firma = etyka.pdf

pracownicy

dostawcy

zeszyt 1

społeczeństwo

| Spis treści

Wprowadzenie — 3

Etyka biznesu — 4

Obszary działań etycznych — 8

1. Pracownicy — 9

2. Rynek — 12

3. Relacje z dostawcami — 15

4. Administracja publiczna / Instytucje publiczne — 18

5. Społeczność lokalna — 21

6. Środowisko naturalne — 25

7. Majątek irmy — 27

Kluczowe narzędzia wspierające wdrażanie zasad etycznych w irmie — 28

1. Kodeks etyczny — 29

2. Whistleblowing — 30

3. Telefon zaufania — 31

4. Etyczny lobbing — 31

5. Internet jako narzędzie kontroli przestrzegania standardów etycznych w irmie — 34

6. Informacje ze strony osób trzecich — 35

7. Procedury — 36

8. E-learning — 37

Podsumowanie — 41

f o r u m o d p o w i e d z i a l n e g o b i z n e s u , w a r s z a w a 2009

| Wprowadzenie

Dziewiąty tom serii o Ani z Zielonego Wzgórza - „The

Blythes Are Quoted” - ukazał się we wtorek w Kanadzie.

Publikowana 67 lat po śmierci Lucy Maud Montgomery

książka zaskakuje, to kipiący kocioł ciemnych spraw - ocenił

ukazujący się w Toronto dziennik „The Globe and Mail”.

Jak zaznaczył wydawca - Penguin Books Canada - w ostat-

nim tomie głównymi tematami stały się wcześniej tylko

luźno poruszane przez Lucy Maud Montgomery problemy

zdrady, niechęci do kobiet, zemsty, rozpaczy, starości i

śmierci.

„The Globe and Mail” zwrócił uwagę, że fani powieścio-

wego męża Ani, dobrego doktora Gilberta Blythe, „mogą

teraz chcieć zasłonić oczy”. „Gilbert to drań”, manipulator,

ogarnięty chęcią kontrolowania wszystkich - takie wnio-

ski można wyciągnąć z lektury ostatniego tomu cyklu o

rudowłosej Ani. Sama główna bohaterka też jest inna niż ta,

którą pamięta się z wcześniejszych tomów.

Dziewiąta powieść z serii ma dramatyczną historię. Lucy

Maud Montgomery zawiozła w kwietniu 1942 r. maszynopis

do wydawnictwa, a następnie wróciła do swojego domu w

Toronto i popełniła samobójstwo. W 2008 r., w stulecie pu-

blikacji „Ani z Zielonego Wzgórza”, pierwszej powieści całe-

go cyklu, wnuczka pisarki, Kate Macdonald Butler, ujawniła

właśnie ten rodzinny sekret - przypomniała telewizja CBC.

Długo sądzono, że opublikowana w 1974 r. „The Road

to Yesterday” to ostatnia część cyklu o Ani Shirley, a po

zamążpójściu - Blythe. Była to jednak tylko skrócona o 100

stron wersja pełnego tekstu książki.

Badacz twórczości kanadyjskiej autorki, Benjamin Lefebvre

z University of Guelph (ten uniwersytet w prowincji Ontario

ma największe archiwa dotyczące L.M. Montgomery), kilka

lat temu najpierw natraił na ślady istnienia pełnego tekstu

ostatniego tomu powieści, a potem odnalazł maszynopis

w archiwach swojego uniwersytetu. Wydawcy szukał przez

ponad pięć lat.

„The Blythes Are Quoted” to, jak można przeczytać na stro-

nach L.M. Montgomery Research Group, piętnaście historii

w dwóch częściach, opowiadających głównie o sąsiadach

dorosłej Ani i jej rodziny na Wyspie Księcia Edwarda. Kana-

dyjska autorka eksperymentowała łącząc prozę, poezję (w

książce przypisywaną Ani i jej synowi Walterowi) i dialogi.

- Dużo Ani w tym nie widać, ale to zupełnie nowa Ania -

podsumowywał w prasowych wypowiedziach Lefebvre. Jego

zdaniem, „The Blythes Are Quoted” to okazja do spojrzenia

na Lucy Maud Montgomery w zupełnie inny sposób i do

ponownego przeczytania wcześniejszych tomów „Ani”.

Jak przypuszcza Lefebvre, właśnie m.in. z powodu szer-

szego odniesienia się do dramatycznych tematów, „The

Blythes Are Quoted” nie została wcześniej opublikowana.

Drugą prawdopodobną przyczyną, dla której pełne wydanie

powieści nie ukazało się po przekazaniu tekstu do publiku-

jącego wszystkie poprzednie tomy wydawnictwa McClellan-

d&Stewart, jest pacyistyczny wydźwięk książki. McClellan-

d&Stewart był wydawcą kanadyjskiej powieściopisarki od

1916 r.

W swoich prasowych wypowiedziach Lefebvre podkre-

ślał, że powieściowi Ania i Gilbert stracili ukochanego

syna Waltera w I wojnie światowej, a w „The Blythes Are

Quoted” martwią się, że świat nie wyciągnął wniosków z

historii. Tymczasem książka została złożona do wydawnic-

twa podczas wojny, gdy takie podejście nie było uważane za

stosowne.

Lucy Maud Montgomery zmarła w 1942 r. w Toronto, ucho-

dziła przez wiele lat za autorkę sympatycznych powieści,

romantycznych i z optymistycznym przesłaniem. Jednak w

połowie lat 80. opublikowano dzienniki kanadyjskiej autorki,

z których wyłonił się portret pisarki cierpiącej na zmienne

nastroje i depresję (pamiętniki te wydano w Polsce w 1998

r.). Jak komentuje kanadyjska prasa, zły stan zdrowia autorki

i kłopoty rodzinne miały wpływ na ostatni tom serii o Ani z

Zielonego Wzgórza.

Szanowni Państwo,

oddajemy w Państwa ręce cykl zeszytów poświęconych

różnym obszarom społecznej odpowiedzialności biznesu.

Są to pierwsze przewodniki po świecie CSRu stworzone

przez polskich praktyków. Nad publikacjami pracowali

w Grupach Roboczych przedstawiciele i przedstawicielki

irm – Partnerów Strategicznych Forum Odpowiedzialnego

Biznesu.

w Polsce i na świecie, a także korzyści i koszty takiej polityki

dla irmy. Zarządzanie wolontariatem w irmach, narzędzia

i czynniki sukcesu – to tematyka zeszytu o wolontariacie

pracowniczym. Kolejny analizuje całą politykę zarządzania

ludźmi w kontekście społecznej odpowiedzialności biznesu.

Zeszyt poświęcony zrównoważonemu rozwojowi i ochronie

środowiska opisuje przykłady i dobre praktyki ekologicz-

nego zarządzania. Wszystkie zeszyty są dostępne w wersji

elektronicznej na portalu www.odpowiedzialnybiznes.pl

W pięciu zeszytach znajdziemy kompendium wiedzy

o etyce, zarządzaniu zasobami ludzkimi, środowisku, wolon-

tariacie pracowniczym oraz zarządzaniu różnorodnością

(diversity). Liczne przykłady z praktyki zarządzania czynią

publikację atrakcyjną dla osób zarządzających.

Zachęcam Państwa do lektury oraz twórczego wkładu

w postaci komentarzy i uwag, które nasunęły się Państwu

po przeczytaniu publikacji. Z pewnością wykorzystamy je

przy tworzeniu kolejnych zeszytów.

Zeszyt poświęcony etyce analizuje obszary działań etycz-

nych w irmie, przybliża także narzędzia wspierające wdra-

żanie zasad etycznych. Zeszyt o diversity przedstawia

stan prawny i faktyczny zarządzania różnorodnością

Mirella Panek-Owsiańska

Prezes Forum Odpowiedzialnego Biznesu

| Etyka biznesu

Czym jESt EtyKA biznESu?

Etyka biznesu to integralna część sposobu prowadzenia

działalności biznesowej przez irmę. Określa standardy pra-

cy wewnątrz irmy, relacje z klientami i innymi partnerami

biznesowymi oraz ich rolę w społecznościach i krajach,

w których irma prowadzi swoją działalność.

pozwalających na jego skuteczną realizację w społeczeń-

stwie, jako elementu budującego, a nie destrukcyjnego.

Bez określenia i stosowania przyjętych zasad biznes stanie

się wrogiem społeczeństwa, a brak etycznej podstawy

funkcjonowania biznesu w przestrzeni publicznej, którą jest

zaufanie i odpowiedzialność, doprowadzi do jego degra-

dacji. Przedsiębiorczości nie można wyeliminować z życia

społecznego, dlatego konieczne jest określenie uniwersal-

nych zasad jej realizacji. Te zasady nie mogą być sprzeczne

z systemem wartości uznanym przez społeczeństwo –

konieczne jest, by były z nim spójne. Określeniem zasad

postępowania jednostek i grup zajmuje się etyka, a z niej

wyrasta dyscyplina nazwana etyką biznesu, która rozpatru-

je zagadnienia szczegółowe związane z teorią wartości

w działalności gospodarczej.

Kluczowe czynniki etycznego funkcjonowania irmy:

= uczciwość na każdym etapie kontaktu biznesowego

(wewnętrznego i zewnętrznego),

= odpowiedzialność za każde działanie biznesowe,

= szacunek w każdym biznesowym postępowaniu,

= determinacja w przestrzeganiu etyki i norm obowiązują-

cych w irmie,

= zaangażowanie wszystkich pracowników w etyczne

działania.

Nazwa etyka pochodzi od greckiego słowa ethos – zwyczaj,

obyczaj, miejsce zamieszkania. Zajmuje się odpowiedzią na

pytanie o drogi poznania i osiągnięcia prawdy, dobra

i piękna. Rozróżnia się teorie i systemy etyczne w zależ-

ności od założeń, jakie przyjęli ich twórcy, a wszystkie one

starają się odpowiedzieć na pytanie, co powinniśmy czynić,

czy w ogóle cokolwiek powinniśmy czynić, a jeśli tak to

dlaczego właśnie to powinniśmy czynić. Jednym z głównych

czynników teorii etycznych jest problem odpowiedzialności

za popełnione bądź zaniechane czyny.

Konsekwencje braku norm etycznych:

= utrata zaufania społecznego, w tym własnych pracowni-

ków,

= procesy sądowe z udziałem irmy i pracowników,

= utrata miejsc pracy,

= długoterminowe szkody lokalne: bezrobocie, utrata

reputacji.

Prezesi irm stwierdzają, że: „Etyka biznesu nie podlega

negocjacji stanowiąc dobrze ugruntowaną reputację,

o którą należy skrupulatnie dbać gdyż należy do bezcen-

nych aktywów irmy, a najważniejszym wyróżnionym czyn-

nikiem sukcesu irmy jest sumienne przestrzeganie tego,

w co wierzymy. Podczas gdy nasza taktyka i plany oraz inne

elementy podlegają stałym zmianom, to nasza podstawowa

ilozoia pozostaje stała. W dążeniu do sprostania wyzwa-

niom zmieniającego się świata gotowi jesteśmy zmienić

wszystko co nas dotyczy z wyjątkiem naszych wartości”. 1

Etyka biznesu może odwołać się do każdej z trzech głów-

nych teorii etycznych, pomimo że różnią się od siebie

w założeniach. Założenia każdej z nich rozpoznajemy pod-

czas aktywności biznesowej i często nieświadomie są one

podstawą ideologiczną dla przedsiębiorców. Do tych trzech

systemów etycznych zaliczamy teleologizm, deontologizm

oraz personalizm.

W teleologizmie działania są oceniane jako dobre lub złe

ze względu na to czy dzięki nim został osiągnięty założony

cel. Podstawowym celem postępowania etycznego jest

Biznes jest jedną z form aktywności człowieka i jako taki

powinien być prowadzony według określonych zasad

osiągnięcie szczęścia. W biznesie podstawowym kryterium

działania jest osiągnięcie wcześniej postawionego celu.

W misji i wizji wielu irm czytamy o celach strategicznych,

jakie stawia się przed przedsiębiorstwem: „chcemy być

największą irmą w branży; pragniemy dostarczać najwyż-

szego gatunku produktów lub usług” itp. Aktywność irmy

skupia się na osiągnięciu tego celu, a poszczególne decyzje

i działania oceniane są jako dobre lub złe (używając pojęć

moralnych) bądź efektywne lub nieefektywne (w języku biz-

nesu), ze względu na to czy przybliżają irmę do celu bądź

czy też je od niego oddalają. Jeśli cel jest dobry, to znaczy

dzięki niemu zostanie osiągnięte szczęście, wtedy jest on

etyczny. Ta koncepcja wnosi także zasady, jakimi należy

kierować się w osiągnięciu wyznaczonego celu.

Zasady i reguły etyczne nie są ustanawiane po to by ogra-

niczać czy utrudniać działalność gospodarczą, ale by tak

kreować życie społeczne, aby ono było przyjazne. Żeby tak

się stało te reguły, zasady czy wzory postępowania powinny

stać się normą postępowania także w biznesie, stając się

etosem, czymś powszechnie przyjętym i naturalnie akcep-

towanym.

Zarządzanie w sytuacji kryzysowej polega nie tyle na po-

wrocie do stabilizacji inansowej, co na zabieganiu

o kredyt zaufania u partnerów gospodarczych. Tylko kredyt

zaufania, jakim irma zostaje obdarzona pozwala na wyjście

z kryzysu. Obdarzającemu zaufaniem nie wystarczy prze-

świadczenie o skuteczności partnera, musi ono być poparte

przekonaniem o jego etyczności”. 4 W praktyce zaufanie jest

koniecznym warunkiem: przestrzegania umów, o ile jest to

tylko w danych warunkach możliwe; przyznania się do winy

czy popełnionego błędu nawet wtedy, gdy można, nie bu-

dząc żadnych podejrzeń, przenieść je na innych; zachowania

tajemnicy, a więc dyskrecji.

Etos biznesmena jest często bardzo mocno związany

z lokalną kulturą, w której prowadzi on swą aktywność

gospodarczą. Różnice kulturowe zaczynają być wyraźnie

dostrzegalne w dobie globalizacji i działaniach oddzia-

łów wielkich korporacji na wszystkich kontynentach,

w licznych krajach i kulturach. Nie jest możliwe bezkry-

tyczne zastosowanie jednego kodeksu etycznego w wielu

kulturach bez uszczerbku dla efektywności działalności

gospodarczej. Takie warunki rodzą dwa typy etyki biznesu:

etykę wewnętrzną, tj. uprawnioną wewnątrz danej kultury

oraz etykę biznesu międzykulturowego. 2 Dlatego ważne

jest zrozumienie obyczajów danego regionu i inkulturacja

przyjętych w głównej siedzibie irmy zasad postępowania.

Występuje tu zagrożenie relatywizmu moralnego. Dosto-

sowanie do bardziej restrykcyjnych wymogów legislacyj-

nych w innym kraju jest prostsze gdyż jest determinowane

przez prawo. Etyczna irma wprowadza swoje zasady

etyczne wypracowane np. w Europie, a także w swoich

siedzibach w Afryce, gdzie prawo jest mniej wymagają-

ce na przykład w kwestii zatrudniania dzieci bądź norm

środowiskowych. Nawet gdyby cierpiała na tym maksyma-

lizacja zysku.

Wskazać można także inne korzyści wynikające z respekto-

wania zaufania w gospodarce. Wszystkie koszty transakcyj-

ne, a więc czasowe i inansowe, poniesione na weryikację

niewiadomych i zabezpieczenia, czy ubezpieczenia przed ry-

zykiem, związanym z niekorzystnym dla nas obrotem spra-

wy, F. Fukuyama porównuje do swoistego „podatku”, który

dodatkowo trzeba zapłacić, funkcjonując w tzw. kulturze

nieufności” 5 . Wzrost zaufania o 10 punktów procentowych

zwiększyłyby roczną stopę wzrostu dochodu na osobę

z 1,9% do 2,4%. Oznacza to więc zwiększenie średniej

dynamiki wzrostu gospodarczego o ok. jedną czwartą.

Rezultaty przytoczonych badań wynikają nie tyle ze stanu

poziomu zaufania u pojedynczych osób, co z poziomu

zaufania, jaki występuje podczas dokonywanych transakcji

pomiędzy podmiotami gospodarczymi. 6

Działanie zgodnie z regułami prawa jest uważane przez

koncepcję deontologiczną za kryterium dobrego lub złego

postępowania. Firmy działając w systemie prawnym są

zmuszone do prowadzenia swoich prac według zapisów

legislacyjnych. Każda aktywność, która narusza prawo

lub go przekracza jest uznawana w duchu deontologizmu

za złą. Zatem etyka biznesu w swojej minimalnej postaci

powinna stać na straży przestrzegania prawa przez irmy.

Bez spełnienia tego podstawowego warunku, w obecnych

systemach społecznych nie można orzec o tym czy irma

postępuje etycznie. Jednak doświadczenie uczy, że często

systemy prawne, paragrafy, regulacje nie nadążają za zmie-

niającymi się sposobami prowadzenia biznesu, wprowadza-

nymi na rynek innowacyjnymi technologiami, produktami

i usługami.

Prosta analiza zaufania pozwala nam dostrzec wartości,

jakie płyną z etyki w działalności gospodarczej. Etyka

(zwyczaj, obyczaj), czyli pewien wzór zachowania, pozostaje

teorią pustą i nieprzydatną dla tak praktycznej dziedziny,

jaką jest biznes, jeśli nie będzie zawierała zbioru norm

szczegółowych, które będą wskazówkami w działaniu.

W publikacji o etyce biznesu przedstawione są różne aktyw-

ności przedsiębiorstwa w odniesieniu do etyki.

Ustawodawca także nie jest w stanie objąć regulacjami

wszystkich sfer życia, a nawet gdyby był do tego zdolny

to funkcjonowanie w rzeczywistości nadmiernie uregulo-

wanej stałoby się bardzo uciążliwe i w znacznym stopniu

ograniczałoby przedsiębiorczość i innowacyjność. Zostałby

zahamowany postęp. Dlatego władze nie regulują wielu

sfer aktywności pozostawiając kryteria postępowania zmy-

słowi etycznemu zbudowanemu bądź na tradycji, bądź na

samoregulacji indywidualnej lub społecznej. Niemniej, bez

wypełnienia obowiązujących i przyjętych norm prawa nie

możemy budować etyki biznesu.

Można odnieść wrażenie, że etyka biznesu wraz ze swoimi

zasadami i regułami jest całkowicie abstrakcyjna i niemożli-

wa w sposób racjonalny oraz efektywny do wdrożenia

w działalności gospodarczej. Nic bardziej mylnego. Jedną

z podstawowych wartości w biznesie jest zaufanie. Zaufa-

nie nie jest ślepym zawierzeniem. Opiera się na rozumowej,

logicznej analizie. Etycznie nie można zaufania traktować

irracjonalnie. Kierując się zaufaniem kierujemy się warto-

ściami konstytuującymi i tworzącymi atmosferę sprzyjającą

zaufaniu, do których zaliczamy: wspólne podzielanie warto-

ści i reguły postępowania, uczciwość, rzetelność, dotrzymy-

wanie umów, solidność, terminowość. 3

Odpowiedzią na niedoskonałość etyki, także etyki biznesu,

której podstawą jest zgodność z prawem, jest tzw. persona-

lizm. Etyka ta jest oparta na kategorii godności człowieka

i podstawowych prawach człowieka z tej godności się wywo-

dzących. Biznes, aby mógł być nazwany etycznym, musi

bezwzględnie respektować godność osoby ludzkiej i prze-

strzegać wszystkich praw człowieka, zawartych między

innymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka Organizacji

Narodów Zjednoczonych. Tylko zrozumienie tych praw i prze-

strzeganie ich we wszelkiej działalności gospodarczej pozwoli

na zbudowanie etosu będącego wzorem prowadzenia biznesu

oraz zasad etyki szczegółowej, jaką jest etyka biznesu.

Zaufanie może stanowić swego rodzaju immunitet,

który pozwoli na uniknięcie kary. Konsekwencją błędów

w zarządzaniu jest utrata zaufania partnerów do irmy.

A jest to nierozerwalnie związane z jakością i efektywno-

ścią gospodarowania, spadkiem poziomu zaufania do irmy,

pogłębieniem trudności ekonomicznych, co może prowadzić

do całkowitej utraty zaufania i bankructwa. Można zatem,

traktować zaufanie jako narzędzie poprawy sprawności

funkcjonowania organizacji, ponieważ podniesienie pozio-

mu zaufania do irmy jest instrumentem przerywającym

przedstawioną powyżej sekwencję zdarzeń.

1 Sir Hector Laing, Chairman, United Biscuits.; cyt. za prof. Wojciech Gasparski „Kodeksy etyczne: ich struktura i treść”.

2 J. Dietl, W. Gasparski, Etyka biznesu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s.26-27.

3 Por. L. W. Zacher, Czy erozja zaufania? Nowe czynniki, sytuacje i konteksty (obserwacje i releksje), w: „Prakseologia”, s. 73.

4 Por. K. Sosenko, Zaufanie do organizacji w sytuacji kryzysowej, w: „Prakseologia, s. 262-263.

5 R. Borowik, B. Borowik, Kapitał społeczno-kulturowy – rola zaufania jako czynnika wspomagającego efektywność polityczną, gospodarczą i cywilizacyjną, w: „Prakseologia”, s. 170.

6 Por. J. Sztaudynger, Zaufanie i kapitał społeczny a wzrost gospodarczy. Wyniki badań ekonometrycznych, w: „Prakseologia”, s. 243.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: