Na pojęcie prawa cywilnego składają się trzy elementy:
1) przedmiot
2) podmioty działające na podstawie jego przepisów
3) metoda regulacji
ad. 1) przedmiotem regulacji cywilnoprawnej są stosunki cywilne ( definitio idem per idem ). Prawo cywilne
reguluje stosunki społeczne o charakterze majątkowym ( stosunki mające za przedmiot interes natury
ekonomicznej, własnościowe. Dotyczą one społecznego korzystania z dóbr i wymiany tych dóbr i usług )
i niemajątkowym ( są to dobra nie mające jako takiej bezpośredniej wartości ekonomicznej )
ad. 2 ) wynika to z art. 1 KC - podmiotami stosunków cywilnoprawnych które reguluje kodeks są osoby
fizyczne ( ludzie ) i osoby prawne ( twory prawne wyposażone w zdolność prawną )
ad. 3 ) podstawowym kryterium wyróżniającym prawo cywilne od innych gałęzi prawa jest metoda regulacji.
Dla stosunków cywilnoprawnych charakterystyczna jest zasada równorzędności stron – żadna ze stron nie
jest podporządkowana drugiej.
Definicja: Prawo cywilne można określić jako gałąź prawa obejmującą zespół przepisów normujących stosunki majątkowe oraz niemajątkowe między osobami fizycznymi i osobami prawnymi na zasadzie równorzędności podmiotów.
Prawo cywilne jest częścią prawa prywatnego.
Związane jest to z podziałem na prawo:
1) Publiczne – zmierzające do ochrony interesu ogólnego i
2) Prywatne – mające na względzie korzyść jednostki.
Podział przepisów prawnych
bezwzględnie obowiązujące względnie obowiązujące
normy imperatywne, ius cogens normy dyspozytywne ius dispositivum
przepisy te zawierają dyspozycje, których przepisy te stosuje się tylko wtedy gdy
zastosowanie nie może być wolą stron wyłączone, strony nie uregulowały danego stosunku
ograniczone prawnego w sposób odmienny albo w
sposób niekompletny
jednostronnie bezwzględnie obowiązujące
semiimperatywne, semidyspozytywne
są to przepisy które przewidują uregulowanie danego stosunku prawnego
w sposób bardziej korzystny dla strony przewidzianej w tych przepisach
Wykładnia przepisów
Przepisy których brzmienie nie nasuwa wątpliwości nie wymagają wykładni – clara non sunt interpretando .
Biorąc pod uwagę podmiot który dokonał wykładni wyróżniamy:
1) wykładnię autentyczną – pochodząca od organu który wydał interpretowany przepis
2) wykładnię legalną – dokonaną przez organ państwowy upoważniony do ustalenia wykładni przepisów wiążącej inne organy stosujące prawo
3) wykładnia praktyczna – dokonana przez organ stosujący prawo
4) wykładnia doktrynalna – przeprowadzona w pracach naukowych
Doktryna prawa cywilnego wyróżnia wykładnię
1) językową – dąży ona do wyjaśnienia sensu przepisu przez analizę tekstu słownego
2) logiczna – polega na interpretowaniu przepisów na drodze wnioskowania opartego na regułach logiki formalnej:
a) argumentum a maiori ad minus – polega a wnioskowaniu, że komu wolno czynić więcej, temu wolno czynić mniej, a kto jest zobowiązany do większego , ten jest też zobowiązany do mniejszego
b) argumentum a minori ad maius – oparte na wnioskowaniu, że komu wolno czynić mniej, temu tym bardziej nie wolno czynić więcej
c) argumentum a contario – wnioskowanie z przeciwieństwa
3) systemowa – polega na interpretacji wynikającej z faktu, że dany przepis jest częścią systemu norm prawnych
4) funkcjonalna – interpretacja wynika z faktu, że przepis spełnia określoną funkcję
5) rozszerzająca, ścieśniająca
Luka w prawie – stan rzeczy który nie został uregulowany przez ustawodawcę.
Luki usuwa się w drodze:
analogi
analogi z ustawy analogi z prawa
analogia legis – do danego stosunku prawnego analogia iuris – polega na rozstrzygnięciu
stosuje się normę prawną która dotyczy innego danego stanu faktycznego na podstawie
ale podobnego stanu faktycznego zasad ogólnych prawa
Stosunek cywilnoprawny - jest to stosunek prawny określony przez dyspozycję norm prawa cywilnego.
Stosunek prawny jest to stosunek społeczny uregulowany przez prawo, ustanowiona przez prawo wież o charakterze powinnościowym pomiędzy ludźmi lub utworzonymi przez nich podmiotami.
Stosunki cywilnoprawne opierają się na zasadzie równorzędności stron ( żadna ze stron nie jest podporządkowana drugiej ) oraz w większości stosunki te są kształtowane przez same strony.
wyróżniamy stosunki
dwustronnie zindywidualizowane jednostronnie zindywidualizowane
są to stosunki powstające pomiędzy dwoma są to stosunki łączące określony podmiot z
( lub więcej ) ściśle określonymi podmiotami, nieoznaczonym kręgiem osób
z prawem oznaczonej osoby sprzężony jest np. własność
obowiązek inne osoby
np. zobowiązania, pr. rodzinne
elementy stosunku cywilnoprawnego:
1) podmioty – art. 1 KC
2) przedmiot
3) uprawnienia i obowiązki ( treść stosunku prawnego )
Jeżeli kilka osób występuje po jednej stronie stosunku prawnego, to możemy mieć do czynienia z :
a) jeżeli uprawnienia lub obowiązki są podzielne, dzielą się one na tyle części ile jest podmiotów ( art. 379 kc )
b) może istnieć wspólność w częściach ułamkowych
c) wspólność do niepodzielnej ręki – pewne prawo przysługuje kilku osobom łącznie, ale żaden nie ma określonego udziału w tym prawie.
Ciężar dowodu – unormowany w art. 6 KC – ciężar udowodnienia faktu spoczywa na
osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne
Dobra wiara – w prawie cywilnym istnieje domniemanie istnienia dobrej wiary.
Art. 7 KC mówi że jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary
Jest to domniemanie obalane ( praesumptio iuris tantum ). Jest to zjawisko wewnętrzne, określające stan psychiczny danej osoby, polegający na jej błędnym ale usprawiedliwionym mniemaniu istnienia jakiegoś prawa lub stosunku prawnego. W stanie dobrej wiary jest osoba która pomimo dołożenia należytej staranności nie mogła dowiedzieć się o rzeczywistym stanie prawnym.
Domniemania - praesumptio – dowodzenie pośrednie – przedmiotem dowodu nie jest bezpośrednio fakt sporny, ale inny fakt, który fakt sporny czyni prawdopodobnym.
Domniemanie jest to więc woskowanie z faktu udowodnionego o fakcie nie udowodnionym a istotnym dla sprawy.
Domniemania
Faktyczne Prawne
Polega na tym, że osoba stosująca prawo ( sędzia, policjant ) występują wtedy gdy ustawa
wnioskują z faktu udowodnionego o fakcie nie udowodnionym nakazuje sędziemu aby uznał
na podstawie logiki, doświadczenia czy osiągnięć nauki. jakiś fakt, w razie ustalenia
Art. 231 kpc. innego faktu.
Usuwalne ( zwykłe, wzruszane, praesumptio iuris tantum ) Nieusuwalne ( niewzruszalne, praesumptio iuris ac de iure )
Mogą zostać obalone dowodem przeciwnym, polegającym
na wykazaniu, że w konkretnym przypadku, domniemanie
nie jest zgodne z rzeczywistością.
Domniemanie przerzuca ciężar dowodu.
Źródłem praw podmiotowych jest prawo przedmiotowe. Obejmuje ono jedno lub więcej uprawnień stanowiących element danego typu stosunku prawnego.
Np. uprawnienie do korzystania z rzeczy jest składnikiem różnych praw podmiotowych jak: prawa własności, użytkowania czy dzierżawcy.
Prawo podmiotowe jest to wynikająca ze stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana przez normę prawną w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez normę prawną zabezpieczona.
Prawo podmiotowe istnieje bez względu na to czy uprawniony z niego korzysta. Wynika ono ze stosunku prawnego a więc każdemu prawu podmiotowemu odpowiadają obowiązki innej osoby - są to obowiązki nienaruszania sfery możności postępowania uprawnionego. Prawo podmiotowe jest prawem przyznanym przez normę prawną. Norma określa zdarzenia prawne w których następstwie powstają poszczególne prawa. Zabezpieczenie przez podmiotowego przez normę prawną polega na tym, że w razie jego naruszenia państwo umożliwi podmiotowi uprawnionemu skorzystanie z pomocy aparatu państwowego.
wyróżniamy prawa podmiotowe
pr. podmiotowe bezpośrednie roszczenia pr. kształtujące
możność podejmowania przez uprawnionego możność żądania od konkretnej możność jednostronnego
wszelkich lub określonych działań w osoby konkretnego zachowania ukształtowania przez
odniesieniu do oznaczonego dobra, w się uprawnionego w sposób
szczególności na możności korzystania dla niego korzystny,
z niego stosunku prawnego
Prawa podmiotowe
bezwzględne względne
Prawa podmiotowe bezwzględne są to te prawa które Prawa względne są skuteczne przeciwko
Są skuteczne przeciwko każdej osobie. Ich korelatem oznaczonej osobie lub osobom. Ich korelatem
są obowiązki nieograniczonej liczby osób do jest obowiązek tych osób do określonego
zaniechania działań naruszających prawo podmiotowe zachowania ( działania lub zaniechania )
np. prawo własności ( art. 140 KC ) np. wierzytelność ( art. 353 §1 )
majątkowe niemajątkowe
Prawa majątkowe są to: Prawa niemajątkowe są to prawa:
a) prawa rzeczowe a) prawa osobiste – dobra osobiste
b) wierzytelności b) prawa rodzinne ( nie mające charakteru
c) prawa do spadku majątkowego )
d) prawa rodzinne majątkowe
...
gosicka