27.pdf

Europejska Agencja Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy

Przeglàd spo∏eczno-ekonomicznych kosztów wypadków przy pracy

Wprowadzenie

Troska o bezpieczne i higieniczne warunki pracy mo˝e przynieÊç

wymierne korzyÊci ekonomiczne zarówno przedsi´biorstwom jak

i ich pracownikom oraz spo∏eczeƒstwu jako ca∏oÊci. Wypadki i cho-

roby zawodowe mogà powodowaç znaczny wzrost kosztów dzia-

∏alnoÊci gospodarczej przedsi´biorstw. W szczególnoÊci dla ma∏ych

przedsi´biorstw koszty te mogà stanowiç znaczne obcià˝enie fi-

nansowe. Jednak przekonanie pracodawców i akcjonariuszy co

do korzyÊci, jakie niosà ze sobà bezpieczniejsze i zdrowsze warun-

ki pracy, mo˝e byç trudne. Skutecznym sposobem na zmian´ sta-

nowiska tych osób mo˝e byç przeprowadzenie analiz ekonomicz-

nych dotyczàcych kosztów zwiàzanych z niew∏aÊciwymi

warunkami pracy oraz korzyÊci wynikajàcych z nak∏adów na bez-

pieczeƒstwo. Analizami kosztów i korzyÊci powinny byç obj´te za-

równo koszty bezpoÊrednie, jak i koszty poÊrednie, zarówno te ∏a-

twe do oszacowania jak i te, które mo˝na wyraziç wy∏àcznie

za pomocà poj´ç jakoÊciowych.

Akcjonariusze

Firmy

ubezpieczeniowe

S∏u˝by bhp

S∏u˝ba zdrowia

Zarzàd

przedsi´biorstwa

Fundusze

lub zbiorowe

Wypadki przy

pracy i choroby

zawodowe

publiczne

Klienci

Pracownicy

Inne

przedsi´biorstwa

Rodziny

pracowników

Koszty ikorzyÊci dla kogo?

Wypadki przy pracy stanowià obcià˝enie dla wielu stron. Przedsi´-

biorstwa cz´sto nie ponoszà w ca∏oÊci kosztów chorób zawodo-

wych czy wypadków przy pracy. Koszty te ponoszà równie˝ inne

przedsi´biorstwa, indywidualni pracownicy oraz spo∏eczeƒstwo ja-

ko ca∏oÊç, np. gdy jako ca∏oÊç firma nie pokrywa pe∏nych kosztów

ubezpieczenia zdrowotnego pracowników, a renty dla niepe∏no-

sprawnych sà wyp∏acane z funduszy spo∏ecznych.

èród∏o: Krüger, 1997 1)

W wielu krajach istniejà przepisy, które przenoszà z powrotem

koszty na przedsi´biorstwo lub osob´, która spowodowa∏a po-

wstanie tych kosztów (tzw. internalizacja kosztów). Przepisy te mo-

gà stanowiç bodziec ekonomiczny do zapobiegania wypadkom

przy pracy i chorobom zawodowym (tabela 1).

Tabela1. Instrumenty internalizacji kosztów wypadków naprzedsi´biorstwa

Instrument internalizacji kosztów

Przyk∏ad

OdpowiedzialnoÊç prawna

Pracownicy lub firmy ubezpieczeniowe mogà domagaç si´ odszkodowania za straty powsta∏e w wyniku

obra˝eƒ odniesionych w trakcie pracy lub w przypadku wystàpienia choroby zawodowej

Sankcje prawne, grzywny

Inspektorzy pracy mogà nak∏adaç kary finansowe, ˝àdaç poprawy warunków pracy lub tymczasowo

wstrzymaç produkcj´

Ró˝nicowanie sk∏adek ubezpieczeniowych

Firmy ubezpieczeniowe lub fundusze publiczne dostosowujà sk∏adki ubezpieczeniowe do podwy˝szonej

kategorii ryzyka zawodowego

Wyp∏ata pensji przy zwolnieniu chorobowym

Obowiàzek (cz´Êciowej) wyp∏aty pensji w okresie zwolnienia chorobowego lub w przypadku inwalidztwa

Regulacje rynkowe

AtrakcyjnoÊç przedsi´biorstwa jako pracodawcy, korzyÊci przy uzyskiwaniu zamówieƒ rzàdowych, obietnica zmniejsze-

nia wskaêników wypadków przy pracy przy sk∏adaniu ofert przez podwykonawców, wp∏yw na wizerunek firmy

Zapobieganie wypadkom przynosi wiele korzyÊci

Zapobieganie wypadkom przy pracy, urazom i chorobom nie tylko

ogranicza koszty, ale tak˝e przyczynia si´ do poprawy funkcjono-

wania przedsi´biorstwa jako ca∏oÊci. Bezpieczne i higieniczne wa-

runki pracy mogà pozytywnie wp∏ywaç na dzia∏alnoÊç przedsi´-

biorstwa w ró˝noraki sposób, np.:

Mniej wypadków

przy pracy, strat,

roszczeƒ, ni˝sze

Mniej zagro˝eƒ,

lepsze mo˝liwoÊci

rehabilitacji.

koszty prawne

i medyczne,

ni˝sza absencja

zdrowi pracownicy sà bardziej produktywni i mogà przyczyniç si´

do wzrostu jakoÊci produkcji

SkutecznoÊç

dzia∏aƒ

w obszarze bhp

mniej wypadków przy pracy i chorób zawodowych oznacza

mniej zwolnieƒ chorobowych, co z kolei przyczynia si´ do ogra-

niczenia przestojów w produkcji oraz do obni˝enia jej kosztów

wyposa˝enie i Êrodowisko pracy, dostosowane do potrzeb proce-

su produkcyjnego i utrzymane w nale˝ytym stanie przyczyniajà si´

do wzrostu produktywnoÊci, poprawy jakoÊci pracy oraz ograni-

czenia zagro˝eƒ dla zdrowia i bezpieczeƒstwa pracowników

Inwestycje,

zarzàdzanie,

szkolenia

Ârodki

i dzia∏ania

w zakresie

produkcyjnym.

Mniej przerw

w procesie

bhp

ograniczenie liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych

oznacza mniej strat oraz mniejsze ryzyko pociàgni´cia firmy

do odpowiedzialnoÊci.

Lepsze

dostosowanie

do procesów pracy,

wy˝szy poziom motywacji

personelu, wy˝sze

kwalifikacje.

EfektywmoÊç

przedsi´biorstwa

Czynniki wp∏ywajàce napowstawanie kosztów

Najlepszym sposobem uzyskania dobrych informacji na temat

kosztów wypadków przy pracy jest przeprowadzenie szacunko-

wych analiz ekonomicznych. Analizy te mo˝na przeprowadzaç

na ró˝nych poziomach, a mianowicie:

Workers

personelu.

Wy˝sza produktywnoÊç

skutecznoÊç, jakoÊç,

pozytywny wizerunek

firmy, wi´kszy potencja∏

innowacyjny

na poziomie indywidualnego pracownika

na poziomie przedsi´biorstwa

na poziomie spo∏eczeƒstwa jako ca∏oÊci.

http://agency.osha.eu.int

Europejska Agencja Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy

Nie istnieje ˝adna ostateczna lista czynników wp∏ywajàcych na po-

wstawanie kosztów, którà mo˝na by uwzgl´dniç w analizach eko-

nomicznych. Z praktyki i teorii wy∏ania si´ jednak minimalny zestaw

takich czynników. Zakres uzupe∏nieƒ i modyfikacji tej listy zale˝y

od celu przeprowadzenia analizy, struktury ubezpieczenia spo∏ecz-

nego obowiàzujàcego w danym kraju itd. Budowa listy czynników

wp∏ywajàcych na powstawanie kosztów jest jednà z kluczowych

operacji przy prowadzeniu wszelkich kalkulacji ekonomicznych. Ta-

bele 2 i 3 przedstawiajà list´ czynników wp∏ywajàcych na powsta-

wanie kosztów. Mo˝na je wykorzystaç do wst´pnej analizy ekono-

micznej na poziomie indywidualnego pracownika oraz

na poziomie ca∏ego spo∏eczeƒstwa 2) . Niektóre skutki wypadków

przy pracy mo˝na w prosty sposób przeliczyç na kwoty pieni´˝ne.

Inne, takie jak np. Êmierç, zwolnienia chorobowe czy fluktuacja

kadr, wymagajà szerszych opracowaƒ. Wyniki analiz ekonomicz-

nych powinny stanowiç wsparcie przy podejmowaniu decyzji zwià-

zanych z inwestowaniem w popraw´ warunków pracy. Jednak˝e

ju˝ sam proces prowadzenia analiz ekonomicznych w tym zakresie

jest wartoÊciowy i pouczajàcy dla przedsi´biorstwa.

Nale˝y pami´taç , ˝e wyniki analiz ekonomicznych w du˝ym stopniu

zale˝à od ich zakresu i przyj´tych za∏o˝eƒ. Czynniki wp∏ywajàce na po-

wstawanie kosztów i zasady ich obliczeƒ powinny byç dostosowane

do zasad i praktyk stosowanych w tej dziedzinie w danym kraju.

Tabela2. Przeglàd czynników bezpoÊrednio zwiàzanych zkosztami wypadków przypracy ichorób zawodowych, ponoszonymi przez indywidualnego pracownika

Zmienna

Opis

Jak otrzymaç wartoÊç pieni´˝nà

Zdrowie

Hospitalizacja (liczba dni pobytu pracownika w szpitalu)

Inna pomoc medyczna, jak leczenie pozaszpitalne, leki

Trwa∏e kalectwo (wiek pacjenta), rehabilitacja

niemedyczna (np. zawodowa), adaptacja mieszkania

Wydatki na s∏u˝b´ zdrowia, których nie pokrywa

ubezpieczenie pracownika ani pracodawca

JakoÊç ˝ycia

Oczekiwana d∏ugoÊç ˝ycia

Oczekiwana d∏ugoÊç ˝ycia w zdrowiu

Lata ˝ycia skorygowane o jakoÊç (QALY)

Lata ˝ycia skorygowane niesprawnoÊcià (DALY)

GotowoÊç do akceptacji, gotowoÊç do ponoszenia

kosztów

WysokoÊç roszczeƒ i odszkodowaƒ

Smutek i cierpienie

Dla ofiar, krewnych i przyjació∏

Nie istnieje wiarygodna metoda szacunkowa

Utrata bie˝àcych dochodów

Utrata dochodów z bie˝àcej i dodatkowej pracy

Ograniczenie bie˝àcych dochodów, utrata zarobków

Utrata potencjalnych

przysz∏ych dochodów

Równie˝ z uwzgl´dnieniem dodatkowej pracy

Ró˝nice mi´dzy ca∏kowitymi oczekiwanymi dochodami

a ca∏kowitym odszkodowaniem lub wysokoÊcià renty

Suma wszystkich wydatków, które musi ponieÊç ofiara

i jej rodzina, a których nie pokrywa odszkodowanie

Tabela3. Przeglàd czynników bezpoÊrednio zwiàzanych zkosztami wypadków przypracy ichorób zawodowych, ponoszonymi przez spo∏eczeƒstwo jako ca∏oÊç

Zmienna

Przyk∏adowo: koszt transportu, wizyt w szpitalach,

koszty zwiàzane ze zgonem ofiary, np. koszt pochówku

Opis

Jak otrzymaç wartoÊç pieni´˝nà

Zdrowie

Hospitalizacja (liczba dni pobytu pracownika w szpitalu)

Inna pomoc medyczna, jak leczenie pozaszpitalne, leki

Trwa∏e kalectwo (wiek pacjenta), rehabilitacja

niemedyczna (np. zawodowa), adaptacja mieszkania

Aktualne wydatki na s∏u˝b´ zdrowia i rehabilitacj´

Zgony (liczba, wiek pacjenta)

GotowoÊç do p∏acenia lub gotowoÊç do akceptacji

JakoÊç ˝ycia

Oczekiwana d∏ugoÊç ˝ycia

Oczekiwana d∏ugoÊç ˝ycia w zdrowiu

Lata ˝ycia skorygowane o jakoÊç (QALY)

Lata ˝ycia skorygowane niesprawnoÊcià (DALY)

GotowoÊç do akceptacji, gotowoÊç do ponoszenia

kosztów

Sumaryczna wysokoÊç rekompensat i odszkodowaƒ

Smutek i cierpienie

Dla ofiar, krewnych i przyjació∏

GotowoÊç do akceptacji, gotowoÊç do p∏acenia

Sumaryczna wysokoÊç rekompensat i odszkodowaƒ

Utrata bie˝àcych dochodów z produkcji

Utrata dochodów w wyniku absencji chorobowej

i wypadkowej oraz kalectwa

Sumaryczna utrata dochodów wynikajàca z absencji

w pracy

Utrata potencjalnych

przysz∏ych dochodów

Utrata dochodów w pe∏nym okresie trwa∏ego kalectwa

Suma utraconych dochodów w okresie spodziewanej

niepe∏nosprawnoÊci, w którym zarówno dochody jak

i okres ustala si´ na podstawie danych statystycznych

Wydatki niezwiàzane ze zdrowiem ani szkodami

Zapewnienie zast´pstw pracowników na

czas ich nieobecnoÊci w pracy

(absencja chorobowa, wypadkowa itp.)

Sumaryczne wynagrodzenie pracowników

za wykonywanie tych czynnoÊci

Uszkodzenie sprz´tu i materia∏ów

(w wyniku wypadku)

Koszty wymiany, ceny rynkowe

Utracona produkcja w wyniku niekompletno-

Êci personelu oraz przestoje w produkcji

WartoÊç rynkowa utraconej produkcji

Wi´cej informacji

Pe∏ny tekst raportu Inventory of socioeconomic cost of work acci-

dents (Koszty spo∏ecznoekonomiczne wypadków przy pracy) jest

dost´pny w j´zyku angielskim bezp∏atnie na stronie Agencji

pod adresem: http://agency.osha.eu.int/publications/reports/ .

Wi´cej informacji na ten temat mo˝na znaleêç w publikacji z serii

Fakty (Facts) pt. Economic appraisal of preventing work accidents

at company level (Analiza ekonomiczna dzia∏aƒ prewencyjnych

na poziomie przedsi´biorstwa). Publikacja jest dost´pna we

wszystkich j´zykach Unii Europejskiej pod adresem:

http://agency.osha.eu.int/publications/factsheets/ .

Magazyn Health and safety at work – A question of costs and be-

nefits? (Bezpieczeƒstwo i higiena pracy – pytanie o koszty i korzy-

Êci), wydanie I, stanowi zbiór napisanych przez specjalistów arty-

ku∏ów dotyczàcych zagadnieƒ ekonomicznych w zakresie bhp.

Magazyn dost´pny jest pod adresem: http://agency.osha.eu.int/

publications/magazine/ .

Raport Economic impact of occupational safety and health in the Mem-

ber States of the European Union (Aspekty ekonomiczne bezpieczeƒ-

stwa i higieny pracy w paƒstwach cz∏onkowskich Unii Europejskiej)

przedstawia powiàzania pomi´dzy czynnikami ekonomicznymi a kszta∏-

towaniem polityki bhp w paƒstwach cz∏onkowskich. Raport jest dost´p-

ny pod adresem: http://agency.osha.eu.int/publications/reports/ .

Odsy∏acze do dalszych informacji na temat zapobiegania wypadkom

mo˝na znaleêç na stronie internetowej Agencji pod adresem:

http://agency.osha.eu.int/good_practice/risks/accident_prevention/ .

Niniejszy numer Faktów (Facts) jest dost´pny we wszystkich j´zy-

kach Unii Europejskiej pod adresem: http://agency.osha.eu.int/

publications/factsheets/ .

Krüger, W., Ökonomische Anreize-Möglichkeiten und Probleme eines modernen Arbeits-

schutzsystems, Neue Ansätze zur Kosten-Nutzen-Analyse des Arbeits und Gesundheitsschut-

zes, Dortmund/Berlin, Bundesanstalt für Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin, 1997 r., str. 26-37.

Inny numer Faktów(Facts) Agencji przedstawia model szacowania kosztów wypadków

na szczeblu przedsi´biorstwa (zob. punkt Wi´cej informacji).

Europejska Agencja Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy

Gra Via, 33, E-48009 Bilbao, Spain

tel. (34) 944 79 43 60, Fax: (34) 944 79 43 83

information@osha.eu.int

Centralny Europejskiej Agencji Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Paƒstwowy Instytut Badawczy, ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa,

Tel. (0-22) 623 36 77, Fax (0-22) 623 36 93, Internet: www.bp.edu.pl, E-mail: focalpoint@ciop.pl

http://agency.osha.eu.int

Fakty

Wydatki nieobj´te ubezpieczeniem ani

odszkodowaniem

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: