ODIMIENNA METODA NAUKI CZYTANIA I PISANIA WG IRENY MAJCHRZAK
PRZEBIEG PROCESU POZNAWCZEGO
I ETAP
AKT INICJACJI
Inicjacja jest uroczystym aktem polegającym na zademonstrowaniu każdemu dziecku z osobna, jak pisze się jego imię. Wizytówka z imieniem wprowadza dziecko w świat znaczeń. Inicjacja otwiera łańcuch ćwiczeń i zajęć o charakterze zabawowym i równocześnie analitycznym, polegającym na porównywaniu zapisu własnego imienia (pod względem ilości, kształtu składających się nań liter) z imionami kolegów. Efektem jest uświadomienie sobie faktu, że każdy zapis ma szczególną kompozycję liter. To właśnie kompozycja liter funkcjonuje jako reprezentacja danej osoby. Kompozycja liter nie zależy od cech osoby, lecz jej brzmienie.
Kartki z imionami zostają umieszczone na tablicy, krzesełkach, szafkach indywidualnych. Dziecko ma wiele okazji do odczytywania swojego imienia. Następnie podczas szeregu zabaw z wizytówkami odbywa się zapoznanie z imionami kolegów.
II ETAP
ŚCIANA PEŁNA LITER
Następny etap polega na zawieszeniu na ścianach pomieszczenia alfabetu oraz wizytówek dzieci. Ten wizualny system dydaktyczny ma na celu uzmysłowienie dzieciom, że wszystkie, tak różne w brzmieniu imiona, zostały zapisane za pomocą ograniczonej liczby znaków. Ściana pełna liter pokazuje, bez konieczności werbalizacji, na jakiej zasadzie z liter powstają słowa.
Na tym etapie otwiera się okres gier i zabaw z literami. Każde dziecko zostaje posiadaczem własnej taśmy z alfabetem.
III ETAP
NAZYWANIE ŚWIATA
Jest to podstawowe ogniwo całego procesu. Dziecko jest już w stanie pojąć próby czytania innych słów. Dla ułatwienia początkowo wprowadza się rzeczowniki, których desygnaty znajdują się w otoczeniu dziecka. Nazywanie świata jest zabawą intelektualno-ruchową polegającą na dokładaniu wylosowanych kartek z nazwami do odpowiednich przedmiotów. Jest to gra, w trakcie której dzieci, za pomocą od stu do trzystu słów, ćwiczą ciągle na nowo rozpoznawanie w najrozmaitszych kombinacjach kształtów i brzmienia trzydziestu dwóch liter alfabetu. To wielka zabawa w chowanego, do której zostaje wciągnięte słowo.
IV ETAP
GRY CZYTELNICZE
Polegają one na dokładaniu kartek z wyrazami a następnie całymi zdaniami do odpowiadającym im obrazkom. Na tym etapie ćwiczy się rozumienie poleceń.
Wszystkie ćwiczenia muszą mieć charakter zabawy i zaproszenia do zabawy, której wynik nie będzie podlegał ocenie ze strony nauczyciela.
1. ZABAWA „Akt inicjacji”
Cele:
• Dziecko jest wtajemniczone, wprowadzone dziecka w krąg osób posługujących się językiem pisanym,
• Dziecko przyswaja sobie wiedzę poprzez dostrzeganie różnic.
Pomoce: wizytówki z imionami dzieci oraz z imieniem nauczycielki prowadzącej zaję-cie.
Przebieg:
• Akt inicjacji przeprowadzamy w następujący sposób:
Zapraszamy kolejno każde z dzieci uczestniczących w zajęciach, by usiadło po lewej stronie nauczycielki i w ten sposób mogło obserwować ruch ręki. Po krótkiej rozmowie mówimy tak:
-Pokażę Ci, jak się pisze twoje imię, a ty je potem umieścisz na ścianie na miejscu, które sobie sam (-a) wybierzesz. Nazywasz się Ola, Ola, Oleńka. Jak chcesz żebym napisała twoje imię? Dobrze, O-l-e-ń-k-a. Znakomicie. Popatrz: to jest O Oleńki, to jest l Oleńki, tak wygląda e Oleńki, a tak ń Oleńki. Słyszysz? Jeszcze brakuje k Oleńki i a Oleńki.
I oto mamy całe słowo Oleńka.
Policz, ile masz liter. Sześć. Masz sześć liter. Popatrz, a to jest moje imię – Lidka. Kto ma więcej liter? Tak, ty. O jedna więcej. A czy my mamy jakąś wspólną? No właśnie tą ostatnią. To jest a. U ciebie jest ona na końcu i u mnie tak samo. Jest jeszcze wspólna litera k, która jest tuż przed a. U ciebie i u mnie jest tak samo. Mamy też wspólną literę l, twoja jest w środku twojego imienia, a moja jest pierwsze i dlatego jest taka wielka. Bo wiesz co? We wszystkich imionach litera pierwsza jest większa. Ona z tej radości i dumy, że jest pierwsza, tak puchnie i wznosi się do góry, żeby wszyscy widzieli, ze to jest imię Oleńki. Idź Oleńko na swoje miejsce i przyjrzyj się jeszcze temu, co ci napisałam.
• Podobnie postępuje się z następnym dzieckiem. Ale temu na zakończenie mówię:
- idź do Oleńki i zobacz, jakie litery ona dostała. Czy macie może jakieś wspólne?
I tak z każdym dzieckiem oddzielnie, z każdym intymnie, serdecznie, starając się, aby odczuwało, ze jest bardzo ważna dla niego ceremonia.
• Gdy wszyscy mają już swoje wizytówki i gdy obejrzeli je sobie do woli, zaprasza się by ulokowały je wokół na ścianach,. Na takiej wysokości, by mogły pod nim stanąć.
• Od tej chwili wchodzi w zwyczaj ustawianie się co rano pod własnym imieniem i sprawdzanie obecności.
2. ZABAWA „Lista obecności”
• Dziecko rozpoznaje wizytówkę ze swoim imieniem wśród innych wizytówek,
• Dziecko utrwala wzrokowo litery swojego imienia.
Pomoce: wizytówki z imionami dzieci, tablica podzielona na dwie części, na jednej części przyczepiony symbol uśmiechniętej buźki, a na drugiej smutnej.
• Dzieci siedzą na dywanie,
• Nauczycielka tłumaczy, że po jednej stronie tablicy przyczepiona jest smutna buźka – oznacza, że tutaj znajdzie się imię nieobecnego dziecka, a po drugiej, gdzie jest buźka wesoła zaznaczymy te dzieci, które są dzisiaj obecne w przedszkolu.
• Nauczycielka pokazuje kolejne wizytówki, które dziecko rozpozna swoje imię przypina je na tablicy pod symbolem buźki wesołej – obecne, zaś pozostałe wizytówki nauczyciela czyta razem z dziećmi i przypina po stronie tablicy z buźką smutną – czyli dzieci nieobecne.
3. ZABAWA „Sprawdzenie obecności”
• Dziecko rozpoznaje wizytówki ze swoim imieniem wśród innych wizytówek,
Pomoce: wizytówki z imionami dzieci, tablica
• Nauczycielka rozkłada na dywanie wizytówki
• Dzieci spacerują po sali, na wskazany sygnał odszukują swoją wizytówkę,
• Dzieci czytają swoje imię i przypinają na tablicy.
• Pozostałe wizytówki chętne dzieci odczytują i wkładają do pojemnika z wizytów-kami.
4. ZABAWA „Kto jest, kogo nie ma?”
• Dziecko rozpoznaje wizytówkę ze swoim imieniem wśród wielu wizytówek,
• Dziecko kształtuje spostrzegawczość.
Pomoce: wizytówki z imionami dzieci, tablica, kaseta z piosenką „Marsz dzieci”, magnetofon.
• Nauczycielka rozwiesza wizytówki z imionami dzieci na tablicy (na wysokości wzroku dziecka),
• Dzieci maszerują w kółeczku w rytmie marsza,
• Gdy muzyka cichnie dzieci ustawiają się pod swoimi wizytówkami zamieszczonymi na tablicy,
• Dzieci podają imiona nieobecnych w przedszkolu (wizytówki bez dzieci) oraz dzieci obecnych (każde dziecko wyklaskuje swoje imię).
5. ZABAWA „Mali rybacy”
• Dziecko rozpoznaje swoją wizytówkę wśród innych,
• Dziecko rozwija spostrzegawczość.
Pomoce: kilka obręczy, kolorowe rybki z imionami dzieci, piosenka „Mały rybak”.
• „Mali rybacy”- dzieci siedzą w kręgu, w środku kilka obręczy – jezior. W każdej obręczy kolorowe rybki z imionami dzieci,
• Przedszkolacy śpiewają piosenkę „Młody rybak”:
Jestem młody rybak,
Złote sieci mam,
Która rybka najpiękniejsza
To ją wybiorę i zjem
Mniam, mniam.
• Po piosence, dzieci rozpoznają swoja rybkę – wizytówkę wśród innych.
6. ZABAWA „Pociąg”
• Dziecko rozpoznaje swoją wizytówkę w innej sytuacji,
Pomoce: krzesełka z imionami dzieci, nagranie z piosenką „Jedzie pociąg”, gwizdek.
• Nauczycielka ustawia w rzędzie krzesełka z imionami dzieci,
• Dzieci w tym czasie stają jeden za drugim,
• Dzieci podróżują w takt melodii do piosenki „Jedzie pociąg” po całej sali – na znak gwizd (gwizdkiem) pociągu dzieci odnajdują swoje krzesełko (można kilka razy zmieniać miejsce krzesełka).
7. ZABAWA „Drzewka z imionami”
• Dziecko rozpoznaje wizytówki kolegów i koleżanek,
Pomoce: wizytówki, 2 drzewka umieszczone na tablicy
• Na podłodze są rozłożone wizytówki dzieci,
• Dzieci śpiewają I zwrotkę i refren piosenki „Ola i liście”- inscenizują ruchem treść piosenki:
Poszła Ola na spacerek,
Na słoneczko, na wiaterek
A tu lecą jej na głowę
Liście złote i brązowe,
liście złote i brązowe
• Nauczyciela prosi, aby każde dziecko wybrał wizytówkę kolegi lub koleżanki,
•Dzieci odczytują wizytówki,
• Nauczycielka przypina wizytówki dziewczynek na drzewko po lewej stronie, a chłopców po prawej.
8. ZABAWA „Czarodziejskie krzesełka”
• Dziecko rozpoznaje własne imię,
• Dziecko rozwija swoją spostrzegawczość oraz umiejętność dokonywania porów-nań.
Pomoce: krzesełka z imionami dzieci, muzyka relaksacyjna.
przebieg:
• Krzesełka ustawione w kole, każde dziecko siedzi na swoim krzesełku.
• Nauczycielka włącza muzykę, dzieci wstają, podają sobie ręce, zamykają oczy i marzą (nauczycielka zamienia miejsca kilku krzesełek),
• Muzyka milknie
• Dzieci mają odnaleźć swoje krzesełko.
• Czynność powtarzamy 2-3 razy.
9. ZABAWA „Moje stopy”
• Dziecko utrwala wzrokowo litery swojego imienia,
• Dziecko dokonuje porównań.
Pomoce: wycięte z papieru stopy z imionami dzieci, muzyka do zabawy.
• Nauczycielka rozkłada na dywanie stopy z imionami dzieci,
• Włącza muzykę, w trakcie której dzieci biegają po sali
• Na przerwę z muzyce dziecko ma odnaleźć swoje stopy,
• Po odnalezieniu siada na dywanie i ustawia je przed sobą.
10. ZABAWA „Siądź na swoje krzesełko"
• Dziecko rozpoznaje swoją wizytówkę,
• Dziecko kształtuje swoją spostrzegawczość w innej sytuacji.
Pomoce: krzesełka z imionami dzieci, taneczna muzyka.
• Krzesełka ustawione w kole
• Dzieci bawią się przy muzyce
• Muzyka milknie, dzieci odszukują swoje krzesełko i siadają na nim
• Czynność powtarzamy 3-4 razy.
Do zwyczaju grupy wchodzi codzienne sprawdzanie obecności – dzieci ustawiają się pod swoimi wizytówkami i zgłaszają który z ich kolegów jest nieobecny. Co jakiś czas należy przewiesić wizytówki na inne miejsce.
Nastąpi teraz prezentacja wszystkich liter alfabetu, połączona z grą w loteryjkę. Dzieci otrzymują wizytówki ruchome do codziennych ćwiczeń. Umieszczają znak przy każdej literze, którą odnalazły w swoim imieniu. Wygrywa ten, kto pierwszy wypełni swoją kartę (wizytówkę). Litery alfabetu przedstawiamy tylko raz, ale gra w loteryjkę wchodzi do stałego repertuaru gier – ćwiczeń. Aby każdemu dziecku dać szansę wygranej, litery wywołujemy w rozmaitej kolejności, biorąc za punk wyjścia jakieś słowo pospolite, np. gwiazda, dom, samochód.
Poznanie całego alfabetu zajmuje około sześciu tygodni. Każdej literze poświęca się jeden dzień. Dobrze jest więc poświęcić na to ćwiczenie jakąś stałą porę dnia, aby prezentacja liter i gra w loteryjkę stały się rytuałem. Wizytówki ruchome są po zakończeniu zajęć zbierane i rozdawane na następnej sesji przez dzieci, które w ten sposób ćwiczą swoje pierwsze czytanie.
a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż
A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż
1. ZAJĘCIE „Zabawa z literą a A”
• Dziecko poznaje pierwszą literę alfabetu,
• Dziecko spostrzega, że każda litera występuje w dwóch fonemach: dużej i małej,
• Dziecko odnajduje literę a A.
Pomoce: komplet wizytówek dla dzieci, taśma papieru zawierająca wszystkie litery alfabetu od a do z, plastelina, korona(-y) z papieru.
• Nauczycielka wiesza na ścianie na wysokości wzroku dzieci taśmę papieru zwierającą wszystkie litery alfabetu
• Dzieci przyglądają się tym czynnościom i oglądają litery.
• Nauczycielka prosi by dzieci usiadły do stolików,
• Dzieci siedzą przy stole, każde z nich ma swoją wizytówkę oraz plastelinę,
• Nauczycielka prezentuje dzieciom literę a A,
Sposób prezentacji:
To jest litera a. Popatrzcie, jest A duże i a małe. Duże A wygląda jak drabina. Ma dwie rozstawione nogi i kładkę, która je umacnia. Małe a zaś jest małe, okrągłe, składa się z kółka i laseczki. Ale i to małe i to duże zawsze brzmi tak samo: aaaa. Jest to litera hałaśliwa. Powiedzcie a. Dobrze, jeszcze raz: a, aaa, aaaa. Doskonale.
Kto ją ma, niech podniesie rękę do góry. No patrzcie, wszystkie dziewczynki:
i Hania, i Marta, i Dominika, i Kasia. No tak, wszystkie dziewczynki mają na końcu a..
A chłopcy? Kto z chłopców ma a? Kasper, Kuba, Mateusz.(wymieniają) Tak? Dobrze. A kto nie ma a? Dobrze, ani Piotr, ani Tomek.... a czy Henryk ma a? Nie, nie ma. A Józef? Nie, też nie ma..
A kto ma duże A? Alicja, Adam, Andrzej, Agnieszka. A czy ktoś ma dwa razy a? Kto ma dwa a? Ręce do góry? A czy jest ktoś kto ma trzy a?
Teraz przykleimy na naszych kartkach na wszystkich literach a i tych dużych,
i tych małych, małe kuleczki z plasteliny. Już? Doskonale.
• Dzieci odszukują literę a A w swoim imieniu i zaznaczają ją kuleczką z plasteliny,
• Dzieci przyczepiają swoje wizytówki do ścian i szukają wszystkie a ukryte w imionach (w jakiś sobie dostępny sposób),
• Wybór króla lub królowej wielkiej i małej litery a.
2. ZAJĘCIE „Zabawa z literą ą”
• Dziecko poznaje kolejną literę alfabetu,
• Dziecko dostrzega różnicę w pisowni litery a i ą
Pomoce: komplet wizytówek dla dzieci, taśma papieru zawierająca wszystkie litery alfabetu od a do z, korona(-y) z papieru.
• Nauczycielka prezentuje literę ą:
Przechodzimy do następnej litery – ą wygląda tak samo jak a, tylko ma jeszcze dodatkowo Ta litera brzmi ą. Popatrzcie, czy ktoś ją ma w swoim imieniu? Nikt... nie... nikt (dzieci szukają ą). Nie, nie ma. Nikt nie znalazł. Ale posłuchajcie. Wszystkie imiona dziewczynek mogą być napisane z ą. Jeśli powiemy: „bawię się Alą, rozmawiam z Olą” itp . (dzieci dorzucają inne przykłady, a my zapisujemy kilka z nich na tablicy). Ale ą nie występuje jako litera duża, bo nie ma takiego słowa, które by się zaczynało od ą. Może wy znacie takie słowo?
• Wybór króla lub królowej litery ą.
3. ZAJĘCIE „Zabawa z literą b B”
• Dziecko ćwiczy czytanie,
• Dziecko spostrzega, że każda litera występuje w dwóch fonemach: dużej
i małej,
• Dziecko odnajduje literę b B.
• Wybrana(-y) poprzedniego dnia królowa (król) rozdaje wizytówki dzieciom.
• Dzieci siedzą w kole, przed każdym leży wizytówka,
• Nauczycielka prezentuje kolejną literę alfabetu b B
To jest litera b (be) Przyjrzyjmy się jej. Popatrzcie, jest B duże i b małe. Duże B ma jedną nogę i dwa brzuszki, małe b ma tylko jeden brzuszek, na dole. Powiedzcie teraz b. Nie słychać jej dobrze. Jeszcze raz. Też nie słychać. Ta litera nie ma za dużo głosu. Nie jest taka głośna jak a, prawda? Kto ma b w swoim imieniu? Tak, Bartosz, Bartek. Czy ktoś ma dwa razy b?.....
Posłuchajcie: w imieniu Bartek słyszymy dobrze b, a wiecie dlaczego? Bo to nasze głośne a, które jest za b, umacnia swoją koleżankę. B samo nie ma siły, nie ma głosu, ale razem z a nabiera jakby śmiałości i staje się głośniejsze. Powiedzmy Bartek. Dobrze, doskonale.
• Dzieci odszukują literę b B w swoim imieniu i zaznaczają ją kuleczką z plasteliny,
• Dzieci przyczepiają swoje wizytówki do ścian i szukają wszystkie b ukryte w imionach,
• Wybór króla lub królowej wielkiej i małej litery b
• Zabawa ruchowa: modelowanie litery b z wykorzystaniem własnego ciała (pary, zespoły).
4. ZAJĘCIE „Zabawa z literą c C”
• Dziecko poznaje kolejna literę alfabetu,
• Dziecko odnajduje literę c C.
• Dziecko dostrzega różnicę w pisowni liter c, ch, cz.
Pomoce: komplet wizytówek dla dzieci, taśma papieru zawierająca wszystkie litery alfabetu od a do z, plastelina, podkładki, korona(-y) z papieru.
• Nauczycielka prezentuje kolejną literę alfabetu c C
Przebieg prezentacji:
Następna jest litera c (ce). Ma taki sam kształt i kiedy jest duża i kiedy jest mała. Kto ma tę literę w swoim imieniu? Zgoda. (np. Cecylia, Alicja).
• Dzieci odszukują literę c C w swoim imieniu i zaznaczają ją kuleczką z plasteliny (może się jednak zdarzyć, że w grupie nie ma nikogo o imieniu zawierającym oma-wianą literę. Wtedy można zapytać, czy któreś z dzieci ma w swojej rodzinie kogoś o imieniu Cecylia, Cezary, itp. W takim przypadku piszemy to imię na tablicy, by dzieci mu się przyjrzały przez chwilę).
• Zwróćcie uwagę także Czesław ma literę c. Czy w jego imieniu słyszymy c? Nie, prawda? U Czesława słyszymy na początku cz? Słyszycie? (nauczycielka powtarza to brzmienie kilka razy i namawia dzieci do wybrzmiewania głosek c i cz). No i widzicie, z tą literką trzeba bardzo uważać, bo ona, gdy spotyka z (pokazujemy z), którą poznamy na samym końcu alfabetu, to razem z nim brzmi cz. Tak to jest. Litery mają swoje kaprysy. Musimy je bardzo dobrze poznać, żeby się nie mylić. Teraz pewno myślicie, że to tylko u Czesława spotykają się te dwie literki. Ale ja na Janka mogę powiedzieć Janeczek, na Franka Franeczek. I w czyim imieniu może za-brzmieć cz?
• Mamy jeszcze jedną niespodziankę z literą c. Ona występuje również w imieniu Lech. No tak, bo gdy po literce c pokaże się h (pokazujemy h), to razem brzmią ch.
• Dzieci przyczepiają swoje wizytówki do ścian i szukają wszystkie c ukryte w imionach,
• Wybór króla lub królowej wielkiej i małej litery c
• Modelowanie litery c C z plasteliny.
5. ZAJĘCIE „Zabawa z literą ć Ć”
• Dziecko dostrzega różnicę w pisowni liter c, ć.
Pomoce: komplet wizytówek dla dzieci, taśma papieru zawierająca wszystkie litery alfabetu od a do z, korona a papieru,
• Nauczycielka prezentuje kolejną literę alfabetu. A teraz przyjrzyjcie się następnej literce: ć (cie). Widzicie? Jest to także c z kreską na górze. Mówimy: patrzę na Maćka lub widzę Maćka - nauczycielka pisze na tablicy przykłady dzieci, które próbują przekształcić swoje imię,
• Wybór króla lub królowej litery ć.
6. ZAJĘCIE „Zabawa z literą d D”
• Dziecko odnajduje literę d D.
• Wybrana...
honia100