Lista zagadnień[1]:
1. Mity greckie w literaturze dla dzieci i młodzieży.
2. Tradycje orientalne w literaturze dla dzieci.
3. Charakterystyka bajek i legend indyjskich.
4. Wpływ bajek na psychikę dziecka.
5. Aspekty rozwojowe w baśniach dla dzieci.
6. Motywy orientalne w polskiej literaturze dla dzieci.
7. Afryka w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży.
8. Moralizatorskie elementy w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży.
9. Motyw góry (gór) w baśniach i bajkach polskich.
10. Archetypy w literaturze dziecięcej.
11. Sierota w literaturze dla dzieci XIX wieku.
12. Folklor dziecięcy w literaturze dla dzieci.
13. Konstrukcja świata przedstawionego w Muminkach Tove Jansson.
14. Świat dziecka w poezji Juliana Tuwima.
15. Aspekt religijny w literaturze dla dzieci.
16. Motyw krasnoludków w bajce dla dzieci.
17. Wiedźmy i czarownicy.
18. Miłość nastolatki w powieści młodzieżowej.
19. Wartość wychowawcza w literaturze dla dzieci i młodzieżowej okresu PRL-u.
20. Literatura dla dzieci i młodzieży w okresie socrealizmu.
21. Znaczenie snu i wizji w literaturze dla dzieci.
22. Tatry w literaturze dla dzieci i młodzieży.
23. Tradycje narodowe i kulturalne w literaturze dla dzieci.
24. Tradycje arabskie w literaturze dla dzieci.
25. Motywy wojenne literaturze dla dzieci.
26. Fantastyka w literaturze dla dzieci.
27. Przyroda w literaturze dla dzieci okresu oświecenia.
28. Motyw przyrody w literaturze dla dzieci w Młodej Polsce.
29. Obrazy wiejskie w literaturze dla dzieci.
30. Znaczenie twórczości Andersena w literaturze dla dzieci.
31. Znaczenie i rola bajki zwierzęcej okresu oświecenia.
32. Książka przygodowa dla dzieci okresu oświecenia.
33. Charakterystyka baśni okresu romantyzmu.
34. Baśń skandynawska w okresie współczesnym.
35. Współczesna baśń w Polsce.
36. Miejsce opowiadań o świecie zwierząt we współczesnej literaturze dla dzieci.
37. Powieść obyczajowa we współczesnej literaturze dla dzieci.
38. Tajemnica sukcesu cyklu powieści o Harrym Potterze.
39. Miejsce powieści fantastyczno-naukowej w literaturze dla dzieci okresu współczesnego.
40. Motyw diabła w bajkach i baśniach.
41. Analiza stylistyczno-językowa wybranych powieści dla dzieci i młodzieży Kornela Makuszyńskiego.
42. Powieść moralizatorska (na wybranych przykładach).
Literatura dla dzieci i młodzieży – twórczość literacka, której tematyka, sposób przedstawiania świata i styl wyznaczone są przez stopień rozwoju umysłowego, zakres wiedzy oraz potrzeby emocjonalne młodych adresatów.
Oddziaływanie estetyczne współistnieje w niej z silnie zaznaczonymi funkcjami wychowawczymi i poznawczymi, z dążnością do kształtowania postaw, wzorów osobowych i wrażliwości emocjonalnej, głównie przez apelowanie do wyobraźni i elementami fantastyki, poprzez zainteresowanie zjawiskami niezwykłymi, wzruszającymi czy kosmicznymi. Do tych zadań dostosowane są zarówno gatunki epickie: opowiadanie, powieść (zwł. przygodowa, historyczna, fantasy, science fiction), baśni, jak i utwory liryczne, w których dużą rolę odgrywają nawiązania do motywów ludowych, dowcip językowy, eksponowanie walorów rytmicznych i instrumentacyjnych (rym, onomatopeja) wypowiedzi.
W europejskiej tradycji literackiej pierwsze utwory dla dzieci i młodzieży powstały w XVII wieku (m.in. zbiór baśni Ch. Perraulta we Francji). Żywy rozwój tej dziedziny twórczości rozpoczął się w XVIII wieku. Uprawiało ją wielu twórców, których dzieła należą do ogólnego kanonu literatury, np. Hans Christian Andersen (Baśnie), R. Kipling (Księga dżungli), L. Carroll (Alicja w Krainie Czarów), z autorów polskich – Maria Konopnicka, Julian Tuwim, Janusz Korczak, Jan Brzechwa.
Niektóre utwory z tego kanonu, odznaczające się cechami pożądanymi w literaturze dla młodzieży, stawały się nią wtórnie poprzez zabieg adaptacji (np. Przypadki Robinsona Cruzoe D. Defoe, Podróże Guliwera J. Swifta) lub też bez potrzeby przeróbek (np. powieści podróżnicze i przygodowe J.F. Coopera).
Mit – fantastyczne wyobrażenie świata bogów, duchów, bohaterów i ludzi
· opis początków świata i człowieka, procesu stwarzania
· uniwersalność (typowe sytuacje ze świata ludzi)
· kodeks postępowania, gotowe wzorce zachowań
· problem winy i kary
· bohaterstwo i poświęcenie dla dobra ludzi
· szacunek dla osób, które się poświęcają
· zderzenie 2 światów – świata ludzi dorosłych (dojrzałych) i niedojrzałych, niedoświadczonych
· szacunek dla osób starszych, dla doświadczenia życiowego
· potępienie nadmiernego zainteresowania swoją osobą
W szkole podstawowej dzieci poznają mity, by móc lepiej poznawać wiele dzieł sztuki, w tym także dzieła lit. (aluzje do mitologii itd.)
· Np. Odys Leopolda Staffa
Przykłady – epos bohaterski, romanse.
Oświecenie – wiek powieści.
Schemat powieści moralizatorskiej:
· fabuła
· świat przedstawiony
· narrator
· następstwo zdarzeń
Robinson Cruzoe D. Defoe i liczne adaptacje historii Robinsona
· bohater zaradny, cierpliwy, odznaczający się hartem ducha – godny naśladowania
Powieści:
· Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego (1776)
o elementy powieści satyryczno-obyczajowej, przygodowej, robinsonady, utopii
o postać przedstawiona negatywnie, wyraźne odniesienie wad (cz. I)
o przedstawienie idealnego, utopijnego społeczeństwa – pochwała cech pozytywnych (cz. II)
· Pan Podstoli Krasickiego (cz. I 1778, cz. II 1784, cz. III 1803)
o bezpośrednia kontynuacja ww. powieści
o narrator I-planowy, podróżny – reporter
· Podolanka wychowana w stanie natury Dymitra Michała Krajewskiego
o nieudolny opis eksperymentu pedagogicznego o wychowywaniu dwojga młodych ludzi w zamkniętej blaszanej piwnicy
· Wojciech Zdarzyński D.A. Krajewskiego
o edukacja domowa i szkolna głównego bohatera i wykpienie jej nieskutecznych metod
o charakter satyryczno-obyczajowych
· Pani Podczaszyna D.A. Krajewskiego
o wzorcowy obraz życia szlachcianki
o styl powieści – chłodny, rezonerski, opisowy
O Janku, co psom szył buty Juliusza Słowackiego (fragment Kordiana)
· archaizmy
· sylabizm
· metafora poszukiwania celu w życiu, sensu istnienia
· krytyka dorosłych
· utwór przeznaczony dla starszej młodzieży i dorosłych
W pamiętniku Zofii Bobrówny Juliusza Słowackiego
· dużo zdrobnień, prostszy niż ww. utworu język
· patriotyczne treści, wyraz tęsknoty za ojczyznę
· utwór przeznaczony dla młodzieży oraz dla dzieci, które rozumieją problematykę patriotyzmu
Chory kotek Stanisława Jachowicza (1796-1857)
· utwór nie był traktowany przez autora jako literatura
· prosty, zrozumiały język
· zdrobnienia
· wyliczenia
· kilka morałów
· utwór przeznaczony dla najmłodszych odbiorców
Lęki dziecka są często dla dzieci koszmarem. Świat bajek tworzy w umyśle dziecka pewną rzeczywistość. W świecie tym występują różne sytuacje lękowa, ale dziecko ma świadomość, że wszystko dobrze się skończy[3].
· poznawanie reguł rządzących światem
· utożsamianie się z bohaterem → satysfakcja, radość
· poznanie świata, historii, celów człowieka, sensu życia, norm, odróżniania dobra i zła, wartościowania
· zachęta do poznawania
· rozwój wyobraźni, skojarzeń itd.
· zaspokajanie potrzeb psychicznych
· wzorce
Bajka – krótka powiastka wierszem lub prozą, zawierająca morał; posiada sens dydaktyczny; występuje w niej czynnik irracjonalistyczny.
· wywodzi się z folkloru
· optymizm – pozytywny bohater zawsze zwycięża
Legenda – opowieść o ingerencji sił nadprzyrodzonych w świecie rzeczywistym.
Dżataka (Jātaka) – zbiór 547 bajek buddyjskich
· opowieści o poprzednich wcieleniach Buddy
· proza, wiersze, bajki, eposu i in. gat.[4]
· synkretyzm rodzajowy i gatunkowy
· historia wprowadzająca (z jakiej okazji wypowiadał to Budda + proza + zwrotki + objaśnienia końcowe
· magiczne przedmioty
...
KaRoLa_15