Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Filar I

Pierwszy filar systemu emerytalnego zarządzany przez państwo, oparty jest na zreformowanym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Przynależność do I filaru jest obowiązkowa. Składki w tym systemie są opłacane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika. Niepłacenie składek przez pracodawcę jest wykroczeniem. Należy pamiętać, że I filar funkcjonuje w oparciu o umowę międzypokoleniową. Oznacza to, że ta część przyszłej emerytury pochodzić będzie z bieżących składek osób aktywnych zawodowo - system repartycyjny. Wypłaty emerytur dla uczestników I filaru są w 100% gwarantowane przez Skarb Państwa.

ZUS, w ramach I filaru zreformowanego systemu emerytalnego, pełni zasadniczą rolę, gdyż to on prowadzi indywidualne konta ubezpieczonych i wypłaca emerytury z I filaru. Obok wypłacania świadczeń (emerytur, rent, zasiłków) oraz zbierania i ewidencjonowania składek, ZUS pośredniczy w przekazywaniu składek do funduszy emerytalnych (II filar) oraz podejmuje decyzje w zakresie Funduszu Rezerw Demograficznych, który będzie m.in. zasilał system w momentach kryzysowych (np., gdy liczba osób płacących składki będzie zbyt niska w stosunku do pobierających świadczenia emerytalno-rentowe). ZUS na ten fundusz przekazuje 1% naszego wynagrodzenia brutto.
ZUS odpowiada także za zarządzanie środkami w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na FUS składają się fundusze celowe

·         fundusz emerytalny,

·         fundusz rentowy,

·         fundusz chorobowy,

·         fundusz wypadkowy.

Konta w ZUS

Każdy ubezpieczony ma w ZUS indywidualne konto, na którym są ewidencjonowane składki oraz informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia. Takie konto zostaje założone na podstawie zgłoszenia od pracodawcy, który musi to uczynić w ciągu 7 dni od momentu powstania obowiązku ubezpieczenia. O stanie konta emerytalnego powinniśmy być informowani dwa razy do roku.

Podział składki i jej limit

Składkę na ubezpieczenia społeczne wylicza i odprowadza pracodawca. Na konto w ZUS trafia większa część składki na ubezpieczenia emerytalne potrącanej z poborów - 12,22% wynagrodzenia brutto. Wyjątek stanowią osoby urodzone przed 1949 rokiem, od których wynagrodzenia do ZUS trafia 19,52%. Osobom urodzonym w latach 1949-1968 ustawodawca dał możliwość dokonania wyboru - czy cała ich składka ma trafiać do ZUS, czy też jej część będzie odprowadzana do wybranego funduszu emerytalnego, działającego w ramach II filaru.

Do ZUS przekazywane jest 36,59% podstawy wymiaru składki:

·         18,71% wynagrodzenia brutto - ze środków należących do pracownika,

·         17,88% wynagrodzenia brutto - ze środków pracodawcy.

Składka jest przekazywana na:

·         ubezpieczenie emerytalne - 19,52% wynagrodzenia brutto (w przypadku uczestnictwa w I i II filarze 12,22% pozostanie w ZUS, a 7,3% zostanie przekazane do OFE),

·         ubezpieczenie rentowe - 13% wynagrodzenia brutto,

·         ubezpieczenie chorobowe - 2,45% wynagrodzenia brutto,

·         ubezpieczenie wypadkowe - 1,62% wynagrodzenia brutto.

Pieniądze gromadzone na indywidualnych kontach w ZUS, w przeciwieństwie do II i III filaru, nie są inwestowane. Podlegają jedynie corocznej waloryzacji o realny wzrost cen i usług. Jeżeli wskaźnik waloryzacji przekroczy 110%, to emerytury i renty są waloryzowane od 1 marca i od 1 września. W przypadku, gdy wskaźnik jest niższy niż 110% waloryzacja jest przeprowadzana od 1 czerwca.
Kapitał kumulowany na kontach w ZUS nie podlega dziedziczeniu.

Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest limitowana. Limit jest równy 30-krotności średniej prognozowanej miesięcznej płacy. Po jego przekroczeniu do końca roku kalendarzowego nie płaci się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Filar I
Kapitał początkowy

Dla osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku, które przed wprowadzeniem reformy, czyli do 1 stycznia 1999 roku, przepracowały ponad 6 miesięcy i opłacały składki na ubezpieczenia społeczne, ZUS wyliczył kapitał początkowy. Jego długość obejmuje okresy składkowe i nieskładkowe oraz osiągane wówczas dochody. Wartość obliczonego kapitału początkowego łącznie ze składkami emerytalnymi będzie podstawą do obliczania przyszłej emerytury.

Ubruttowienie płac

Od stycznia 1999 roku, czyli od dnia wejścia w życie reformy emerytalnej, pensje zostały ubruttowione. Od tej pory pracownicy płacą nie tylko zaliczkę na poczet podatku dochodowego, ale również część składki na ubezpieczenia społeczne oraz składkę na ubezpieczenia zdrowotne.

Wysokość emerytury

Wysokość emerytury z I filaru będzie zależała od sumy wszystkich zwaloryzowanych składek (element kapitałowy) oraz wieku przejścia na emeryturę - każdy przepracowany rok powyżej wieku emerytalnego będzie powodował podwyższenie przyszłej emerytury.

Emerytura z I filaru:

Emerytura = zwaloryzowany kapitał* ÷ współczynnik demograficzny**

*zwaloryzowany kapitał - suma rokrocznie waloryzowanych składek o realny wzrost cen i usług plus kapitał początkowy, czyli wartość składek płaconych przed reformą emerytalną (wyliczona na 31 grudnia 1998 roku),

**współczynnik demograficzny - jest podawany przez Główny Urząd Statystyczny, określa przeciętne dalsze trwanie życia osoby w danym wieku.

Podsumowując można stwierdzić, że pomimo reformy I filar nadal działa na zasadzie repartycyjnej, czyli ze składek opłacanych przez osoby pracujące finansowana jest bieżąca wypłata emerytur. Pierwszy filar zreformowanego systemu emerytalnego funkcjonuje jako Międzypokoleniowy Kapitał Uprawnień Emerytalnych - połączenie systemów kapitałowego i repartycyjnego.
ZUS emeryturę z I filaru będzie wypłacał po osiągnięciu wieku emerytalnego - 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Minimalna emerytura z I filaru będzie równa 28% średniej płacy.

Filar II

Podmiotami tworzącymi II filar nowego systemu emerytalnego są Otwarte Fundusze Emerytalne, którymi zarządzają Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Drugi filar jest systemem kapitałowym, zarządzanym przez prywatne instytucje. Na indywidualne konta w OFE trafia 7,3% podstawy wymiaru składki.

W nowym systemie wysokość przyszłej emerytury bezpośrednio zależy od wysokości i ilości składek, które wpłynęły na indywidualne konto w OFE oraz od umiejętności i efektywności ich inwestowania przez fundusz emerytalny.

Przystąpienie do II filaru

Przystąpić do OFE może jedynie osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym, która opłaca za siebie lub za którą opłacana jest składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przynależność do OFE jest obowiązkowa dla wszystkich osób czynnych zawodowo. Wyjątek stanowią urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku, których reforma w ogóle nie objęła. Będą oni otrzymywać emeryturę na dotychczasowych zasadach umowy pokoleniowej, czyli ze składek wpłacanych przez pracujących opłacane są na bieżąco świadczenia emerytalne. W pierwszym roku działania reformy jej uczestnikami mogły być osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku. Urodzeni przed 1 stycznia 1969 roku mogli do 31 grudnia 1999 roku podjąć decyzję o przystąpieniu do OFE lub pozostawieniu swoich emerytalnych składek jedynie w ZUS. Natomiast osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku zostały zobligowane do wyboru jednego z OFE.
Począwszy od 2000 roku reforma zobligowała urodzonych po 31 grudnia 1968 roku, którzy rozpoczynają pierwszą pracę lub działalność gospodarczą, do wyboru OFE w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego. Jeżeli te osoby samodzielnie nie dokonają tego wyboru, zostaną przydzielone do funduszu w drodze losowania, które raz w roku przeprowadza ZUS.

Filar II
PTE i OFE

Powszechne Towarzystwa Emerytalne zajmują się zbieraniem i pomnażaniem pieniędzy członków Otwartych Funduszy Emerytalnych. Zasady tworzenia oraz działania funduszy emerytalnych określa ustawa z 28 sierpnia 1997 roku. Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić członkostwa.
Zadaniem OFE jest gromadzenie i inwestowanie obowiązkowej składki emerytalnej na rynku kapitałowym. Każdy członek II filaru ma w OFE indywidualne konto, na którym są gromadzone jego składki - 7,30% wynagrodzenia brutto przekazywanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę. ZUS za przekazywanie tych pieniędzy pobiera opłatę w wysokości nie przekraczającej 0,8% transferowanej kwoty.
Przedmiotem działalności PTE może być jedynie tworzenie i zarządzanie funduszem oraz jego reprezentowanie. PTE, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności musi spełnić m.in. warunek dotyczący wysokości kapitału akcyjnego - minimum 4 mln euro. Kapitały własne muszą być utrzymane na poziomie nie niższym niż połowa minimalnego kapitału akcyjnego.
Towarzystwo odpowiada wobec członków OFE za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków. OFE nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane przez PTE - oznacza to, że majątek OFE nigdy nie zostanie wykorzystany na pokrycie zobowiązań PTE.

Zgodnie z ustawą do końca grudnia 2004 roku jedno PTE będzie mogło zarządzać tylko jednym funduszem.

PTE, zarządzając pieniędzmi członków II filaru, pobiera opłaty:

·         na pokrycie kosztów administracyjnych związanych z obsługą członków funduszu - prowizja, której wysokość może być zróżnicowana np. ze względu na staż członkowski,

·         za zarządzanie funduszem - maksymalnie 0,05% zarządzanych aktywów netto w skali miesiąca.

·          

Wykaz PTE i OFE

U progu reformy emerytalnej w Polsce działało 21 OFE. W wyniku procesów konsolidacyjnych oraz przejęć pozostało 17 funduszy. Obecnie trwa proces połączenia dwóch towarzystw emerytalnych, w wyniku którego jeden fundusz zostanie zlikwidowany.

Filar II
Zmiana OFE

Należy pamiętać, że można być członkiem tylko jednego OFE. Jednak decyzja o wyborze OFE nie musi być ostateczna. Ustawa stworzyła możliwość zmiany wybranego funduszu.
Po wybraniu nowego OFE, trzeba podpisać z nim umowę, a następnie zawiadomić na piśmie fundusz, do którego dotychczas były wpłacane składki, że zawarło się umowę z nowym funduszem.
Fundusz z którego z usług się rezygnuje pobierze opłatę, jeśli staż członkowski był krótszy niż 24 miesiące.

Członkostwo w OFE

Chcąc przystąpić do OFE należy wypełnić odpowiedni formularz, dostępny u przedstawicieli funduszy. Umowa z OFE zostaje zawarta z chwilą podpisania jej przez obie strony: osobę przystępującą do OFE i osobę reprezentującą OFE. W deklaracji wpisuje się datę i godzinę złożenia deklaracji. Umowa o członkostwo może być zawarta wyłącznie w formie pisemnej. W terminie 30 dni od daty zawarcia umowy swojemu członkowi OFE otwiera indywidualny rachunek, na który trafia 7,3% wynagrodzenia brutto. Od przekazanej przez ZUS składki PTE pobiera prowizję - jest to jednorazowa opłata określana procentowo. Składki na kontach w OFE są podzielone na równe części - jednostki rozrachunkowe.

Bezpieczeństwo składek w II filarze

Twórcy reformy emerytalnej nie zapomnieli o zabezpieczeniu środków na przyszłą emeryturę

zbieranych i pomnażanych w ramach II filaru.
Aktywa funduszu emerytalnego przechowywane są na koncie w banku, zwanym depozytariuszem. Rolą banku depozytariusza jest także występowanie w imieniu członków funduszu z powództwem przeciwko PTE z tytułu szkody powstałej przez niewykonanie lub przez nienależne wykonanie obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji.
Każdy fundusz jest zobowiązany do osiągnięcia minimalnej stopy zwrotu. Jest to stopa zwrotu niższa o połowę od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w danym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa. Jeżeli stopa zwrotu któregoś z funduszy byłaby niższa od wymaganej, powstały niedobór pokrywany jest w pierwszej kolejności ze środków pochodzących ze specjalnie w tym celu utworzonego rachunku rezerwowego, na który są przekazywane środki powszechnego towarzystwa,

a w drugiej kolejności z jego środków własnych.
Kolejnym elementem zabezpieczającym emerytury z II filaru jest Fundusz Gwarancyjny. Tworzony jest on z wpłat pochodzących od wszystkich OFE. Jego administratorem jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Fundusz ma być wykorzystywany, gdy któryś z funduszy nie osiągnie wymaganej minimalnej stopy zwrotu, a środki zarządzającego nim PTE są nie wystarczające na pokrycie niedoboru.
W przypadku ewentualnej upadłości PTE zarządzanie funduszem przejmuje bank depozytariusz, który przekazuje zgromadzone środki do innego towarzystwa.
Ostatecznym gwarantem wypłacalności otwartych funduszy emerytalnych jest Skarb Państwa.

Filar II

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zostały określone maksymalne limity inwestycyjne:

·         do 7,5% aktywów - w świadectwa rekompensacyjne dla budżetówki i emerytów,

·         do 20% aktywów - w depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe,

·         do 40% aktywów - w akcje spółek notowanych na giełdzie,

·         do 10% aktywów - w akcje spółek notowanych na CeTO lub spółek nie notowanych na giełdzie, ale dopuszczonych do publicznego obrotu,

·         do 10% aktywów - w akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych,

·         do 10% aktywów - w certyfikaty inwestycyjne, emitowane przez fundusze inwestycyjne,

·         do 15% aktywów - w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,

·         do 15% aktywów - w obligacje komunalne dopuszczone do publicznego obrotu,

·         do 5% aktywów - w obligacje komunalne nie dopuszczone do publicznego obrotu,

...