H. Markiewicz: Narrator i autor
- każda wypowiedź to następstwo działań psychofizycznego sprawcy – autora,
- autorstwo może być zbiorowe, autor może wykonywać pomysły innych osób; wypowiedź autora może ulec przekształceniom;
- autor zewnętrzny – może być rekonstruowany jako realny człowiek, można zajmować się 1 z jego ról społecznych, można stworzyć jego osobowość twórczą na podstawie postaw i przekonań istotnych ze względu na wypowiedź;
- osobowość publiczna autora zewnętrznego – dane personalne i biograficzne, upowszechnione, które stały się faktem społecznym – w świadomości społecznej zespoliły się z jego nazwiskiem i uczestniczą jako tło percepcyjne dla jego wypowiedzi;
- autor ujawniający się w samej wypowiedzi (ujawniany przez działania interpretacyjne czytelnika / badacza) – przeważnie nazwany na początku / końcu wypowiedzi – podmiot dokonujący tekstotwórczych operacji, osobowość implikowana przez właściwości wypowiedzi; może różnić się od osobowości autora zewnętrznego;
- autor wewnętrzny = podmiot tekstowy. Odrębność autora wewnętrznego i podmiotu tekstowego ujawnia się w utworach literatury pięknej, posługujących się fikcją;
- Kayser – narrator to rola autora;
- Okopień-Sławińska – autor wewnętrzny to nie to samo, co podmiot liryczny czy narrator;
- Wayne C. Booth – narrator nieupostaciowany = autor;
- narrator odrębny (fingowany) – ten, którego dane personalne są niezgodne z autorskimi; gdy pojawiają się oceny / poglądy niezgodne z autorskimi. Kategorię narratora fingowanego można udowodnić. Kategorię narratora autorskiego – tylko falsyfikować.
Narrator I i III osobowy. Stanzel wprowadził jeszcze narratora personalnego – mediatyzującego – opowiadającego w III osobie, ale utożsamiającego się z określoną postacią utworu. Genette wyeksponował perspektywę narracyjną i głos narracyjny (rozróżnienie między pytaniem kto patrzy i kto mówi).
Narracja jednopodmiotowa:
- zróżnicowanie narratorów wyznacza sposób przekazu narracji (mówiona – sposób brzmieniowy; pisana – sposób napisowy. Też: narracja mówiona odtwarzająca uprzednio zredagowaną narrację pisaną, narracja pisana, imitująca mówioną);
- ze względu na modalność – narrator autorski (=narrator wewnętrzny) i narrator fingowany (odrębny od autora wewnętrznego). Narrator autorski – asertujący lub fingujący. Asertujący – mówi szczerze albo nie, mówi prawdę albo nie, ale zawsze przekazuje treści wypowiedzi jako swoje przekonania. Fingujący – wytwarza fikcję literacką, quasi-sądy (q-s to też zdania relacjonujące, przytaczające tok myśli i doznań innych);
- s. 97. narratora fingującego, który w pełni upodabnia swą wypowiedź do zakresu poznawczego i cech gatunkowo-stylistycznych wypowiedzi asertowanych można nazwać narratorem pseudoasertującym;
- narrator fingowany – to podmiot tekstowy, który przez swoje cechy oddala się od autora, najczęściej występuje jako narrator asertujący relatywnie (ze swojego stanowiska), modalność narratora często jest niewyraźna.
1
marta1502k