednostkach budżetowych oraz składki odliczane od tych wydatków, świadczenia na rzecz os. fizycznych ( z reguły o charakterze socjalnym)
-wydatki rzeczowe- na zakupy towarów, usług i inne
b)wydatki majątkowe, obejmujące:
- wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych
- wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładu do spółek pr. Handlowego
c) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa
d) wydatki własne UE i wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków pomocowych nie podlegających zwrotowi
C) kryterium formy wydatkowania
a) wydatki realizowane w formie dotacji- dotacje są to środki płynące z budżetu państwa także z państwowych funduszy celowych, przeznaczone na finansowanie realizacji konkretnych zadań publicznych. Stąd ich wykorzystanie podlega szczególnemu reżimowi prawnemu. Sprowadza się on przede wszystkim do konieczności zwrotu środków niewykorzystanych lub wykorzystanych niezgodnie z ich przeznaczeniem albo z uchyleniem terminu realizacji zadania. Rodzaje:
-celowe- środki przeznaczone z budżetu na finansowanie/dofinansowanie poszczególnych zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych j.s.t. ustawami, zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, zadań agencji wykonawczych, kosztów realizacji inwestycji i inne
-przedmiotowe- środki przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów towarów i usług
-podmiotowe- obejmują środki dal podmiotu (wskazanego góry) na dofinansowanie działalności bieżącej w określonym zakresie, w ustawie lub umowie międzynarodowej
b)wydatki realizowane w formie subwencji- subwencje nie mają ściśle określonego przeznaczenia. Mogą być wydatkowane przez ich adresatów na różne cele i zadania, zgodnie z ich statutem, Rodzaje:
-subwencje ogólne dla j.s.t.
-subwencje dla partii politycznych
Budżet państwa określa także łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich.
B.p. poza dochodami i wydatkami ujmuje także przychody i rozchody b.p. Są to przychody za sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym, z kredytów zaciągniętych w bankach krajowych i zagranicznych, pożyczek, prywatyzacji majątku SP, kwoty pochodzące ze spłat udzielonych kredytów i pożyczek, nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych, nadwyżki budżetu środków europejskich, przychody z innych operacji finansowych.
Rozchody b.p.-> wykup skarbowych papierów wartościowych, spłata rat kapitałowych zaciągniętych w bankach, spłata pożyczek
Na treść b.p. składa się kwota planowanego deficytu b.p. wraz z źródłami jego pokrycia a także limit zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pozyczek oraz emitowanych papierów wartościowych. Musi także zawierać planowane saldo przychodów i rozchodów b.p.
6. Modelowa definicja budżetu państwa
Jest to roczny plan finansowy obejmujący liczbowe zestawienie przewidywanych dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, organów kontroli państwowej, organów ochrony prawnej, sądów, trybunałów oraz poszczególnych zadań wykonywanych przez administrację rządową i samorządową. Jest on uchwalany przez Sejm w formie ustawy zwanej ustawą budżetową na okres 1 roku.
B.p. jest planem finansowym o dyrektywnym charakterze po stronie wydatków i rozchodów, natomiast dyrektywności takiej nie ma po stronie dochodowej i przychodowej. W tym zakresie ma o wyłącznie charakter analityczny. Dyrektywność budżetu przejawia się w zakresie przekraczania zaplanowanych limitów wydatków pod groźbą sankcji wynikających z naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
7. Funkcje budżetu państwa
Mając na uwadze treść normatywną b.p. oraz definicję modelową zwrócić należy uwagę na wieloaspektowy charakter budżetu, przede wszystkim prawny.
Pojęcie b.p. ma także ekonomiczny charakter. Mówiąc o tym wskazać należy, iż jest on instrumentem zarządzania finansami publicznymi. Wskazuje bowiem na prognozę dochodów i przychodów, czyli finansowania zadań publicznych. W ten sposób b.p. określa definitywnie na jakie cele i w jakiej wysokości środki publiczne zostaną przeznaczone oraz które jed. organizacyjne sektora finansów publicznych będą realizowały poszczególne wydatki oraz rozchody, czyli zadania publiczne.
Efektywność budżetu jako instrumentu zarządzenia zależy od metodologii wg której jest konstruowany. Rodzaje:
a)metodologia towarzysząca budżetowi „historycznemu”- przygotowując projekt budżetu bierze się pod uwagę przede wszystkim wykonanie budżetów z poprzednich okresów. Zgodnie z tą ideologią odpowiednio modyfikuje się kwoty dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów w nawiązaniu do obowiązujących czynników np. ekonomicznych, demograficznych, politycznych, mogących mieć znaczenie w obecnym okresie. Taka metodologia budżetowa nie zapewnia wysokiej efektywności wykorzystywania środków publicznych. Powody:
- błędne przeznaczenie środków publicznych (wyd. i rozch.) w poprzednich okresach budżetowych będzie powielane w kolejnych okresach budżetowych
-metodologia ta nie gwarantuje możliwości oceny efektywności wydatkowania środków publicznych na poszczególne zadania. W związku z tym brak jest możliwości oceny racjonalności i efektywności wydatkowanych środków publicznych z b.p. Nie ma również możliwości wydatkowania tych środków z zachowaniem zasady uzyskania najlepszych rezultatów z danych nakładów. Tymczasem takie zachowanie narzuca norma z art. 44 ust. 2 i 3 ustawy o fin. pub.
b)metodologia przypisywana budżetowi „zadaniowemu”
koncentruje się na celach w zakresie realizacji poszczególnych zadań publicznych jakie powinny być osiągnięte dzięki wydatkowaniu środków publicznych. Zakłada określenie w pierwszej kolejności tych celów oraz mierników służących ocenie realizacji zaplanowanych zadań. W następnej kolejności wskazuje się konkretne zadania służące osiągnięciu zamierzonych celów oraz szacuje się koszty ich realizacji. Metodologia zakłada, po zakończeniu okresu budżetowego, ocenę stopnia osiągnięcia zamierzonych celów za pomocą przyjętych wcześniej mierników. Pozwala to na ocenę efektywności wykorzystania środków publicznych oraz ocenę możliwości osiągania zakładanych celów przy użyciu zastosowanych sposobów ich osiągnięcia.
Ustawodawca wprowadził wiele elementów budżetu zadaniowego w odniesieniu do b.p. i Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, a także zadaniowy układ planów wieloletnich w załączniku do ustawy budżetowej.
Ustawodawca wprowadził także te elementy poprzez układ zadaniowy części uzasadnienia ustawy budżetowej oraz poprzez obowiązek prowadzenia rachunkowości i sprawozdań z wykonania planu finansowego przez jed. sektora fin.pub. w układzie zadaniowym.
8.Załączniki jako treść ustawy budżetowej
Zamieszczane są w nich:
a)plany finansowe agencji wykonawczych, instytucji gospodarki finansowej, państwowych funduszy celowych, państwowych osób prawnych będących j.s.f.p.
b)wykazy jed. otrzymujących dotacje, programów finansowanych z udziałem środków pomocniczych, limity zobowiązań z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich
c) plany wydatków b.p. na realizację projektów pomocy technicznej, programów finansowanych z udziałem środków europejskich
d)zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym
e)zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i zadań zleconych j.s.t. na podstawie odrębnych ustaw
f)zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych
g)plan przychodów i rozchodów b.p.
h) podatkowe i nie podatkowe dochody b.p. wg rodzaju dochodu
9. Postanowienia jako część ustawy budżetowej
Element strukturalny u.b., postanowienia których obowiązek zamieszczenia wynika z :
-ustawy o fin. pub.
-innych ustaw
Obowiązek taki wynika np. z ustawy o systemie oświaty, o ustroju sądów powszechnych, o służbie cywilnej, o TK, O SN.
10. Ustrojowy aspekt budżetu państwa
A by można było mówić o Wieloletnim Planie Finansowym Państwa należy zwrócić uwagę na ustrojowy aspekt b.p. Budżet (treść, wykonanie, procedura uchwalania) stanowi instrument kontroli organów władzy publicznej oraz równoważenia jej zgodnie z zasadą trójpodziału władzy. Wśród tych organów szczególne relacje zachodzą na płaszczyźnie budżetowej między organami stanowiącymi a organami władzy wykonawczej, jak również władzy sądowniczej oraz TK i SN.
Ustrojowy aspekt b.p. zaobserwować można analizując tryb opracowania i uchwalania b.p. Czynności podejmowane w tym zakresie określane są mianem procedury budżetowej. Mają one zróżnicowany charakter. Są to zarówno czynności faktyczne (o charakterze analitycznym), jak również czynności mające charakter prawny (wyd. aktów prawnych). Przez procedurę budżetową rozumieć należy całokształt zasad postępowania w zakresie ustalania i uchwalania b.p., a także obejmujących zadania związane z wykonywaniem budżetu oraz kontrolowania jego wykonania. W pierwszej kolejności należy zająć się etapem ustalania budżetu, który obejmuje fazy:
-przygotowania projektu budżetu (opracowania)
-uchwalania budżetu państwa
Przygotowanie projektu b.p. regulowane jest przepisami działu IV ustawy o fin. pub. Przepisy te regulują procedurę tworzenia budżetu jako planu. W jej ramach określa się planowane dochody i wydatki w kwotach szczegółowych i ogólnych.
Istotne jest, iż przygotowanie projektu b.p. leży w kompetencjach władzy wykonawczej. Podstawą prac planistycznych są założenia projektu b....
gosicka