Fantastyczne opowieści.pdf

Z chomika Valinor

W E Aytoun, H. Balzac, W. W. Collins, Ch. Dickens, A. France, T.

Gautier, W. Irwing, N. Macleod, P Merimée, E. A. Poe, W. Scott, J.

Sheridan Le Fanu, A. Villiers de L’Isle–Adam, E M. De Vogue, S.

Warren, O. Wilde

Fantastyczne Opowieści

Tłumaczyli Zofia Jachimecka Zofia Krajewska Romuald Pitera

Wacław Rogowicz Maria Traczewska

A. Villiers De l’Isle–Adam

W ERA

„Miłość silniejsza jest niż Śmierć” — powiedział Salomon; tak, jej władza tajemnicza nie zna

granic.

Działo się to o zapadającym zmroku jesiennego dnia, w tych latach, w Paryżu. Minęła już pora

spaceru po Lasku i zapóźnione pojazdy, z zapalonymi latarniami toczyły się ku poważnemu

przedmieściu Saint–Germain. Jeden z nich zatrzymał się przed portalem obszernej, pańskiej

rezydencji, otoczonej odwiecznym ogrodem; nad obłąkiem bramy widniała tarcza kamienna z

herbem starożytnego rodu hrabiów d’Athol, wyobrażającym w błękitnym polu pogrążoną,

srebrną gwiazdę, z dewizą: „Pallida Victrix * 1 ” pod koroną podpiętą gronostajami, z mitrą

książęcą u szczytu. Ciężkie podwoje rozwarły się. Mężczyzna w wieku lat trzydziestu do

trzydziestu pięciu, w żałobie, z twarzą śmiertelnie bladą, wysiadł z karety. U podjazdu

domownicy w milczeniu wznosili światło. Nie widząc ich, ciężko wszedł po stopniach do

westybulu. Był to hrabia d’Athol. Chwiejnym krokiem poszedł na górę po białych schodach,

wiodących do tego pokoju, gdzie tegoż jeszcze ranka ułożył na falach batystu, w trumnie obitej

aksamitem i owiniętej w fiołki panią swych rozkoszy, swą blednącą małżonkę, Werę, rozpacz

swoją.

Na górze drzwi otworzyły się lekko na pokój wysłany dywanem; uchylił portierę.

Wszystkie przedmioty były na tym samym miejscu, na którym hrabina zostawiła je w

przeddzień skonu. Śmierć nagła raziła ją jak grom. W ostatnią noc jego ukochana zemdlała w tak

otchłannych rozkoszach, zapamiętała się w tak wyszukanych pieszczotach, że sercu jej,

wyczerpanemu upojeniem, zabrakło sił; wargi jej zwilżyły się raptownie śmiertelną purpurą.

Zaledwie zdążyła dać swemu małżonkowi pocałunek pożegnania, uśmiechając się, bez jednego

słowa, po czym jej długie rzęsy jak żałobne zasłony opadły na piękną noc jej oczu.

Minął dzień bez nazwy.

Około południa hrabia d’Athol po okropnej ceremonii w grobach rodzinnych odprawił z

cmentarza czarną eskortę. Po czym, zamykając się sam na sam z pogrzebioną w czterech

marmurowych ścianach, zawarł za sobą żelazne drzwi mauzoleum. Przed trumną paliło się na

trójnogu kadzidło; świetlista korona z lamp u wezgłowia młodej zmarłej okalała ją gwiezdną

aureolą.

On, stojąc w zamyśleniu, z jedynym uczuciem beznadziejnej tkliwości, trwał tam cały dzień.

Około szóstej, o zmierzchu opuścił uświęcone miejsce. Zamykając grobowiec, wyrwał z zamku

srebrny klucz i unosząc się na ostatnim stopniu progu, wrzucił go powoli we wnętrze grobu.

Upuścił go na płyty wewnętrzne przez wycięty nad portalem liść koniczyny. Czemu to zrobił…?

Na pewno na skutek jakiegoś tajemniczego postanowienia niewracania tutaj więcej.

A teraz był znowu w owdowiałym pokoju.

Okno pod sutą draperią z kaszmiru koloru ślazu, przetykanego złotem, było otwarte; ostatni

promień zachodu oświecał duży portret zmarłej w starożytnej drewnianej ramie. Hrabia rozglądał

się dokoła, widział suknię, rzuconą wczoraj na fotel, na kominku klejnoty, naszyjnik z pereł, na

wpół złożony wachlarz, ciężkie flakony perfum, których Ona nie miała już wdychać. Na

hebanowym łożu o skręconych kolumnach, nie posłanym, obok poduszki, na której pośród

koronek był jeszcze widoczny odcisk uwielbianej, cudnej głowy, ujrzał chusteczkę z kroplami

krwi, kiedy jej młoda dusza biła skrzydłami przez chwilę, otwarty fortepian z rozłożonymi

1 * blada zwyciężczyni

nutami melodii, na zawsze niedokończonej, kwiaty indyjskie, zerwane przez nią w cieplarni i

zamierające w starych wazonach saskich, a u stóp łoża, na czarnym futrze maleńkie pantofelki

bez pięt ze wschodniego aksamitu, na których jaśniała wyhaftowana perełkami figlarna dewiza

Wery: Qui verra Vera, l’aimera * . Nagie stopy ukochanej igrały w nich jeszcze wczoraj rano,

całowane za każdym krokiem przez puch łabędzi! — I tam, tam, w cieniu zegar, którego

sprężynę złamał, by nie bił odtąd żadnej godziny.

Więc ona odeszła…! Dokądże to…? I teraz żyć? Po co…? To było niemożebne, niedorzeczne.

I hrabia wstępował w otchłań rozmyślań.

Przeglądał myślą życie minione. Sześć miesięcy upłynęło od ich ślubu. Po raz pierwszy ujrzał

ją na balu w ambasadzie, za granicą… Tak. Ta chwila stawała mu przed oczy, żywa i bardzo

wyraźna. Tam jawiła mu się, promienna. Tego wieczoru wejrzenia ich spotkały się ze sobą.

Rozpoznali się w tłumie tajemnym odczuciem dwojga istot pokrewnej natury, przeznaczonych do

niewygasłej miłości wzajemnej. Zwodnicze uwagi, uśmiechy badawcze, insynuacje, wszystkie

trudności, jakie gromadzi świat, by opóźnić nieuniknioną szczęśliwość tych, którzy należą do

siebie, rozwiały się wobec spokojnej pewności, jaką od pierwszej chwili mieli względem siebie

wzajem.

Wera, znużona nudnymi ceremoniami swego otoczenia, przy pierwszej okazji sprzeciwienia

się jej woli sama poszła ku niemu, upraszczając tym w sposób dostojny banalne kroki, na które

traci się drogi czas w życiu.

Och, jak przy pierwszych zaraz słowach puste sądy o nich ludzi obcych zdawały im się

chmarą ptaków ponocnych, powracających w mrok! Jakie uśmiechy zamienili ze sobą! Jaki

uścisk niewysłowiony!

A jednak ich natura była, zaprawdę, jedna ze szczególniejszych! Były to dwie istoty,

obdarzone cudownym rozumieniem życia, lecz wyłącznie ziemskim. Wrażenia swe potrafili

przedłużać z niepokojącą intensywnością. Zapamiętywali się zupełnie, pogrążając się w nie.

Przeciwnie, pewne idee, idea duszy na przykład, Nieskończoności, Boga nawet, były jak

gdyby zakryte przed ich pojęciem zasłoną. Wiara wielu ludzi w rzeczy nadprzyrodzone była dla

nich jeno przedmiotem nieokreślonego zdumienia, zamkniętą księgą, którą się nie zajmowali, nie

mając danych ani do potępiania jej, ani do uznawania.

Toteż poznawszy dobrze, iż świat był im obcy, wnet po zawarciu swego związku odosobnili

się w tym starym, poważnym pałacu, dokąd życie z zewnątrz nie przenikało dzięki rozległości

otaczających rezydencję ogrodów.

Tutaj kochankowie zatopili się w oceanie tych męczących i przewrotnych rozkoszy, w których

duch zlewa się z pełnym tajemnic ciałem! Wyczerpali gwałtowność pożądań, drżenia

namiętności i szał pieszczot. Każde z nich stało się biciem serca drugiego. W nich duch przenikał

tak doskonale ciało, iż kształty ich wydawały im się formą duchową i że uściski skuwały ich

palącymi ogniwami w idealne zlanie się w jedno. Długie olśnienie! Nagle czar prysł; straszny

wypadek rozłączył ich; ramiona ich rozplotły się. Jakiż mrok zabrał mu drogą zmarłą? Zmarłą!

Nie. Czyż duszę wiolonczeli zabiera ze sobą krzyk pękającej struny?

Mijały godziny.

Patrzał przez okno w noc, posuwającą się w niebiosach; i Noc jawiła mu się jako żywa istota;

wydawała mu się królową, idącą melancholijnie na wygnanie, i diamentowa klamra jej żałobnej

tuniki, Wenus, sama jedna świeciła ponad drzewami, zatopiona w lazurowej głębi.

„To Wera” — pomyślał.

Na to imię, wymówione szeptem, zadrżał jak człowiek budzący się ze snu, po czym prostując

* Kto ujrzy Werę, pokocha ją.

się potoczył wzrokiem dokoła. Przedmioty w pokoju oświecało teraz blade światło, dotychczas

niewyraźne, lampki, zbłękitniającej mroki, a którą noc, wzbiwszy się na firmament, ukazała tutaj

niby drugą gwiazdę. Była to lampka o kadzidelnej woni, płonąca przed ikonostasem,

relikwiarzem rodzinnym Wery. Tryptyk z kosztownego starego drzewa wisiał na rosyjskiej

plecionce z łyka między lustrem a obrazem. Refleks od złoconego wnętrza padał chybotliwy na

naszyjnik śród klejnotów na kominku. Nimb z jednej sztuki dokoła Madonny w szatach koloru

nieba błyszczał złotem, a pośrodku krzyż bizantyjski o wysmukłych, czerwonych zarysach,

rozpuszczonych w refleksie, rzucał krwawy cień na zapalony tym odblaskiem mat pereł. Od

dzieciństwa Wera litowała się swymi wielkimi oczyma nad obliczem macierzyńskim i tak

czystym dziedzicznej Madonny i nie mogąc z natury swej poświęcić jej, niestety, innej prócz

zabobonnej miłości, ofiarowywała jej taką czasami, z naiwnością, w zadumie przechodząc koło

lampki. Hrabia, tknięty na ten widok bolesnym przywołaniem do życia, sięgającym tajnych

wnętrz duszy, wspiął się na palce, zdmuchnął szybko święte światełko i wyciągając po omacku

rękę w ciemnościach w stronę torsady dzwonka, pociągnął za nią.

Na progu ukazał się służący. Był to starzec w czerni, w ręku trzymał lampę i postawił ją przed

portretem hrabiny. Odwróciwszy się, z dreszczem przesądnego lęku ujrzał swego pana stojącego

przed nim i uśmiechniętego, jak gdyby nic się nie stało.

— Rajmundzie — rzekł hrabia spokojnie — j e s t e ś m y d z i ś b a r d z o z n u ż e n i ,

h r a b i n a i j a ; podasz wieczerzę około dziesiątej. A propos, postanowiliśmy odosobnić się

jeszcze bardziej, tutaj, od jutra. Prócz ciebie, nikt z całej służby nie ma spędzić nocy w pałacu.

Wypłacisz im pensje za trzy lata z góry i niech się wynoszą. Następnie założysz sztabę na bramie

wjazdowej, zapalisz kandelabry na dole, w sali jadalnej, wystarczysz nam do usługi. Od dzisiaj

nikogo nie będziemy przyjmowali u siebie.

Starzec trząsł się i patrzał nań badawczo.

Hrabia zapalił cygaro i zeszedł do ogrodu.

Służący pomyślał w pierwszej chwili, że ból zbyt ciężki, zbyt rozpaczny zmącił zmysły jego

pana. Znał go od dziecka; pojął wnet, iż wstrząs zbyt gwałtownego przebudzenia mógł być

fatalny dla tego lunatyka. Jego obowiązkiem było przede wszystkim poszanowanie takiej

tajemnicy. Pochylił głowę. Być oddanym wspólnikiem tego obłędnego, religijnego marzenia?

Posłuchać…? Służyć i m w dalszym ciągu, nie zwracając uwagi na Śmierć? Co za dziwaczna

myśl…! Czy przetrwa ona jedną noc bodaj…? Jutro, jutro, niestety…! Ha, kto wie…? Może…!

Bądź co bądź, zamysł święty! Jakim prawem waha się…?

Wyszedł z pokoju, wykonał polecenia co do joty, i tego jeszcze wieczoru niesłychana

egzystencja rozpoczęła się.

Chodziło o to, by stworzyć miraż straszliwy.

Skrępowanie pierwszych dni zatarło się szybko. Rajmund z początku z osłupieniem, potem

dzięki pewnego rodzaju względności i tkliwości tak umiejętnie silił się na naturalność, że nie

upłynęło i trzech tygodni, a sam czuł się chwilami jakby wyprowadzony w pole przez własną

dobrą wolę. Uboczne myśli bladły! Niekiedy, doświadczając jakby zawrotu głowy, musiał

powtarzać sobie, że hrabina istotnie zmarła. Wciągnął się w tę zagrobową grę i raz w raz

zapominał o rzeczywistości. Niebawem potrzeba mu było długiego zastanowienia, by przekonać

siebie i przyjść do równowagi. Widział jasno, że koniec końców odda się całkowicie

oszałamiającemu magnetyzmowi, jakim hrabia nasycał stopniowo otaczającą ich atmosferę. Miał

w sobie lęk, lęk niejasny, łagodny.

D’Athol istotnie żył w absolutnej nieświadomości śmierci swej ukochanej! Wszędzie i zawsze

znajdował jej obecność, do tego stopnia kształt młodej kobiety złączony był z jego ciałem. To na

ławce, w ogrodzie w dni słoneczne czytywał na głos jej ulubione poezje, to wieczorami, koło

kominka, obok dwóch filiżanek herbaty na stoliku, rozmawiał z I l u z j ą , uśmiechniętą, siedzącą,

w jego oczach, na drugim fotelu. Mijały dni, noce, tygodnie. Ani jedno, ani drugie nie wiedziało,

czego dokonywali. A teraz działy się fenomeny osobliwe, kiedy trudno było dostrzec punkt, w

którym imaginacja i rzeczywistość były identyczne. Jakaś obecność unosiła się w powietrzu;

jakiś kształt silił się przebić przez zaporę, utkać swą formę w przestworzu, którego teraz określić

nie było można.

D’Athol żył w zdwojeniu osobowości, jak iluminat. Słodka, blada twarz, dojrzana jak

błyskawica między dwoma mrugnięciami powiek, słaby akord na fortepianie, uderzony

znienacka, pocałunek zamykający mu usta, w chwili gdy miał zacząć mówić, powinowactwa

myśli k o b i e c y c h , które budziły się w nim w odpowiedzi na to, co mówił, zdwojenie własnej

jaźni takie, iż czuł jakby w płynnej mgle odurzająco rozkoszny zapach ukochanej obok siebie, a

nocą, między czuwaniem a zaśnięciem słyszane bardzo ciche słowa — wszystko uprzedzało go.

Było to zaprzeczenie Śmierci, podniesione do potęgi niesłychanej! Razu pewnego d’Athol uczuł

ją i ujrzał tak wyraźnie obok siebie, że wziął ją w objęcia, lecz ruch ten rozwiał ją.

— Dziecko! — mruknął z uśmiechem.

I zasnął z powrotem, jak kochanek przy nadąsanej kochance, uśmiechniętej i zaspanej.

W dzień j e j imienin umieścił przez żart nieśmiertelnik w bukiecie, rzuconym na poduszkę

Wery.

— Skoro zdaje jej się, że umarła… — rzekł.

Dzięki głębokiej i wszechpotężnej woli pana d’Athol, który siłą swej miłości stwarzał życie i

obecność swej żony w samotnym pałacu, egzystencja ta ostatecznie nabrała poważnego i

przekonywającego czaru. Nawet Rajmund nie odczuwał teraz żadnego lęku, przywykłszy

stopniowo do tych wrażeń.

Suknia z czarnego aksamitu, pojawiająca się na zakręcie alei, roześmiany głos, wołający nań z

salonu, dzwonek rano, po przebudzeniu się, jak bywało ongi — wszystko to stało się dla niego

zwykłe; można by rzec, że zmarła bawiła się swą niewidzialnością jak dziecko. Czuła, że jest tak

kochana! I to było zgoła n a t u r a l n e .

Upłynął rok.

W rocznicę, wieczorem hrabia, siedząc przy kominku w pokoju Wery, przeczytał jej florencką

opowieść wierszem, Kallimak. Zamknął książkę, po czym nalewając sobie herbaty, rzekł:

— Douschka, czy pamiętasz Dolinę Róż nad brzegami Lahnu, koło zamku Czterech Baszt…?

Ta historia przypomniała ci je, prawda?

Powstał i w niebieskawym lustrze zobaczył siebie bledszego niż zwykle. Wyjął z kubka

bransoletę z pereł i przypatrzył się perłom z uwagą. Czyż Wera nie zdjęła ich z ręki przed chwilą,

przed rozebraniem się? Perły były jeszcze ciepłe i ton ich zmiękł jakby od ciepła jej ciała. A opal

tego naszyjnika syberyjskiego, który również kochał piękną pierś Wery do tego stopnia, że bladł

chorobliwie w swej złotej oprawie, gdy młoda kobieta zapominała o nim jakiś czas! Ongi hrabina

lubiła za to ten wierny kamień…! Tego wieczoru opal świecił, jak gdyby był dopiero co zdjęty i

jak gdyby przedziwny magnetyzm pięknej zmarłej jeszcze go przenikał. Kładąc naszyjnik z

drogocennym kamieniem, hrabia dotknął przypadkiem batystowej chusteczki, na której krople

krwi były wilgotne i czerwone, niby goździki na śniegu…! Tam, na fortepianie, któż to

przewrócił kartę końcową melodii z owych dni? Co to? Lampka święta zapaliła się sama przed

relikwiarzem?! Tak, jej złocisty płomień oświecał mistyczne lica Madonny z zamkniętymi

oczyma. A te kwiaty wschodnie, świeżo zerwane, co rozkwitały tam, w starych wazach saskich,

czyja ręka je tam umieściła? Pokój zdawał się radosny i pełen życia, w sposób bardziej

znamienny i intensywny niż zazwyczaj. Lecz nic nie mogło być niespodzianką dla hrabiego. To

wszystko zdawało mu się do tyła normalne, że nie zwrócił nawet uwagi na to, iż biła godzina na

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: